Слайд 1Podstawy zarządzania
dr Marek Kalinowski
Слайд 2Zagadnienia
1. Zagadnienia wstępne
2. Organizacja
3. Zarządzanie
3.1. Planowanie
3.2. Organizowanie
3.3. Motywowanie
3.4. Kontrolowanie
4. Menedżer
Слайд 3
Literatura
R.W. Griffin, Podstawy zarządzania organizacjami
A.K. Koźmiński, W. Piotrowski, Zarządzanie. Teoria i
praktyka
A. Czermiński, M. Czerska, B. Nogalski, R. Rutka, J. Apanowicz, Zarządzanie organizacjami
W. Kieżun, Sprawne zarządzanie organizacją
C. Sobków, Podstawy nauki o organizacji i zarządzaniu
A. Zakrzewska- Bielawska, Podstawy zarządzania
Слайд 4DZIAŁANIE
Działanie człowieka to dowolne zachowanie umyślne podejmowane świadomie lub podświadomie dla
osiągnięcia określonego celu
Kotarbiński
działanie ludzkie jest racjonalne –
oparte na przemyśleniu i znajomości realiów
Działać – celowo zmieniać rzeczywistość
Przejść od warunków zastanych do zakładanych
3 kroki:
1. wyznaczenie celu
2. określenie aktualnych warunków
3. określenie środków (niezbędnych i możliwych do zastosowania)
Слайд 5Istota organizacji
Słowo „organizacja” wywodzi się z greckiego organizo –
tworzenie uporządkowanych,
harmonijnych całości.
Organizacjami są zbiory elementów
wyodrębnione z otoczenia,
wewnętrznie uporządkowane i
powiązane między sobą .
Sposób uporządkowania i powiązania elementów organizacji przesądza o strukturze organizacji.
Organizacja jest systemem.
Слайд 6Istota
organizacji
pewien rodzaj całości
ze względu na stosunek do niej jej
własnych elementów,
mianowicie taka całość,
której wszystkie składniki współprzyczyniają się
do powodzenia całości.
T. Kotarbiński
www.buyafranchiseconsulting.com
Слайд 7Istota organizacji
Organizacja to przede wszystkim ludzie.
„organizacja jest to system społeczny zorganizowany
dla osiągania celu określonego rodzaju”.
T. Parsons
„system świadomie skoordynowanych działań lub sił dwu lub więcej ludzi”.
Ch. Barnard
„to grupa ludzi, którzy współpracują ze sobą w sposób uporządkowany i skoordynowany, aby osiągnąć pewien zestaw celów”.
R.W. Griffin
Слайд 8Istota organizacji - definicja
organizacja - system zachowujący się rozmyślnie,
posiadający co
najmniej dwa podsystemy zachowujące się także rozmyślnie i mające wspólne zamierzenia (cele),
które zmuszają do wprowadzenia podziału pracy,
a system komunikacyjny umożliwia interakcje między względnie autonomicznymi podsystemami, przy czym
przynajmniej jeden z tych podsystemów pełni funkcje regulacyjno-sterujące w systemie
R. Ackoff
Слайд 9Trzy znaczenia pojęcia „organizacja”
znaczenie rzeczowe
znaczenie atrybutowe
znaczeniu czynnościowe
Слайд 10Organizacja w znaczeniu rzeczowym (instytucjonalnym)
to specyficzny obiekt, wyodrębniony z otoczenia
m.in. poprzez nazwę, logo, lokalizację lub adres (umiejscowienie w przestrzeni), określenie formy organizacyjno - prawnej o charakterystycznych tylko dla niego cechach.
jest zawsze zespołem ludzi wyposażonych w środki rzeczowe takie jak: narzędzia, maszyny, materiały, których łączą więzi oraz którzy dążą do osiągnięcia wspólnego celu.
są to: przedsiębiorstwa, stowarzyszenia, partie czy też zespoły pracownicze.
A. Zakrzewska- Bielawska, Podstawy zarządzania, s. 42.
Слайд 11Organizacja w znaczeniu atrybutowym
Cecha – to własność, wyróżniający daną rzecz atrybut,
przysługujący jej niezależnie od uwarunkowań sytuacyjnych.
Stan rzeczy w danej chwili,
nie ulegający zmianie w danym okresie
Слайд 12Organizacja w znaczeniu atrybutowym
oznacza atrybut (cechę) rzeczy złożonej (np. instytucji),
jaką jest sposób jej wewnętrznego zorganizowania
organizacja w tym znaczeniu to struktura jakiegoś złożonego przedmiotu (budowa, ustrój, układ współzależności, organizacja wewnętrzna).
