Галоўныя члены сказа презентация

ўваходзяць у склад сказа і выконваюць у ім пэўную сінктасічную і сэнсавую ролю.
У сказе паўназначныя словы з’яўляюцца галоўнымі або даданымі членамі сказа.
Галоўныя члены сказа (дзейнік і выказнік) выражаюць асноўны сэнс сказа і аб’ядноўваюць вакол сябе ўсе даданыя члены сказа на аснове розных спосабаў сувязі.

прадмет думкі, з’яўляецца носьбітам прыметы, абазначанай выказнікам, і адказвае на пытанні хто? што?
Звычайна дзейнік выражаецца назоўнікам або займеннікам з прадметным значэннем у форме назоўнага склону, паколькі абазначэнне прадета ці указанне на прадмет з’яўляецца асноўным прызначэннем гэтых часцін мовы: Бацька ў вольныя часіны расказваў дома ўсе навіны.

калі яны ўжываюцца ў ролі назоўніка і маюць прадметнае значэнне: Сямёра аднаго не чакаюць.
Часам дзейнік выражаецца прыслоўем, выклічнікам і іншымі службовамі словамі, якія маюць прадметнае значэнне: Настане лепшае заўтра.

– Радзіме служыць.
Дзейнік можа быць выражаны ўстойлівым або сінтаксічна непадзеляным словазлучэннем: За акном віднеліся тры разгалістыя хвоі.

то, што гаворыцца пра дзейнік.
Пры выражэнні выказнік адказвае на пытанні што робіць прадмет? што з ім робіцца?: Ружа расцвітае.
Пры выражэнні якасці, стану прадмета выказнік адказвае на пытанні хто (што) ён такі (такое)? які ён?: Ноч зорная.

у форме абвеснага, умоўнага або загаднага ладу: Сонейка ўзыходзіть.
Просты выкызнік можа ўскладняцца шляхам паўтарэння двух аднолькавых слоў (ускладнены выказнік): Пацяклі-палылі за гадамі гады.

які выражае граматычнае значэнне выказніка, і неазначальнай формы дзеяслова, якая выражае лексічнае значэнне выказніка: Яна пачала працаваць. Ён хацеў працаваць.

значэнне выказніка, і іменнай часткі (назоўніка, прыметніка, лічэбніка, прыслоўя, займенніка, дзеепрыметніка), якая выражае яго асноўны сэнс: Дождж быў цёплы.

асабовыя формы дзеясловаў, якія выступаюць звязкай, і некалькі інфінытываў: Яны сабраліся з Сашай пайсці пагуляць за вёску, далей ад людскога вока.

з аслабленым лексічным значэннем, які ўваходзіць у склад састаўнога выказніка і выражае яго граматычнае значэнне, паказваючы на час, асобу, лік, лад: Дзень быў хмарны і марозны.
Нулявая звязка не выражаецца графічна ў іменным выказніку, але служыць паказчыкам цяперашнага часу абвеснага ладу.

выказнікам ставіцца працяжнік:
1) калі дзейнік і выказнік выражаны назоўнікамі або лічэбнікамі ў назоўным склоне: Мінск – сталіца Беларусі.
2) калі дзейнік і выказнік выражаны неазначальнай формай дзеяслова: Жыць – Радзіме служыць.
3) калі адзін галоўны член сказа выражаны неазначальнай формай дзеяслова, а другі – назоўнкам: Сцяна – не ўзабрацца.
Калі перад выказнікам стаяць словы гэта, вось, значыць, гэта значыць, то працяжнік ставіцца перад гэтымі словамі: Вучоба – вось што галоўнае для вас.

старанныя будаўнікі.
2) калі дзейнік выражаны асабовым займеннікам: Яны надзейныя сябры.
3) калі пры выказніку ёсць адмоўная часціна не: Старасць не радасць.

бацька памочніка Андрэя, а Міколка сын Андрэя. 3. Жыць Радзіме служыць. 4. Мне лес нібы родны брат. 5. Каса дзявочая краса. 6. Кожная матка не вораг свайму дзіцятку. 7. Хату зрабіць не крынку збіць. 8. Найлепшы спосаб вучыцца ад жыцця гэта самому тварыць гэта жыццё. 9. Хлеб усяму галава. 10. Гоман лесу мне як музыка. 11. Глыбіня возера восем метраў. 12. Вока ў яго вострае. 13. Тры ў квадраце дзевяць. 14. Адам Міцкевіч адзін з найгеніяльнейшых славянскіх паэтаў. 15. Знайсці падкову шцасце. 16. Свая зямля вось што аснова. 17. Не малады ўжо чалавек Тамаш. 18. Брахаць не цэпам махаць. 19. Праспект найпрыгажэйшая магістраль беларускай сталіцы. 20. Ласкавае сонца што дзень ясны.

сын Андрэя.3. Жыць – Радзіме служыць. 5. Каса – дзявочая краса. 7. Хату зрабіць – не скрынку збіць. 8. Найлепшы спосаб вучыцца ад жыцця – гэта самому тварыць гэта жыццё. 9. Хлеб – усяму галава. 11. Глыбеня возера – восем метраў. 13. Тры ў квадраце – дзевяць. 14. А. Міцкевіч – адзін з найгеніальнейшых славянскіх паэтаў. 15. Знайсці падкову – шчасце. 16. Свая земля – вось што аснова. 18. Брахаць – не цэпам махаць. 19. Праспект – найпрыгажэйшая магістраль беларускай сталіцы.