Қатерлі ісік өсу биохимиясы. Канцерогенездің молекулярлы аспекті. Қатерлі ісікке биохимиялық диагностика презентация

YESEVI ULUSLARARASI
TURK-KAZAK UNIVERSITESI

ҚАБЫЛДАҒАН: АШИМБЕКОВА БАҒДАТ
ОРЫНДАҒАН: АРАП ЖАНАР
ТОБЫ:ЖМ 226

Медицина факультеті

Зертханалық пәндер кафедрасы

СӨЖ

Түркістан 2016 жыл

Қатерлі ісікке биохимиялық диагностика

ісік өсу биохимиясы
Канцерогенездің молекулярлы аспекті
Қатерлі ісікке биохимиялық диагностика

Қорытынды

Жоспар

опухоль)- тұтас организмнің жүйкелік-эндокриндік реттеулеріне бағынбай, өз бетінше дербес өсетін, құрылымы мен қасиеттерінде шыққан тін жасушаларынан үлкен алшақтықтары бар, шексіз бөлініп көбейетін және жаңадан қабылдаған қасиеттерін туынды жасушаларына бере алатын , дерттік өзгерістерге ұшыраған жасушалардың тым артық өсіп –өніп кетуін айтады.
Ісік дамуының этиологиясына әртүрлі ( химиялық, физикалық, биологиялық) ықпалдар әсер етеді.

канцерогендер экзогенді және эндогенді болып бөлінеді.
Экзогенді канцорегендер:
- көп оралымды хошиісті көмірсутектер: фенантрен, 3,4-бензпирен және т.б;
-оралымды аминдер: нафтиламин, бензидин;
-аминдік азоқосындылар: диметиламиноазобензол т.б;
-бейорганикалық химилық заттар: хорм, қорғасын, мышьяк, кадмий

ыдырау өнімдері: триптофан, тирозин;
-бос радикалдар мен майлардың асқын тотықтары;
-нитроксид және оның асқын тотықтары жатады. Осы эндогендік канцерогенді заттар лейкозбен ауыратын сырқаттардың зәрінен табылған. Организмде эндокриндік бездермен гормондар өндіріліуінің бұзылуы өспелердің кейбір түрлерінің дамуына алып келеді.

сәулелердің барлық түрлері:
-рентген сәулелері;
-a, b, g- сәулелері мен протондар канцерогендік әсер ете алады.
Биологиялық ықпалдар
Бұл ықпалдарға РНК-дан тұратын вирустар:
Адамдарда: Т-жасушалы лейкоз, яғни бұл HTLV-1 (human T-leukemia virus)

ДНК-дан тұратын вирустар:
-папилома, кандилома, Беркитт лимфомасы
-В-гепатитінің вирусы, әсіресе афлотоксинмен бірігіп әсер еткенде бауыр карциномасы т.с.с дамиды
- сонымен қатар герпесвирустар, олардың ішінде Эпштейн-Барр вирусы.

т.б бұзылыстары;
-Эндокрин жүйесінің – гормондық жағдайының бұзылуы;
-Тұқым қуалаушылық факторы;
-Иммунды жүйенің жеткіліксіздігі де ықпал етеді.