Istotnym aspektem jest liczba i siła powiązań pomiędzy elementami organizacji
(niedoorganizowanie, przeorganizowanie, dezorganizacja itp.).
struktura organizacyjna np. przedsiębiorstwa
Слайд 13Definicja organizacji
w ujęciu atrybutowym
R. Tannenbaum
„uporządkowanie, w którym wszystkie jednostki są
tak do siebie wzajemnie ustosunkowane, że działają jako całość, przy czym każda jednostka ma własne zadanie do wykonania”
Слайд 14POZIOMY FORMALIZACJI
potencjalny
pożądany
rzeczywisty
R. Rutka
Слайд 15Organizacja w znaczeniu czynnościowym
oznacza celowy, świadomy i racjonalny proces łączenia ludzi,
zasobów i środków dla osiągnięcia tzw. efektu synergii (efektu organizacyjnego).
organizowanie to tworzenie organizacji w znaczeniu rzeczowym lub/i atrybutowym.
Слайд 16Synergia
Arystoteles: „całość to więcej niż suma części".
Efekt synergii - wynik współdziałających
elementów jest większy, niż suma skutków wywołanych przez każdy z nich z osobna.
Występuje wzajemne wzmacnianie / potęgowanie się sił współdziałających elementów.
Efekt organizacyjny osiągnięty przez każdego członka zespołu współdziałającego z pozostałymi osobami jest większy, niż efekt możliwy do osiągnięcia w działaniu indywidualnym (nadwyżka korzyści).
Wartość osiągnięta dzięki działaniom kierownictwa.
Слайд 17Przyczyny powstawania efektu synergii
zapewnienie ciągłości pracy dzięki eliminacji strat czasu występujących
przy zmianach rodzajów wykonywanych czynności
skoncentrowanie sił i środków w przestrzeni i czasie (podnoszenie dużego ciężaru)
możliwość jednoczesnego wykonania kilku czynności składających się na sukces
wzajemne oddziaływanie motywacyjne zwiększające wydajność pracy (człowiek lubi pracować z innymi, współzawodniczyć)
możliwość korzystania z narzędzi i rozwiązań wymagających współpracy.
Слайд 18ORGANIZACJA
1. Podsystemy organizacji
2. Modele organizacji
3. Cechy organizacji
4. Typologie organizacji
5. Organizacja komercyjna,
publiczna i społeczna
Слайд 19
Organizacje kształtują (tworzą i rozwijają) ludzie dla realizacji przyjętych celów.
Podsystem społeczny
organizacji
jednostki i grupy ludzi tworzą organizacje,
a zarazem są ich elementem (tworzywem).
Podsystem techniczny organizacji
ludzie posługują się
środkami materialnymi (np. urządzeniami technicznymi),
technologiami (metodami i technikami) i
rozwiązaniami organizacyjnymi (procedurami działania)
Слайд 20Modele organizacji
Model H. Leavitta
Model 7-S Petera i Watermana
Слайд 21
Model organizacji H. Leavitta
elementy modelu
ludzie
struktura
cele (zadania)
technologia (narzędzia)
Ludzie
Cele
i zadania
Struktura
Urządzenia i technologia
OTOCZENIE
Слайд 22Model Leavitta
LUDZIE
jednostki, członkowie grup, przełożeni i podwładni
kapitał ludzki /
zasoby ludzkie
różne umiejętności, zainteresowania, systemy wartości, postawy, preferencje, hierarchie potrzeb
time.com
Слайд 23Model Leavitta
CELE/ZADANIA
wyznaczają sens organizacji
wielość celów (drzewo celów, hierarchia celów, relacje
między celami – neutralność, komplementarność, antagoniczność)
znaczenie celów:
- pozwalają na planowanie (racjonalny wybór metod działania)
- umożliwiają ocenę sprawności działania (kontrola)
https://play.google.com
Слайд 24Model Leavitta
STRUKTURA
właściwość uporządkowanego
zbioru elementów
wynik celowego łączenia elementów
w grupy ze względu na przyjęte kryteria
(usytuowanie przestrzenne, czas,
odgrywana rola)
podejmowane decyzje dotyczą:
specjalizacji (podział zadań)
departamentalizacji (koordynacja działań poprzez grupowanie zadań)
standaryzacji (unifikacja działań)
formalizacji (dokumentacja określająca sposób postępowania)
centralizacji (umiejscowienie uprawnień decyzyjnych)
koordynacji (synchronizacja działań)
wielkości (liczba elementów organizacji i jej poszczególnych części)
Слайд 25Model Leavitta
TECHNOLOGIA
rozwiązania (procesy) umożliwiające transformację (przetwarzanie) wejść (materiałów, informacji
