Ойлау презентация

Багдатовна Ж

Қарағанды 2011ж

әдебиеттер

мен құбылыстарының байланыс - қатынастарының миымызда жалпылай және жанама түрде сөз ар-қылы бейнелеуі.
Ойлау қабылдау, елестермен тығыз байланысты. Түйсік пен қабылдау танымның бірінші баспалдағы болғандықтан, олардан тыс ешбір ойлау болмай-ды.
Ойлау сезім мүшелері арқылы алынған мәлімет-терді өңдейді.Ойлау сезімдік мағлұматтарды не-гізінде ғана мүмкін болатын нәрсе.Елестерде жал-пылағыш элементтер мол болғанмен, оның таным мүмкіндігі ойлаудан әлде-қайда төмен. Ойлаудың қамтитын шеңбері өте кең.

туындап отырады. Адам ойлауының маз-мұнын, білетін – объективтік шындық. Адамға ал-дына мақсат қойып оны шешуге ұмтылдыратын – оның қажеттері.
Ойлау - өзіндік ішкі қарама - қарсы қайшылықтар-ға толы процесс. Бұл оның дамуының және іске асуының қозғаушы күштері болып табылады. Ой-лаудың пайда болуына жаңа белгісіз нәрселерге зер салып, қызығудың да маңызы зор.

Ойлау процесі талдау мен жинақтау тәсілдері-нің басталады. Бұлар түйсік пен қабылдаудағы анализ бен синтездің жаңа мазмұнға ие болған тү-рі. Анализ дегеніміз ой арқылы түрлі заттар мен құбылыстардың мәнді жақтарын жеке бөліктерге бөлу.
Анализ бен синтез – бірімен-бірі тығыз байла-нысты, бірінсіз-бірі болмайтын құбылыс. Бұл екеуі – бірінен-бірі ешқашан ажырамайтын ой процесі -нің негізгі компоненттерінің бірі.

ой операциясы пайда болады. Салыстыруда заттардың ұқсастық, айырмашылық, қасиеттері айқындалады. Бұл операция салыстыратын заттар-дың бір түрлі бегілерін көрсетумен қабат, басқа бел-гілеріндегі айырмашылықтарын да айырып көрсете-ді. Ойлау операциясының күрделі түрі – абстракция мен жалпылау.
Абстракцияға қарама - қарсы процесті нақтылау деп аталады. Нақтылау – абстракциялық ұғымды соған сәкес келетін жеке ұғымдармен түсіндіру яғни жеке заттар мен нәрселер туралы ой.

қасиеттерін оймен біріктіру. Жалпылау үшін заттардың ерекше маңызды белгі-лерін таба білу керек. Жалпылау тәсілі бізге сырт-қы дүние заттарының мәнді белгілерін ажырата алуға жәрдем береді.
Жалпылау арқылы шындықтағы заттар мен құ-былыстарды белгілі принцип бойынша орналасты-руды жүйелеу дейді. Жүйелеудің жоғары түрі – классификация. Мәселен, жануарлдар – типке, типтен – класқа, кластан – отрядқа, отрядтан – отбасына, отбасыдан – текке, тектен – түрге т.б. жүйеленеді.

– ой қорытындылары. Ой қорытындылары дегеніміз бірнеше пікірлерден жаңа бір пі-кір шығару тәсілі.
Ой қорытындыларының үш түрі бар:
Дедукциялық;
Индукциялық;
Аналогиялық.

ауада өсімдік өсе алмайды, сондай-ақ оттегі жоқ ауада жануарлар да, адам да тіршілік ете алмайды.
Аналогия – ұқсастық бойынша ой қорытындыла-рын жасау. Мәселен, И.Ньютон бүкіл әлемдік тар-тылыс заңын топқанда, ой қорытындысының осы түріне сүйенген. Ол жер үстіндегі денелердің қоз-ғалуы, әсіресе құлауы мен аспан денелерінің қозға-луы арасындағы ұқсастықты түсіндіруде анало-гияны келтіреді.
Дедукциялық ой қорытындысында бала өзі білетін нақтылы фактілерді, байланыстарды, қатынас-тарды сол жалпы заңдылықтарға негіздей ұғуға тырысады.