«қатерлі» деп атайды. Қатерлі ісік қатерлі ісік жасушаларынан тұрады. Қатерлі ісік жиі обырмен шатастырылады.
Oл жасушалардың ретсіз бөлінуімен сипатталады, және де басқа ағзаларға, жиі тіндерге метастаз берумен сипатталады. Бұл ауру генетикалық бұзылу салдарының пролиферация және дифференцирацияның бұзылуы болып табылады.
Қатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптозҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизіміҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаныңҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундықҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияныҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісікҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастазҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. МетастаздарҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. Метастаздар барлық ағзаларҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. Метастаздар барлық ағзалар мен тіндердеҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. Метастаздар барлық ағзалар мен тіндерде пайда болуы мүмкін. Өте жиі метастазҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. Метастаздар барлық ағзалар мен тіндерде пайда болуы мүмкін. Өте жиі метастаз сүйектеҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. Метастаздар барлық ағзалар мен тіндерде пайда болуы мүмкін. Өте жиі метастаз сүйекте, мидаҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. Метастаздар барлық ағзалар мен тіндерде пайда болуы мүмкін. Өте жиі метастаз сүйекте, мида, бауырдаҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. Метастаздар барлық ағзалар мен тіндерде пайда болуы мүмкін. Өте жиі метастаз сүйекте, мида, бауырда және өкпедеҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. Метастаздар барлық ағзалар мен тіндерде пайда болуы мүмкін. Өте жиі метастаз сүйекте, мида, бауырда және өкпеде пайда болады. Және де жасушалардыңҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. Метастаздар барлық ағзалар мен тіндерде пайда болуы мүмкін. Өте жиі метастаз сүйекте, мида, бауырда және өкпеде пайда болады. Және де жасушалардың бақылаусыз бөлінуі қатерсіз ісіккеҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. Метастаздар барлық ағзалар мен тіндерде пайда болуы мүмкін. Өте жиі метастаз сүйекте, мида, бауырда және өкпеде пайда болады. Және де жасушалардың бақылаусыз бөлінуі қатерсіз ісікке алып келуі мүмкін. Қатерлі ісікҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. Метастаздар барлық ағзалар мен тіндерде пайда болуы мүмкін. Өте жиі метастаз сүйекте, мида, бауырда және өкпеде пайда болады. Және де жасушалардың бақылаусыз бөлінуі қатерсіз ісікке алып келуі мүмкін. Қатерлі ісік қатерсіз ісіктенҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. Метастаздар барлық ағзалар мен тіндерде пайда болуы мүмкін. Өте жиі метастаз сүйекте, мида, бауырда және өкпеде пайда болады. Және де жасушалардың бақылаусыз бөлінуі қатерсіз ісікке алып келуі мүмкін. Қатерлі ісік қатерсіз ісіктен ерекшелігі метастазҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. Метастаздар барлық ағзалар мен тіндерде пайда болуы мүмкін. Өте жиі метастаз сүйекте, мида, бауырда және өкпеде пайда болады. Және де жасушалардың бақылаусыз бөлінуі қатерсіз ісікке алып келуі мүмкін. Қатерлі ісік қатерсіз ісіктен ерекшелігі метастаз қалыптастырмауы болады, басқа ағзаларғаҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. Метастаздар барлық ағзалар мен тіндерде пайда болуы мүмкін. Өте жиі метастаз сүйекте, мида, бауырда және өкпеде пайда болады. Және де жасушалардың бақылаусыз бөлінуі қатерсіз ісікке алып келуі мүмкін. Қатерлі ісік қатерсіз ісіктен ерекшелігі метастаз қалыптастырмауы болады, басқа ағзаларға енбейді және ағзағаҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. Метастаздар барлық ағзалар мен тіндерде пайда болуы мүмкін. Өте жиі метастаз сүйекте, мида, бауырда және өкпеде пайда болады. Және де жасушалардың бақылаусыз бөлінуі қатерсіз ісікке алып келуі мүмкін. Қатерлі ісік қатерсіз ісіктен ерекшелігі метастаз қалыптастырмауы болады, басқа ағзаларға енбейді және ағзаға қатерсіз. Бірақ та қатерсіз ісікҚатерлі ісік қалыпты жасуша қатерлі трансформация нәтижесінде пайда болады, ол бақылаусыз көбейеді, апоптозға қабілеттілігін жоғалтады. Қатерлі трансформация бір немесе бірнеше мутация кесірінен пайда болады,жасушалардың шекарасы анықталмаған жағдайда апоптоз механизімі бұзылуына алып келеді. Егер де ағзаның иммундық жүйесі мұндай трансформацияны анықтамаса, ісік ары қарай өсіп сонында метастаз береді. Метастаздар барлық ағзалар мен тіндерде пайда болуы мүмкін. Өте жиі метастаз сүйекте, мида, бауырда және өкпеде пайда болады. Және де жасушалардың бақылаусыз бөлінуі қатерсіз ісікке алып келуі мүмкін. Қатерлі ісік қатерсіз ісіктен ерекшелігі метастаз қалыптастырмауы болады, басқа ағзаларға енбейді және ағзаға қатерсіз. Бірақ та қатерсіз ісік жиі қатерлі ісікке ауысады.