i energii)
w wyjścia (produkty lub usługi)
wyposażenie i narzędzia
wykorzystywane dzięki
kompetencjom
(cechom osobowym, wiedzy,
umiejętnościom i doświadczeniu)
Renault Vel Satis
http://www.autocentrum.pl/galerie/renault-vel-satis/
tasma-produkcyjna-1/
Слайд 26Model organizacji
7-S Petera i Watermana
Model 7-S
„Twarde” czynniki
Struktura (structure): pionowy
i poziomy podział pracy, reguły współpracy, reguły organizacyjne, ustrój organizacyjny, organizacja naczelnego kierownictwa
Strategia (strategy): strategia rynkowa i konkurencyjna, wyznaczanie sektorów aktywności i celów w obrębie sektorów, koncepcja produkt - rynek – zasoby
Systemy (systems): modele zarządzania, systemy planowania, sterowania i kontroli, systemy motywowania, systemy informacyjne [procedury]
Слайд 27 Model 7-S
„Miękkie” czynniki
Model 7-S
„Miękkie” czynniki
4. Wartości (superordinate
goals): system wartości, komponenty tworzące kulturę organizacyjną, mentalność organizacji
5. Umiejętności (skills): uniwersalne, specjalistyczne, menedżerskie
6. Style kierowania (styls): zachowania i postawy przełożonych
7. Personel (staff): pracownicy, kierownicy średniego szczebla, naczelne kierownictwo (kwalifikacje, motywacje, zachowania)
Слайд 2810 cech organizacji wg M. Bielskiego
1) organizacje są wytworami człowieka
stworzonymi dla zrealizowania określonego celu
laboratoria.net
Celowość - istnienie celu
ważnego dla organizacji oraz dążenie
poszczególnych elementów systemu
do jego realizacji
Слайд 2910 cech organizacji wg M. Bielskiego
2) w skład organizacji wchodzą
ludzie stanowiący ich niezbędny składnik oraz rzeczowe środki, którymi ludzie posługują się w swoich działaniach
www.forumliga.pl
Слайд 3010 cech organizacji wg M. Bielskiego
3) organizacje są systemami zachowującymi
się rozmyślnie, zdolnymi do korygowania, a nawet zmiany pierwotnie wyznaczonych celów
www.harvardichthus.org
Слайд 3110 cech organizacji wg M. Bielskiego
4) organizacje są wyodrębnione z
otoczenia,
a równocześnie otwarte
Organizacja jest systemem otwartym –
jest powiązana z otoczeniem, co
uzasadnia jej istnienie
(dostarcza organizacjom i ludziom
produktów i usług)
Слайд 32Wejście do systemu
Otoczenie pozwala organizacji trwać i rozwijać się.
Organizacja z
otoczenia pozyskuje zasoby
informacja (dane, zasady, prawa, wartości)
nośniki informacji (telefon, komputer, dokument)
materia / tworzywa (surowce, materiały)
środki transformacji (pracownicy, wyposażenie)
środki finansowe
energia
Слайд 33
Otoczenie organizacji jest złożone i skomplikowane, dlatego bardzo trudno obserwować zachodzące
w nim zmiany.
Im bardziej dynamiczne są te zmiany, tym trudniej je przewidywać oraz szybko i adekwatnie na nie reagować.
Слайд 3410 cech organizacji wg M. Bielskiego
5) organizacje są strukturalizowane (składają
się z jednostek, mają własną strukturę i własną hierarchię)
www.itcube.pl
Слайд 3510 cech organizacji wg M. Bielskiego
6) organizacje mają wyodrębniony człon kierowniczy,
sterujący ich funkcjonowaniem i rozwojem
www.obrazki.jeja.pl
www.hrmaznaczenie.pl
Слайд 3610 cech organizacji wg M. Bielskiego
7) organizacje utrwalają sposoby zachowania ludzi
i
zasady ich współdziałania w drodze formalizacji
Obniża poziom nieprzewidywalności sposobu działania organizacji.
tassky.com/
finanse.wp.pl
Слайд 3710 cech organizacji wg M. Bielskiego
8) organizacje samoorganizują się,
są zdolne
do podnoszenia stopnia
swego wewnętrznego uporządkowania
mojemazury.pl
Слайд 3810 cech organizacji wg M. Bielskiego
9) organizacje są stabilne, zdolne do
utrzymania równowagi
Homeostaza – zdolność systemu pozwalająca utrzymać pewne wielkości w przedziałach, uwarunkowanych możliwościami adaptacyjnymi systemu mimo zmian warunków zewnętrznych
(zespół sprzężeń zwrotnych)
Organizacja utrzymuje względną homeostazę kierując się informacjami z wnętrza i z otoczenia
Слайд 39
Organizacje są systemami adaptującymi się.
