- Главная
- Разное
- Дизайн
- Бизнес и предпринимательство
- Аналитика
- Образование
- Развлечения
- Красота и здоровье
- Финансы
- Государство
- Путешествия
- Спорт
- Недвижимость
- Армия
- Графика
- Культурология
- Еда и кулинария
- Лингвистика
- Английский язык
- Астрономия
- Алгебра
- Биология
- География
- Детские презентации
- Информатика
- История
- Литература
- Маркетинг
- Математика
- Медицина
- Менеджмент
- Музыка
- МХК
- Немецкий язык
- ОБЖ
- Обществознание
- Окружающий мир
- Педагогика
- Русский язык
- Технология
- Физика
- Философия
- Химия
- Шаблоны, картинки для презентаций
- Экология
- Экономика
- Юриспруденция
Даму генетикасы презентация
Содержание
- 1. Даму генетикасы
- 2. Сабақтың мақсаты: Жеке дамудың жасушалық және генетикалық механизмдерін зерттеу
- 3. Тақырыптың негізгі сұрақтары: 1.
- 4. Онтогенез: анықтамасы, типтері Тікелей емес (түрленіп)
- 5. Онтогенез кезеңдері
- 6. 1. Прогенез Гаметогенез
- 7. HUMAN development.mp4 видеоматериал
- 10. Бөлшектену және бластула сатысы
- 11. Бөлшектену 1-4 күні зиготаның бөлшектену митоз
- 12. Бластомерлердің тотипотенттілігі
- 13. Бластула – көпжасушалы бірқабатты ұрық Гаструла – 2 не 3 қабатты ұрық
- 14. биология развития.avi видеоматериал: Онтогенез видеоматериал: Онтогенез ontogenesis. ontogeny.mp4
- 15. Морфогенез (гисто- және органогенез)
- 17. Адам жұмыртқа жасушасы олиго- , изолецитальды
- 18. Ооплазмалық сегрегация А-ұрықтанудан соң; Б-
- 19. Ооплазмалық сегрегация Жұмыртқа жасушасының цитоплазмасының химиялық әртектілігі Ұрықтанудан соң күшейеді
- 20. Позициялық ақпарат Арқа- құрсақ, алдыңғы –артқы
- 21. Детерминация – эмбриональды бастамалардың бағытының, даму жолын
- 22. Тәуелді дифференцировка онтогенездің ерте кезеңінде, жасушалар тотипотентті
- 23. Дифференцировка негізінде гендердің дифференциальды активтенуі
- 24. Эмбриональды жасушалардың жіктелуі 1. Ұрықтанған жұмыртқа
- 25. Эмбриональды индукция
- 26. Онтогенездің генетикалық механизмдері Онтогенез генетикалық бақыланатын үрдіс.
- 27. Онтогенездің генетикалық механизмдері Сегментация гендері Гомеозистік
- 28. Онтогенездің генетикалық механизмдері
- 30. Транскрипциялық факторлар Сегментация гендері сол-оң
- 31. Жұп гендер (PAX) - - бұл гендердің
- 32. Гомеобокс гендері (HOX) – эмбрионның остік дифференцировкасының
- 33. Цинктік саусақтар гендері (цинк ионымен байланысы саусаққа
- 34. Сигнальды трансдукция гендері Бұл гендер жасушаның бөлінуін,
- 35. Гомеозисті гендер Дрозофила мен тышқанның гомеозисті гендерінің экспрессиясы
- 36. Адамның 4 НОХ - кластері
- 37. Онтогенездің жасушалық механизмдері 1. Пролиферация - жасушалардың
- 38. Онтогенездің жасушалық механизмдері - пролиферация Пролиферация үрдісі
- 39. Онтогенездің жасушалық механизмдері - пролиферация Пролиферация
- 40. Онтогенездің жасушалық механизмдері – жасушалар миграциясы Жасушалар
- 41. Онтогенездің жасушалық механизмдері – жасушалардың таңдамалы сұрыпталуы
- 42. Онтогенездің жасушалық механизмдері - апоптоз Апоптоз органогенез
- 43. Постнатальдық кезең
- 45. Кері байланыс Онтогенез типтері- Онтогенез
Сабақтың мақсаты: Жеке дамудың жасушалық және генетикалық механизмдерін зерттеу
Слайд 3Тақырыптың негізгі сұрақтары:
1. Онтогенез: анықтамасы, типтері, кезеңдері.
