Сана бұзылысы презентация

АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

КАФЕДРА: АНЕСТЕЗИОЛОГИЯ, РЕАНИМАТОЛОГИЯ ЖӘНЕ ИНТЕНСИВТІ ТЕРАПИЯ

С. Ж. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

КЕЛГЕН ПСИХИКАЛЫҚ БҰЗЫЛЫС САНАНЫҢ БҰЗЫЛЫСЫНА АЛЫП КЕЛЕДІ.

ОЙЛАУ НАҚТЫЛЫ БОЛМАУЫ
4 АМНЕЗИЯ

сөздерді ести бермейді
Барлық нұсқауды орындамайды
Сұрақтарға толық жауап бермейді
Қатынасу үшін қатты дауыстап не көп рет қайталау арқылы сөйлесуге болады

БАҒДАРЛАЙ АЛМАУ

уақыт
кеңістік
жағдайлық
өзіндік

Қарапайым нәрселерді байланыстыра алмау,
Оңай есепті шеше алмау
Ешнәрсені талқылай алмау
Ойлау нақтылы болмауы

ОЙЛАУ НАҚТЫЛЫ БОЛМАУЫ

АМНЕЗИЯ

ЖАРТЫЛАЙ
ТОЛЫҚ

жойылуынан, ассоциация түзілісінің қиын, баяу жүруінен байқалады. Бұл жағдайда, қабылдау мен әсерлерді өңдеу қиындайды, сыртқы дүние құбылыстары зейінді аудармайды, аңғарылмайды. Түсінік жұтаң, тапшы болады. Ұйқы кезінде түс көрмейді. Абыржу, галлюцинация, сандырақ болмайды. Есеңгіреудің жеңіл дәрежесін сананың обнубиляциясы деп атайды;

Сопор жағдайы (Глазго шкаласы бойынша 9-12 балл) – науқаспен байланыс орната алмайтын, есеңгіреудің терең дәрежесі. Бұл кезде науқастар күшті тітіркендіргіштерге төмен дифференцирленген және өте қысқа уақытты реакция байқатады. Ауырсыну сезімі, конъюктивальді және қарашық рефлекстері сақталған.

Кома жағдайы Глазго шкаласы бойынша 4-8 балл) – сыртқы тітіркендіргіштерге реакцияның толық болмауымен сипатталады. Ауырсыну сезімі жоғалады. Қарашық, конюктивальді және корнеальді рефлекстер шақырылмайды. Патологиялық рефлекстер пайда болады.

мүмкін емес, бірақ аурулық тітіркендіргіштерге реакциясы қарапайым ретсіз қимылдар түрінде сақталған.

ТЕРЕҢ КОМА (II САТЫСЫ, ГЛАЗГО ШКАЛАСЫ БОЙЫНША 5—6 БАЛЛ): Науқас аурырсынулық тітіркендіргіштерге қимыл қозғалыспен жауап береді.

АТОНИЯЛЫҚ КОМА (III САТЫСЫ, ГЛАЗГО ШКАЛАСЫ БОЙЫНША 3-4 БАЛЛ):Өте ауыр аурулық тітіркендіргіштерге реакциясының толығымен жойылуы. Атония, арефлексия, тыныс алудың бұзылысы немесе жойылуы, жүрек қызметінің жоғалуы.