не тін клеткаларынан өзгеше болып гетерологиялық ісіктер қатарына жатады. Қатерлі ісіктер тез өсіп-өнетіндіктен олардың арасында митоз құбылысы көп кездеседі, кейде ісік клеткаларының 10 пaйызы митоз күйінде болады, олардың ішінде патологиялық митоздардың саны көбейеді (хромосома-лардың шашылып немесе бөлшектеніп кетуі, хромосомалар арасында көпірлердің пайда болуы, көп полюсті митоздар, үш топты метафаза және т.б.). Кейбір клеткаларда хромосома саны 200-300-ге жетеді.
            Жалпы айтқанда, ісік клеткалары өсіп-өнуі мен дамып жетілуі бойынша, құрылысы мен қасиеттері,атқаратын қызметтері бойынша орналасқан қалыпты тін жасушаларынан алшақтанып ерекшеленіп тұрады. Осындай жағдайды ісік өсуінің атипиясы (грек.,а-жоқ,болмау; typos-түр,пішін) дейді.
            Ісіктің бірнеше:
           -өсіп-өну атипиясын;
           -морфологиялық атипиясын;
           -биохимиялық атипиясын;
           -антигендік атипиясын;
           -функциялық атипиясын;
           -физикалық-химиялық атипиясын-ажыратады.

Өспе өсуі атипиясының
түрлері:

Өсіп-өну
атипиясы

Антигендік
атипия

Биохимиялық
атипия

Физико-химиялық
атипия

Морфологиялық
атипия

Функциялық
атипия

өсуінің дербестілігі. Ісік ісікке айналған бір жасушаның ғана қарқынды бөлініп көбеюі нәтижесінде дамиды және өған қажетті заттарды қаннан сорып алады. Өйткені ісік жасушаларының өсіп-өнуі өзін-өзі реттейтін жолмен болады. Ісік өсуі жасушалардың бөлініп көбеюін қадағалайтын нәруыздардың артып кетуінен немесе оны тежейтін нәруыздардың жетіспеушілігінен дамиды. Бұл нәруыздар ісік жасушаларына өсу факторы болып есптеледі. Осыдан ісік жасуша-лары өз беттерінше ұдайы бөлініп көбейе береді. Ісік жасушалары, қалыпты жүйкелік-эндокриндік және паракриндік реттеу жолдарына бағынбай, өз беттерінше ырықсыз өседі. Осындай жағдайды ісік өсуінің дербестілігі дейді.

тапқан, болжам бойынша ол бір қатерлі ісік түрімен зақымдалған. Сонымен қоса бұрынғы адамдар қалдықтарынан патологиялық өзгерістін барын байқаған, сүйек, мұрынжұтқыншақ, сүт безі және меланома ісіктeріне ұқсас. Қатерлі ісік жиі адамдардың тәжірибесі болған, оны ерте уақыттан бастап жазба түрінде сипаттаған. Ерте кездегі ғалымдардың жазбалары бойынша ісіктерді емдеу 1600 жыл б.з.д. Eжелгі Египетте папирустармен жазылған. Бұл жазбада сүт безінің көптеген формалары жызылған, ем ретінде обыр күйдіру жазылған. Сонымен қоса Египетте беткей ісік емін маймен күйдіру қолданылған, ол майдың құрамында мышьяк болған. Рамаяндар осыған ұқсас жазба қалдырған: емді хирургиялық жолмен мышьяк майын қолдану арқылы жасалынған. Обырдың атауын Гиппократ енгізген «карцинома» терминінен шыққан, бұл қатерлі ісікті білдіретін перифокальді қабыну дегенді білдіреді. Гиппократ ісікті карцинома деген, себебі қарағанда шаянның екі айырына ұқсас келеді. Және ол "онкос" терминің енгізді. Гиппократ сүт безі ,тік ішек және мұрынжұтқыншақ обырларына сипаттама берген.

