Слайд 1TREND ANALİZİ
KHAKIM GABBASSOV
161125013
Слайд 2TREND KAVRAMI
Trend tahmini verilerin yorumlanmasına yardım eden istatistiksel bir tekniktir.
Zaman
serisi analizlerinde güdülen amaç geçmişten yararlanılarak geleceğin tahmin edilmesidir.
Bir firma yöneticisi elindeki son on beş aya ait satış rakamlarına bakarak geleceğe yönelik tahminde bulunabilir. Yöneticinin elindeki verilerde geçmişte genel olarak satışlar artmışsa, öyleyse gelecekte de bu durumun sürmesi beklenir. İşte zaman serisinin en önemli unsuru olan bu gidişe “trend” adı verilir.
Слайд 3Zaman Serisi Analizi
Doğrusal trend analizi olarak da bilinir. Özetle, zaman-trend
analizi geçmiş yıllarda gerçekleşen gözlem değerlerine “y = a + bx” modeli biçimindeki en iyi uyan doğruyu, sapmaların karelerinin toplamını minimize eden “En Küçük Kareler” yöntemi ile belirlemeyi hedefler.
Daha sonra, doğrusal olduğu kabul edilen trendin (eğilimin) gelecekte de devam edeceği varsayımı altında tahminlerde bulunulur.
Слайд 4Zaman Serisi Analizi
Örnek :
Yıllar Satış Miktarı (Bin Ton)
390
425
420
1980 475
..
..
..
1988 560
Слайд 5Zaman Serisi Analizi
Örnek : a= (ΣYi / n) - b(ΣXi /
n)
b= [(nΣXiYi – ΣYi.ΣXi) / nΣX2i - (ΣXi)2 ]
Слайд 6Zaman Serisi Analizi
Örnek : Buradan,
b= [(12 (38075)- 78 (5605) /
12 (650) - (78)2]
b= 11.48 bulunur.
a= (5605 / 12) - (11.48 / 12)
a= 392.46 bulunur.
Katsayılarımız dikkate alındığında, doğrusal tahmin modelimiz şu şekilde ifade edilebilir :
Y = 392.46 + 11.48 (X)
Слайд 7Zaman Serisi Analizi
Örnek : Y = 392.46 + 11.48 (X)
X =
13 yıl için ;
Y1989 = 392.46 + 11.48(13)
Y1989 = 541.7 bin ton
olarak tahmin edilir.
Слайд 8PAMUK İHRACATINA YÖNELİK TREND ANALİZİ ÖRNEĞİ
Слайд 9Doğrusal Bir Trend İçin Genel Denklem
F=a+bt
Veya
Y=a+bx
F – forecast (tahmin)
t –
time value (zaman değeri),
a – y intercept (sabit katsayı),
b – Doğrunun eğimi.
Слайд 10En Küçük Kareler Yöntemi
Bu yöntemle tarihsel veriler kullanılarak en uygun doğru
belirlenir. Bu amaçla a ve b katsayıları hesaplanır.
a ve b katsayıları belirlendikten sonra, oluşturulan denklem ile gelecekteki değerler tahmin edilir.
Слайд 13b=[(21*12382,97-1273,89*231)/21*3311-(231)^2]= - 2,11671
a= (1273,89/21)-2,11671*(231/21)=83,94954
Y = -2,11671 x +83,94954
2009 yılı için tahmin
Y = -2,11671 * (22) +83,94954 = 37,37783
Слайд 14Zaman Serisi Analizi
Önemli hususlar:
Zaman serisi analizlerinde geçmiş verilerin
doğrusal bir trend izlemesi gerekir. Aksi halde, doğrusal olmayan en iyi eğrilerin geçmiş verilere uyarlanması şart olur.
Veriler alınırken, mevsimsel, devrevi ve rassal değişimlerin belirlenmesi ve tahmin modelinin anılan etkileri gözetecek şekilde kurulması gereklidir.