ҚАУІПТІ ФАКТОРЫ БОЛЫП ТАБЫЛАДЫ. * АЛКОГОЛЬДІ ІШІМДІК ІШУ- АРТЕРИЯЛЫҚ ҚАН ҚЫСЫМЫНЫҢ ЖОҒАРЛАУЫНА ӘКЕП СОҒАДЫ. * БАС МИЫН ҚАНМЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТЕТІН АРТЕРИЯНЫҢ АТЕРОСКЛЕРОЗДЫҚ ЗАҚЫМДАНУЫ. * МИ СОҚҚЫ (МИДЫҢ ШАЙҚАЛУЫ ДЕП ТЕ АТАЛАДЫ) - БАС СОҚҚЫҒА ҰШЫРАП ЖАРАЛАНҒАННАН КЕЙІН, МИ ҚЫЗМЕТІНІҢ УАҚЫТТЫҚ ӘЛСІРЕУІ. БҰЛ СЫРҚАТ МИ ҚАНДЫ ІСІГІМЕН ҚОСАРЛАСА ПАЙДА БОЛАДЫ.
* ГЛЮКОЗА МЕТАБОЛИЗМІНІҢ БҰЗЫЛУЫ, ҚАНДА ГЛЮКОЗА МӨЛШЕРІНІҢ ШАМАДАН ТЫС КӨБЕЮІ(ДИАБЕТТІК КЕТОАЦИДОЗ НЕМЕСЕ ГИПЕРОСМЛЯРЛЫ ЕМЕС КЕТОАЦИТОТИКАЛЫҚ ЖАҒДАЙ) НЕ ЖЕТІСПЕУШІЛІГІНДЕ (ГИПОГЛИКЕМИЯЛЫҚ ЭНЦЕФАЛОПАТИЯ) КОМАЛЫ ЖАҒДАЙҒА СОҚТЫРАДЫ. * ЭЛЕКТРОЛИТТІК БҰЗЫЛЫСТАР (ГИПО- ЖӘНЕ ГИПЕРНАТРИЙЕМИЯ, ГИПЕРМАГНИЕМИЯ).

КОМА КЕЗІНДЕГІ ЕСТІҢ ЖОҒАЛУЫНА ӘКЕЛЕТІН СЕБЕПТЕРГЕ: ЖЕДЕЛ БАС МИЫНЫҢ ЖАРАҚАТТАНУЫ, АУЫР ЖАҒДАЙДА МИҒА ҚАН ҚҰЙЫЛУ, СОНЫМЕН ҚАТАР ҚАНТ ДИАБЕТІНДЕГІ ГИПОГЛИКЕМИЯЛЫҚ КОМА ЖАТАДЫ.
БІРТІНДЕП ДАМИТЫН КОМА КЕЗІНДЕГІ ЕСТІҢ ЖОҒАЛУЫНА ӘКЛЕТІН СЕБЕПТЕРГЕ: МИДА ІСІК ЖАНЕ АБЦЕСС БОЛҒАНДА, АУЫР ТҮРДЕГІ НЕЙРОИНФЕКЦИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙДА(МЕНИНГИТ, МЕНИНГОЭНЦЕФАЛИТ, ЭНЦЕФАЛИТ,ДӘРІЛЕРМЕН УЛАНУДА, УГАРНЫ ГАЗБЕН, ХИМИЯЛЫҚ ЗАТТАРМЕН, СОНЫМЕН ҚАТАР СОЗЫЛМАЛЫ БҮЙРЕК ЖЕТІСПЕУШІЛІГІНДЕ) ЖАТАДЫ.

ҰСТАМА ЖӘНЕ СОДАН КЕЙІНГІ ЖАҒДАЙ
ОЖЖ ИНФЕКЦИОНДЫ АУРУЫ.

ҚАН АЙНАЛЫМ БҰЗЫЛЫСТАРЫ (ШОК, ЖЕДЕЛ ГИПЕРТОНИЯЛЫҚ ЭНЦЕФАЛОПАТИЯ, ӨТКІЗГІШТІКТІҢ ЖӘНЕ РИТМНІҢ БҰЗЫЛЫСЫ)
МЕТАБОЛИКАЛЫҚ БҰЗЫЛЫСТАР (ГИПОКСИЯ, ҚАНТ ДИАБЕТІ АСҚЫНУЫ, УРЕМИЯ, БАУЫРЛЫҚ КОМА)
ИНТОКСИКАЦИЯЛАР (АЛКОГОЛЬ, ЕСІРТКЕ, ЛС)
ИНФЕКЦИЯЛЫҚ АУРУЛАР (СЕПСИС)
ГИПЕРТЕРМИЯ ЖӘНЕ САЛҚЫНДАУ