керек. Болжам бойынша олар қалған жасуша ісіктерін жою қасиеттеріне ие болған. Ішкі ісіктергеГиппократ ем жүргізбеген, себебі операция науқасты ісікке қарағанда тез өлтіреді. Рим дәрігері Авл Корнелий Цельс б.з.д. І ғасырда ісікті емдеудің алғашқы сатысында оны хирургиялық жолмен алып тастауды, ал соңғы сатысында ешқандай ем көрсетпеуді ұсынған. Ол грек сөзін "кαϐкίvоς" латын тіліне аударған (cancer- краб). Гален«oncos» сөзін ісікті сипаттауға қолданған, қазіргі онкология сөзін де негіздеген осы ғалым болған. Қатерлі ісік жайлы ХІХ ғасырдың ортасына дейін теориялар мен негіздерге айналдырғанмен оның денеде даму механизімі жөнінде ешқандай ақпарат болған жоқ. Бұл процесс түсінігін неміс дәрігері Рудольф Вирховтың үлесі қосылды, ол қатерлі ісік сияқты дәл сау тіндер жасушаларынан құрастырылатының және ісіктің миграциясы бойынша таралатының түсіндірді.

Өспе өсуіне қажетті энергияны глюкоза ыдыратылуынан алады. Сондықтан өспе тіні глюкозаны қаннан ұдайы сорып алады. Сол себепті ісікті глюкозаның қақпаны деп атайды. Бұл кезде оттегінің қатысуынсыз глюкозаның ыдыратылуы артады. Осы жағдайды Варбург әрекеті дейді. Артынан оттегінің жеткілікті болуына қарамай аэробтық глюколиз жалғаса береді. Бұны Пастер әрекетінің әлсіреуі дейді. Сонымен бірге глюкозаның пентоздық- фосфаттық жолмен тотығуы әсерленеді. Осыдан нуклеин қышқылдары түзілуіне қажетті рибозалардың түзіліу артады. Көмірсулар алмасуының аралық өнімдері сүт қышқылы ісік тініде жиналып қалады, рН төмендеп, ацидоз дамиды.

тез бөлініп, өсуіне көп мөлшерде нәруыздардың түзілуі қажет . Өспе жасушалары қаннан амин қышқылдарын және азоттық негіздерді көптеп сорып алады және өзіне тін ніруыз өндіру үшін пайдаланады. Сондықтан ісікті азоттың қақпаны деп атайды. Ісік жасушаларымен өндірілетін нәруыз онкопротеин деп аталады. Ол жасушалардың бақылаусыз және шексіз көбеюіне ықпал етеді. Оның түзілуі белсенді онкогендердің қадағалауымен болады. Кейбір өспе жасушаларында ұрықтық нәруыздар түзіледі.
өспелерде нуклеин қышқылдарының түзілі ферменттері қатты көбейеді. Белсенділігі жоғары киназалар, АТФ энергиясын пайдаланып , бос пуринді және пиримидинді негіздерден , рибозадан нуклеотидтердің түзілуін үдетеді.

көбейеді. Керісінше бұл қышқылдарды ыдырататын : гуаназа, дезоксирибонуклеаза т.б ферменттердің деңгейі қатты төмендейді. ДНК түзілуін тежейтін гистондардың түзілуі азаяды.
қалыпты жағдайда әрбір тін өзіне ғана тән ферменттер түзеді. Бұл ферменттер осы тінге тән изоферменттердің жиынтығымен сипатталады. Ісіктерде бұл ерекшелік жоғалады, изоферменттердің саны азаяды, олардың жиынтығы әртүрлі өспелерде біркелкі сәйкес болады.
Ісік жасушалары қаннан төмен тығыздықты липопротеидтерді және антиоксиданттарды сорып алады. Оларда май қышқылдарының түзілуі азаяды, керісінше мембрана құрамына енетін өзгерген фосфолипидтердің түзілуі артады. Содан мембрана липидтері біркелкі болады да, өспе жасушаларының мембраналары қалыптыдан өзгеріп кетеді.