күрделі психикалық процесс.
Оны зерттеумен бірнеше ғылым айналысқан. Бұлар-дың ішінде логика мен психологияның  орны ерекше. Психология түрлі жас мөлшердегі адам ойының пайда болуы,дамуы,қалыптасуы жолдарын,яғни жеке адам-ның ойлау ерекшеліктерінің заңдылықтарын қарас-тырса, логика – бүкіл адамзатқа ортақ ой әрекеті-нен заңдары мен формаларын айқын-дайды, адам ойы-ның нақты нәтижесі болып табылатын ұғым, пікір, дәлел,ой формаларының табиғатын зерттейді. Ойлау ерекшеліктерін таным мен ой процесінің сатысы ре-тінде зерттеу, ойлаудың білім мен тікелей байланыс-ты екендігін көрсетеді.
    

өзгерту болып табылады. Пси-хологияда ойлаудың үш түрі қарастырыла-ды.
     1.Практикалық іс-әрекеттілік.
     2. Көрнекі-бейнелік
     3.Сөздік – логикалық.

сөздік-логикалық.
Ойлау амалдарын қалыптастыру және жетілдіру /анализ, синтез, салыстыру, жалпылау, классифи-кациялау/ т.б.
Заттың  мәнді белгілерін ажырата білуін дамыту.
Қоршаған орта құбылыстары мен заттары, қа-тынастары мен маңызды байланыстарын табу.
Өз пікірінің дұрыстығын дәлелдеу.
Өз ойын анық, жүйелі, қарама-қайшылықсыз және негізді түрде баяндау.

білу, негізделген қо-рытынды жасау.
Формальды логикаға негізделген ойлаудан, диа-лектикалық логикаға негізделген ойлауға көшу процесін стимулдау.
Оқушылардың оқу және оқудан тыс іс-әрекет-терінде формальды және диалектикалық логика заңдары мен талаптарын қолдану дағдылары мен біліктіліктерін жетілдіру .

ғана емес, жеке тұлғаның жан-жақты да-муына да көмегін тигізеді. Ойлау мәдениеті жеке тұлғаның туа біткен қасиеті болып табылмайды, ол таным процесі барысында қалыптасады. Ойлау аппаратының дамуы арқылы адамның танып-білу мүмкіндігі ұлғаяды, қарастырылып отырған мәселе-нің түп мәніне тереңірек үңілуге мүмкіндік алады.
     Ақыл-ой еңбегі мәдениеті ойлау мәдениеті сыншыл ойлау мәдениеті.
     Осылайша, оқу бағдарламаларына сәйкес білімді меңгеру оқушыдан күрделі ақыл-ой еңбегін, жақсы есті дамыған қиялды және оқуға шығармашылық тұрғыдан келуді талап етеді.

психофизиологиялық тетіктері

Ойлаудың нейрондық өзара
байланыстылығы

екенін атап көрсет-ті.
     Оқыту арқылы ойлаудың төмендегі сапаларын дамы-туға ықпал етуге болады:
1.Ойлаудың икемділігі.
2.Ойлаудың тереңділігі мен кеңділігі.
3.Ойлаудың сынилығы.
4.Ойлаудың мақсаттылығы.
5.Ойлаудың жалпылығы.
6.Ойлаудың өз бетіншелдігі.
7.Анықтылығы,дәлелдігі.
   Ойлауға тән осы сипаттар оқушылардың ойлауының мә-дениетін көтеруге, олардың  интеллектуалдық потенциа-лын дамытуға көмектеседі.

жәйтті естен шығаруға болмайды: ой толғайтын мидың өзі емес, адам біртұтас тұлға. Талай даналық ойлардың пайдасыз болжам деңгейінде қалып жатқанының куәсіміз, сондықтан әрқашан ұшқыр ойдың жасампаз, белсенді әрекетпен ұштасқаны, әр адамның өз дарынды қызметін пайдалы өнімді еңбек әрекетіне жұмсағаны жөн.