ЦЕРЕБРОГЕНДІ ЕМЕС КОМАЛАР

ЦЕРЕБРОГЕНДІ КОМАЛАР

БАУЫР ЖЕТІСПЕУШІЛІГІ,ГИПОНАТРИЕМИЯ,ГИПОТИРЕОЗ, ГИПО-ЖӘНЕ ГИПЕРКАЛЬЦИЕМИЯ
ГИПОКСИЯ (ӨКПЕ АУРУЛАРЫ,АНЕМИЯ,ШОК, ҚАН АУРУЛАРЫ,ИНФАРКТ МИОКАРДА,ӨКПЕ АРТЕРИЯСЫНЫҢ ЭМБОЛИЯСЫ)
ЖЕДЕЛ ГИПЕРТОНИЯЛЫҚ ЭНЦЕЛОПАТИЯ
ТАМАҚТАНУ БҰЗЫЛЫСТАРЫ

балл

8 балл және одан жоғары – жақсару мүмкіндігі бар
8 балл және төмен – ИВЛ көрсетіледі, өмірге қауіпті жағдай
3-5 балл – потенциальды өлім

ЖОЛДАРЫН ТАЗАЛАУ (АУА ӨТКІЗГІШ, БҮЙІРІНЕ ЖАТҚЫЗУ)
ВЕНОЗДЫҚ ҚАМПТУ, ГИПОВОЛЕМИЯДА ТАМЫР ІШІЛІК ИНФУЗИЯ
ГИПОТЕРМИЯНЫ БОЛДЫРМАУ

Кома жағдайының туындатқан себебіне қарамастан шұғыл емі келесі схема бойынша жүргізіледі: артериялық қан қысымын , жүрек жиырылуының жиілігін жане тынысты, қандағы қант деңгейін қалыпты деңгейге келтіреміз. Ары қарай ем жүргізу себебін туындатқан жағдаймен байланысты жүргізіледі.

(БАС МИЫНДАҒЫ, СУБАРАХНОИДАЛДЫ ҚАНҚҰЙЫЛУЛАР, МИ ИНФАРКТІСІ ЖӘНЕ Т.Б.);
ОЖЖ ИНФЕКЦИЯЛАРЫ (МЕНИНГИТ, ЭНЦЕФАЛИТ, МИ АБСЦЕСІ);
ІСІКТЕР;
ГИДРОЦЕФАЛИЯ;
ЭПИЛЕПТИКАЛЫҚ ТАЛМАЛАР ЖӘНЕ ОДАН КЕЙІНГІ ЖАҒДАЙЫ.

ҮЗІЛУІ, ТҮЙІЛУІ НЕМЕСЕ ТЫҒЫНДАЛУЫ.

БӨЛІНЕДІ.

тромбымен түйілуіне немесе тығындалуына байланысты тоқтап қалады. Тромбылар - қантамыр қабырғасының жас ерекшелігіне қарай өзгерістері - кез келген ағзадағы қантамырды бітеп, жүрек, бүйрек, ми инфарктісіне алып келеді. Қантамырлар жалпы қан ағысына келіп түсетін май тіндерінен де тығындалуы мүмкін, мысалы, бұл жағдай ұзын түтікше тәрізді сүйектер сынғанда немесе толық адамдардың қуыстық операциялар кезінде орын алуы ықтимал. Газды эмболия - тамырлардың газ көпіршіктерімен тығындалуы - өкпеге операция кезінде туындауы мүмкін. Ишемиялық инсульт - қарт адамдарға тән. Ол көбінесе түнде немесе таңға қарай туындайды, бірнеше күн ағымында бірте-бірте дамуы мүмкін, ауыспалы сипатқа да ие бола алады. 

ИШЕМИЯЛЫҚ ИНСУЛЬТ.