онкогендерге айналуынан,
Жасушалардың өсіп өнуін бөлініп көбеюін тежейтін нәруыздардың түзілуін қадағалайтын супрессор гендердің белсенділігі жоғалуынан;
Жасушалардың тектік ақпарат бойынша өздерінің тіршілігін жоғалтуының немесе апоптоз дамуының бұзылыстарынан;
Жасушалардың ДНК молекуласының бүлінген жерлерінің репарациялық мүмкіншілігінің бұзылысынан болады.
Ісік дамуында негізгі роль атқаратын Супрессор нәруыздар:
* Геномның тұрақтылығынын негізгі қорушы- протеин 53 (р53)
* Жасуша бөлінуінің ДНК түзілу фазасына енуін тежейтін Rb- нәруызы
* циклин-циклинтәуілді киназа кешенінің белсенділігін тежейтін протеин 16 және протин 21 нәруыздары
* ішектерде аденоматоздық полипоздар дамуын тежейтін Эй-Пи-Си нәруызы
* нейрофиброматоз дамуын тежейтін нейрофибромин нәруызы ( NF-1)
* емшек обыры дамуын тежейтін (BRCA-1) нәруызы т.б жатады

фактор.Әдеттегідей,промотор еніңкі сигналдық құламаларды активизация арқылы жасушалардың пролиферациясын шақырады.Промоция-канцерогенездің екінші кезеңі.Канцерогенездің бірінші екі кезеңдерін баламалы жүзеге асыруға белсенді онкоген жасуша енгізетін онкоген ретровирустарының әсері салдарынан ісіктерді білім инициация осы жағдайда ретровирустардың тұқым басып алынған өзгертілген онкогені болған басқа организмнің басқа жасушаларында орын алды.

мұндай өрлеу стратегия діңгек желісін ауысым мінез адаптациясына ие болады, өйткені әң бейімделген жасушалар ғана тірі қалады.Ісік жасушаларын жарғақша ұлпаның морфологиялық сипаттамаларын бұзуға алып келген микроортаның қызықтыруларына мән беру қабілетті емес.Ісік клонын меншікті цитокиндер синтездейді.Үшінші кезеңі прогрессия кезеңі.

Қатерлі ісіктің биологиялық емі
Қатерлі ісіктердің пайда болу, өніп-өсу, даму үрдістеріне ағзаның рөлі өте зор. Бұл үрдіс ісік ауруына қоректік затпен қатар, гормондар және цитокиндерді әкеледі.
Цитокиндср - деп салмағы өте аз (<50 мм/к), төменгі молекулалары, суға ерігіш белок қоспаларын айтады. Қазіргі таңда осындай 300 молекулалар белгілі. Бұлар жүйке, иммунды және ішкі секретті бездердің клеткаларымен тығыз қарым-қатынаста болып, тек ағзаның өзіне тән емес, басқа өгей клеткалармен кездескенде пайда болады..
Цитокиндердің ісікке және вирустарға қарсы қасиеттері бар, олар иммундык жүйенің бслсенділігін күшейтеді.
Цитокиндер биологиялық затқа жатады. Олар ісікті жояды, немесе ісік клеткасының туғызған қолайсыз үрдістерін кайтадан қалыпты жағдайға келтіреді. Мұны биологиялық ем деп айтады. Биопрепараттар тікелей клеткаға әсерін тигізіп, онық дамылсыз өсуіне, қан-тамырларын жою арқылы ықпал жасайды, Химиопрепараттарға қарағанда биопрепараттардың көптеген жағымды әсерлері бар.
Олар:
• шипалы қасиеттері жоғары, тек ісік клеткасына ғана бағытталған,
• уытты қасиеттері және асқыну жүйелігі өте төмен,
• емдік әсері ұзағырақ келеді,
• оларды ендіру арзанға түседі.

жиынтығын қоздыратын заттар қолданады.
Интерлейкиидер. Интерлейкин-2, лимфощптерден өядіріліп, иммундык жүйеге жан-жақты қоздырғыш әсерін тигізеді. Интерлейкин-2-нің, Ресейде-ронколейкин, ал АҚШ-пен Европада - пролейкин деген дәрісі қолданады.