Zmiany w otoczeniu są dla organizacji
szansami (mogą ułatwiać jej rozwój) lub
zagrożeniami (mogą zagrozić trwaniu).
Organizacje permanentnie muszą
analizować sygnały płynące z otoczenia i
dostosowywać do zauważonych zmian
swoje cele, budowę i metody działania.
Слайд 40
Adaptacja organizacji do otoczenia dokonuje się zawsze w warunkach większej
lub mniejszej niepewności.
Organizacja jest systemem probabilistycznym.
Źródłem niepewności jest także sama organizacja, a zwłaszcza działający w niej ludzie.
Dla zmniejszenia stopnia niepewności, cechą współczesnych organizacji jest ich sformalizowanie (w tym tworzenie procedur i zarządzanie procesami) oraz wykorzystywanie nowoczesnych technologii teleinformatycznych
Слайд 4110 cech organizacji wg M. Bielskiego
10) organizacje są ekwiwalentne, zdolne do
osiągania tych samych rezultatów różnymi metodami
gdynia94.bikestats.pl
Слайд 42 +
Kierowanie się
zasadą oszczędności
(odwrotność redundacji)
Слайд 43+
Koherentność (wewnętrzna spójność)
zmiana jednego (istotnego) elementu
wywołuje zmiany w innych
przeciwieństwo
- niezależność
www.clipartsheep.com
Слайд 44Typologia organizacji
wg D. Katza i R.L. Kahna (1979)
Gospodarcze (produkcyjne i
usługowe) – wytwarzające dobra i usługi
Scalające – podtrzymujące porządek społeczny, socjalizujące (kształtujące w społeczeństwie osobowość, kształtujące systemy wartości, normy i wzory kulturowe), zapewniające ochronę (szkoły, służba zdrowia i opieka społeczna, kościoły)
Adaptacyjne- zapewniające rozwój społeczny i gospodarczy poprzez rozwijanie wiedzy i rozwiązywanie problemów (placówki badawcze, uniwersytety i częściowo placówki artystyczne)
Polityczne – instytucje państwa, związki zawodowe, stowarzyszenia ZAiKS (oddziałują na inne organizacje)
Слайд 45Typologia organizacji
wg A. Etzoniego (1961)
Klasyfikacja wg kryterium relacji zachodzących pomiędzy
organizacją a jej uczestnikami
(motywy, z których wynika podporządkowanie się władzy)
Organizacje przymusowe
Organizacje utylitarne
Organizacje normatywne
socialfan.pl
Слайд 46Typologia organizacji wg A. Etzoniego (1961)
Organizacje przymusowe
Źródło władzy - przymus
Brak
dobrowolności uczestnictwa
Typ alienacyjny podporządkowania - słabe więzi pomiędzy członkami organizacji a organizacją
Brak identyfikacji lub wrogie nastawienie uczestników organizacji
np. więzienie, obóz pracy...
Слайд 47Typologia organizacji
wg A. Etzoniego (1961)
Organizacje utylitarne
Źródło władzy - dysponowanie
środkami na koncesje, przywileje, nagrody dla uczestników organizacji (wynagrodzenia).
Uczestnictwo ma charakter utylitarny – dążenie członków organizacji do uzyskania korzyści (działanie racjonalne) w zamian za podporządkowanie, jednak nie ma przymusu.
Слайд 48Typologia organizacji
wg A. Etzoniego (1961)
Organizacje normatywne
Źródło władzy – wspólne
normy
moralne i przekonania
(np. prestiż wynikający
z przynależności).
Podporządkowanie - wiąże się z
osobistym zaangażowaniem
w funkcjonowanie organizacji
(np. kościoły, partie polityczne, stowarzyszenia)
student.travel.pl
Слайд 49Typologia organizacji wg kryterium prawnego
1. Organizacje formalne - powołane na
mocy prawa, które wymaga od podmiotu zakładającego organizację podjęcie określonych działań (uzyskanie zezwoleń, dokonanie zgłoszenia, sporządzenie dokumentów itd.)
2. Organizacje nieformalne
- prawo je dostrzega,
ale nie skupia na nich uwagi,
dopóki działają
w granicach prawa
czasprzeszly.blogspot.com
Слайд 50Klasyfikacja organizacji wg kryterium motywu tworzenia organizacji
na podstawie B. Kożuch (2005)
Komercyjne
(biznesowe) – nastawione na zysk, który uzasadnia ich istnienie i jest głównym źródłem finansowania
Publiczne – nastawione na zaspokajanie potrzeb społecznych, finansowane głównie ze środków publicznych
Społeczne – nastawione na ukształtowanie, utrzymanie lub zmianę określonych uwarunkowań politycznych, społecznych, gospodarczych itd., finansowane głównie ze środków uzyskanych od uczestników organizacji