Dönem uzunluğunun 12’den az sayıda olmamasına dikkat edilmelidir.
Слайд 15EXCEL PROGRAMI KULLANILARAK TREND ANALİZİ NASIL YAPILIR?
Öncelikle tarihsel verilerin excel kullanılarak
grafiği çizilir. Aşağıdaki grafik 1988-2008 yılları arasındaki pamuk ihracatını göstermektedir.
Слайд 162. Adım : Grafikteki noktaların üzerine mouse ile gelinir ve sağ
click yapılır. Burada çıkan menüde Add Trenline (trend ekle) seçilir.
Слайд 173. Adım Tren Ekle bölümünde Trend/Regresyon tipi seçilir.
Слайд 184 .Adım : Options seçilir. Burada “grafik üzerinde denklemi göster” ve
“grafik üzerinde R kare değerini göster” işaretlenir.
Слайд 195 .Adım : Yapılan önceki 4 işlemden sonra grafik üzerinde trend
doğrusu, trend denklemi ve determinasyon katsayısı ortaya çıkacaktır.
Слайд 201988-2008 yılları arasındaki pamuk ihracatı trendi, trend doğrusu denklemi ve determinasyon
katsayısı aşağıda gösterilmiştir.
Слайд 21Trend Analizlerinde Uyum İyiliğinin Ölçülmesinde ;
Korelasyon Katsayısı (The Correlation Coefficient)
ve
Determinasyon Katsayısı (The Determination Coefficient) kullanılmaktadır.
Слайд 22Determinasyon Katsayısı (R2)
Regresyon veya trend doğrusu tarafından açıklanan bağımlı değişkendeki değişkenliğin
yüzdesini ölçmektedir. 0 ile 1 arasında değer almaktadır, yüksek değer iyi bir uyum olduğunu göstermektedir.
Range: [0, 1].
RSQ=1 means best fitting (iyi uyum)
RSQ=0 means worse fitting (kötü uyum)
Слайд 23Quantitative forecasting methods in library management
Doğrusal Olmayan Trendler (Non-linear trends)
Logarythmic (Logaritmik)
Polynomial
(Polinom)
Power (güç)
Exponential (üssel)
Moving average (hareketli ortalamalar)
Слайд 24Logarythmic (Logaritmik) :Verideki hızlı artış ve azalışlarda kullanılır.
Слайд 25Polynomial (Polinom):Verideki dalgalanmalar. Büyük veri setlerindeki kazanç ve kayıpların tespit edilmesinde
kullanılır.
Слайд 26Power (güç) :Spesifik orandaki (metre, saniye, vb.) artışların ölçümünde kullanılır.
Слайд 27Exponential (üssel) :Yüksek oranlarda artış ve düşme var ise, kullanılır.
Слайд 28Moving Average (Hareketli Ortalamalar) : Verideki dalgalanmaları düzgün hale getirir. İlk
iki verinin ortalaması, hareketli ortalama trendinin ilk noktası olarak kullanılmaktadır. Daha yüksek ve daha düşük dalgalanma gösteren verilerde kullanılması uygundur.
Слайд 29En iyi trend nasıl belirlenir?
1) Veri seti için 5 trend karşılaştırılır
(linear, logarythmic, polynomial, power, exponential)
Örneğin; verilerdeki artış ve azalışlar istikrarlı bir şekilde ise, doğrusal (linear) trend seçilir. Eğer verilerdeki artış ve azalışlar çok hızlı ise logaritmik trend seçilir.
2) Determisayon katsayılarına bakılır ve en yüksek olanı seçilir.
Слайд 30Trend Analizi İle Tahmin Metodunun Değerlendirilmesi
Avantajları: Eğer uygun bilgisayar programı var
ise, kullanmak kolaydır.
Dezavantajları:
1) Her zaman uzun dönemli zaman serilerine uygulanamaz. (Çünkü böyle durumlarda birkaç tane trend söz konusudur);
2) Mevsimsel ve konjonktürel veri desenlerine uygulanamaz.