Интерферон, белок - протеин, бөгде антигенге төзімділікті күшейтеді, ал оларға бөгде антиген әсерін тигізсе (вирустардың, микробтардың, ісіктердің), сонда ол қан және сүйек миларының клеткаларынан өнеді.
Онкологияда а-иитерферон жиі қолданады. Роферон (аг), иытерферон (а) және иитрон (а2Ұ - интерферон) миелоидты лейкозда, Капоши саркомасында, төменгі дәрежедегі В-клеткалы лимфомада өте шипалы келеді. Буйрек, қуық, тік ішек рактарында жэне мелапомада, олардың пәрменділігі қазір толық дәлелденгендіктен, жиі қолданылады. Көбінесе осы ісіктерде, ісікке қарсы дәрілермен қосарланып колданылады, ал енді бүйрек рагында интерлейкинмен сабақтас ұсынылады.

күнге шейін толық зертгелмеген. Бірақ, оның бір жағы белгілі, ол иммунологиялық жүйені қалыптастырып қана қоймай, онкоген рецепторларын істен шығарады, сөйтіп ешқандай реакция ісік клеткасына бармай, ісікті қоздырғыш гормонды, иммунды ықпалды үзіп тастайды. Химиопрепараттардан ерекше айырмашылығы, сау клеткаларға ешқандай зияндығын тигізбейді.
Клиникалық онкологияда МКА ісік клеткаларын радио изотоппен байланысып барын, тікелей өлтіреді, немесе ағзадағы алмасу үрдісінен пайда болған және ісікті өзінен пайда болған уыттарды жояды, сөйтіп адамға деген көптеген жеңілдік туғызады.
МКА тек ісік клеткаларының антигенімен байланысып, оны жойып,. басқа жеріне ол ешқандай әсер етпейді.
Қазіргі таңда, МКА-ның мынандай түрлері қолданыста:
• герцептин (трастузумаб),
• мабтер (ритускимаб),
• эдреколомаб (панорекс).

көру арқылы тіннің патологиялық өсуінің сыртқы көрінісін макроскопиялық тексеру арқылы анықтайды.
2.Микроскопиялық әдіс-биопсия арқылы жіне алынған тін бөлігін зерттеу арқылы жүргізіледі.Осы әдістің арқасында ісіктің өсу не өспеуі және қандай түрі екендігін анықтауға болады.
3.Цитологиялық әдіс-тін пункциясы арқылы анықталады.Арнайы ине арқылы ісік жасушаларын және сұйықтығы адам организмінен алынады.
 

арналған биологиялық материалды цитологиялық түрде зерттеу, қатерлі ісік алды патология мен қатерлі ісікті жетілудің ерте кезеңінде анықтау.

Цитологиялық зерттеулердің келесі түрлері жасалады:
Әртүрлі аймақтағы (сүт безі, сілекей безі, қалқанша без, қуықалды безі, жұмсақ тіндер, лимфалық түйіндер, тері) ісік немесе ісік тәрізді пайда болған өсінділерден алынған пунктаттарды зерттеу
Науқасты эндоскопиялық зерттеуден алынған материалды цитологиялық тексеру (бронхоскопия, ларингоскопия, эзофагогастроскопия, колоноскопия, лапароскопия). Жатыр мойны және цервикальды арна қырындыларын, жатыр қуысынан алынған аспираттарды зерттеу; Эрозиялардың, ойықжаралардың, жаралардың, жыланкөздердің үстінен алынған қырындыларды және шығындыларды тексеру; Сұйықтықтарды (өкпеқап, асцитикалық, т.б.) цитологиялық түрде зерттеу. биопсиялық және операциялық материалды цитологиялық түрде зерттеу;
Сұйықтық цитологиясы әдісімен гинекологиялық материалды (жатыр мойны және цервикальды арнадан алынған жағынды) цитологиялық тексеру.

талдағышы
ВС-3200 гематологиялық талдағышы клиникалық қан талдауының 19 параметріне, оның ішіне лейкоциттерді саралауға және лейкоциттерді, эритроциттерді және тромбоциттерді тарату бойынша 3 гистограмма құруға арналған.