тамыры жарылады да, қан ми заттегіне келіп түседі. Құйылған қан миды басып, оны ісіндіреді және мидың бір бөлігі өледі. Мұндай инсульт көбінесе ауыр, күйзеліске толы күннен соң туындайды. Кешке қарай бас жарылып кетердей қатты ауырады. Заттардың барлығы қызыл түсті болып көріне бастайды, жүрек айнып, құсады, бас ауруы күшейеді - соққының алғашқы белгісі осындай. Сонан соң қимыл-қозғалыс, сөйлеу, сезгіштік қабілеттері бұзылады, құлақ естімеуден бастап, естен тануға, тіпті кома жағдайына дейін барады.

ГЕМОРРАГИЯЛЫҚ ИНСУЛЬТ

ЖҮРЕК АУРУЛАРЫ - АЛКОГОЛЬ ЖӘНЕ НАРКОТИК ТҰТЫНУ - ҚАНДАҒЫ ЗИЯНДЫ ХОЛЕСТЕРИННІҢ ДЕҢГЕЙІНІҢ ЖОҒАРЫ БОЛУЫ - ДЕНЕ БЕЛСЕНДІЛІГІНІҢ БОЛМАУЫ - ДҰРЫС ТАМАҚТАНБАУ - СЕМІЗДІК - КҮЙЗЕЛІС ЖӘНЕ ДЕПРЕССИЯ - ВАСКУЛИТ (ҚАНТАМЫРЛАРЫНЫҢ ҚАБЫНУЫ) ЖӘНЕ ҚАННЫҢ ҰЮЫНЫҢ БҰЗЫЛЫСЫ СЕКІЛДІ КЕЙБІР АУРУЛАР ИНСУЛЬТТЫҢ ПАЙДА БОЛУЫНА АЛЫП КЕЛЕДІ.

Test, аудармасы «Бет-Қол-Сөз-Тест) қолдансаңыз да болады .
Инсультпен ауырып тұрған адамның күйін мынадай 4 қарапайым белгіcі арқылы тануға болады: * Науқастан күлуін өтініңіз (ол талпынуы мүмкін, бірақ күле алмайды ) * Әңгімеге тартыңыз (мысалы, «бүгін ауа райы керемет, солай ма?» десеңіз, сөйлеуге қиналады немесе сөйлей алмайды)  * Екі қолын қатар көтеруін өтініңіз (ол бұны істей алмайды)  * Тілін шығаруын өтініңіз (тілі жыбырлап не қайырылып тұрады)

жәрдем келгенше:
-Мойыны бүгіліп, қанның ағысының нашарламауы үшін бас пен иықты жастыққа қойып науқасты көлденеңінен жатқызу керек;
-Тыныс алуды қиындататын киімнің алдын ашып, таза ауаның келуіне ықпал ету керек;
-Тісінде протез болса алып тастау керек;
-Егер науқас құсып жатса, басын бір жаққа қисайтып, құсықтың тыныс алу жолына кетпеуі және тілдің артқа кетпеуі үшін құсықты шығару керек. 

тыныс жолдарын тазалау, ауа өткізу, жасанды тыныс алдыру аппараттарын қолдану)
Жүйелі түрде артериальды қан қысымының оптимальды деңгейінде ұстау (АҚҚ тек 220/120 мм.сын.бағ асқан жағдайда ғана төмендету)
Тырысу ұстамаларын басу
Психомоторлы қозуды басу
Гипертермияны басу (аспизол, физикалық әдістер)
Үдемелі құсу мен ықылықты басу
Ми құрылымдарындағы метаболизм бұзылыстарын коррекциялау
Ауруханаға дейінгі кезеңде қателік кету қаупі жоғары болуына байланысты дифференцирленген терапияны жүргізбеген дұрыс.

сапасын жақсартып және өмір жасын ұзартасыз.
-артериялық қан қысымыңызды бақылауда ұстаңыз
-дене салмағыңызды бақылаңыз
-қан құрамындағы қанттың мөлшерін бақылаңыз
-қан құрамындағы холестерин деңгейін бақылаңыз
-өмір салтын өзгертіп-темекіден бас тартыңыз,
-күніне кемінде 30 минут дене жаттығуларымен айналысыңыз,
-күнделікті жеміс пен көкөністі тұтыныңыз, ас үлесінде тұз, май мен қанттың болуын шектеңіз.