жабық жүйе болып табылады және Германияның «Roche Diagnostics» өндірісінің реагенттерінде ғана жұмыс істейді. Жүйе адамның қатысуынсыз дерлік жұмыс істейді, сондықтан адам факторына қатысты қателіктер болмайды. Талдау нәтижесін алудың қысқа мерзімі, зерттеудің өте дәл болуы және сынақ мәндері ауқымының үлкен болуы диагнозды барынша дұрыс қоюға және қолданылатын емнің мониторингін жасауға мүмкіндік береді.

дәмділігі мен қоректілігіне мән беру;
▪аса тоя тамақ жемеу;
▪ас қорыту жүйесінде жарақаты бар адамдарға сыра ішпеу.Өйткені сыраның құрамында көп мөлшердегі көмірқышқыл газы болатындықтан,асқазандағы көмірқышқылының мөлшерін одан әрі арттырып,жарақаттың тесілу қаупін туғызады.
▪темекіні шектен тыс,тіпті мүлдем тартпау;
▪тұзды тағамдарды аз тұтынып,қуырылған тамақтарды жемеу;
▪шектен тыс шаршамау;
▪көңіл күйді көтеріңкі ұстау;
▪балғын жемістер мен көкөністерді көп жеу;
▪еңбек ету мен демалу тәртібін сақтау;
▪дене шынықтырумен айналысып тұру

шаққандағы кездесу жиілігі 13 шамасында.Әйелдерге қарағанда ер кісілер бұл ауруға жиі шалдығады. Этиологиясы:
Лейкоздың даму себептері толық анықталмаған.Полиэтиологиялық ауру болып табылады.

клондық теория бір ауыздан қабылданған.Клондық теория бойынша лейкоздық жасушалар мутацияға ұшыраған бір ізашарлық жасушаның ұрпағы болып табылады.Клондық теорияны дәлелдейтін-лейкоздық жасушаларының кариотипінде бір типті хромосомалық абберациялардың анықталуы.

Көбейген лейкоздық клонның жасушалары қан түзу жүйесінің барлық бойына және бүкіл организмге таралады.Сүйек миында қалыпты клонның орнын алады,осыдан анемия ,тромбоцитопения пайда болады.Лейкоздық жасушалар қантүзу жуйесінен тыс ортада өсе алады,қан жасушасына тән морфологиялық және ферменттік қасиеттерін жояды.

Қатерлі ісік дамуы

Себепкер химиялық, физикалық, биологиялық ықпалдар

Жайылмалы әркелкі гиперплазия дамуы

Жасушалардың ошақталып өсуі

Қатерлі өспеге айналуы

Қатерсіз өспе дамуы

ғасырдың басында, тәжірибелік және клиникалық жетістіктердің арқасында
онкологиялық аруларды анықтау мен емдеу түбегейлі өзгеріске түсті.
Қазіргі кезде қатерлі ісікті анықтау мен емдеу ең күрделі мәселе. Оның себебі арудың дәрігерге кеш
келіп , қатерлі ісіктің барын уақытында анықталмауында. Бұған дәлел қазіргі кезде дәрігерлердің диагноз қоюдағы қателігі 25 – 30 % құрайды. Оның себебі мына төмендегі жағдайларды толық білмеуінен:
- қатерлі ісіктің табиғи биологиялық қасиеттерін және дерттің ең алғашқы өсу кезеңдегі белгілерін,
- диагностикалық тәсілдердің нәтижелерін бір –бірімен салыстыра алмай, негізгі қорытынды шығара алмауынан,
- қатерлі ісікті қабыну аурулармен шатастырып, ұзақ уақыт бақылап, диагностикалық әдістерді толық қолданбай, олармен ұзақ уақыт шұғылдануынан .
- онкологиялық күдіктің жалпы дәрігерлер арасында төмен болғандықтан және білім деңгейінің сапасыздығынан.

2008, 90 бет
2. Тапбергенов «Клиникалық биохимия»
3.Сейтембетов Т.С,Сейтембетова А.Ж «Биологиялық химия»
4. www.medicinform.net