2. Онтогенездің
сатылары және маңызды үрдістері: жұмыртқа жасушасының полярлылығы, ооплазматикалық сегрегация, позициялық ақпарат, детерминация, дифференциация, эмбрионалдық индукция.
3. Онтогенездің генетикалық механизмдері. Гендердің дифференциалдық белсенділігі. Гомеозисті гендер.
4. Онтогенездің жасушалық механизмдері.
5. Туа біткен ақаулықтардың генетикасы.
3. Онтогенездің генетикалық механизмдері. Гендердің дифференциалдық белсенділігі. Гомеозисті гендер.
4. Онтогенездің жасушалық механизмдері.
5. Туа біткен ақаулықтардың генетикасы.
Слайд 4Онтогенез: анықтамасы, типтері
Тікелей емес (түрленіп) даму
Тікелей даму:
- жұмыртқада
жетілу
- жатырда жетілу
- жатырда жетілу
Слайд 5
Онтогенез кезеңдері
1. Прогенез (предэмбриональды кезең)
2. Антенатальды (туылғанға дейінгі,
пренатальды) кезең
3. Постнатальды (туылғаннан кейінгі) кезең
3. Постнатальды (туылғаннан кейінгі) кезең
Слайд 61. Прогенез
Гаметогенез
Ұрықтану
гаметалардың жақындауы;
жұмыртқа жасушасының активтелінуі;
гаметалардың қосылуы (сингамия):
- акросомалық реакция;
- кортикалық реакция;
гаметалардың жақындауы;
жұмыртқа жасушасының активтелінуі;
гаметалардың қосылуы (сингамия):
- акросомалық реакция;
- кортикалық реакция;
Слайд 8
2. Антенатальды (туылғанға дейінгі,
пренатальды) кезең
1.Бастапқы- ұрықтанудан соң 1 апта
2. Эмбриональды – 2- 8 апта
3. Ұрықтық (фетальды)– 9-40 апта
Сатылары:
1) Бөлшектену
2) Бластула
3) Гаструла
4) Нейрула, морфогенез (гисто- және органогенез)
Слайд 9
2. Антенатальды (туылғанға дейінгі,
пренатальды)
кезең
Сатылары:
1) Бөлшектену
2) Бластула
3) Гаструла
4) Нейрула,
морфогенез (гисто- және органогенез)
Мерзімі
1-4 күн
5-8 күн
9-14 күн
15-17 күндерден басталады
Слайд 11Бөлшектену
1-4 күні зиготаның
бөлшектену митоз жолымен синхронды емес жүреді, 100 жасушалық
кезі- морула (тұт жемісіндей) деп аталады
бластомерлердің саны өскенмен, мөлшері өспейді
Бластомерлер осы сатыда –тотипотентті(бірдей мүмкіндікті) – бағаналық жасушалар, плюропотентті жасушалар
бластомерлердің саны өскенмен, мөлшері өспейді
Бластомерлер осы сатыда –тотипотентті(бірдей мүмкіндікті) – бағаналық жасушалар, плюропотентті жасушалар
Слайд 14биология развития.avi
видеоматериал: Онтогенез видеоматериал: Онтогенез ontogenesis. ontogeny.mp4
Слайд 18
Ооплазмалық сегрегация
А-ұрықтанудан соң; Б- ұрықтанудан 2 сағаттан кейін: 1-пигменттелген
анималдық полюс;
2- пигменттелмеген вегетативтік полюс; 3-болашақ ағзаның кранио-каудалдық осі; 4-сұр орақ; 5-арқа жағы; 6-құрсақ жағы.
2- пигменттелмеген вегетативтік полюс; 3-болашақ ағзаның кранио-каудалдық осі; 4-сұр орақ; 5-арқа жағы; 6-құрсақ жағы.
Слайд 19
Ооплазмалық сегрегация
Жұмыртқа жасушасының цитоплазмасының химиялық әртектілігі
Ұрықтанудан соң күшейеді
Слайд 20 Позициялық ақпарат
Арқа- құрсақ, алдыңғы –артқы координаттардың анықталуы
Жасушаның позициялық ақпаратына байланысты
(арқа- құрсақ, алдыңғы –артқы координаттар) мүшелер бастамасы өзінің орналасуын координаттық жүйе бойынша бағалап, сол жағдайға байланысты жіктеледі.
Слайд 21Детерминация – эмбриональды бастамалардың бағытының, даму жолын анықтау үрдісі.
Дифференциация – бұл
үрдістің нәтижесінде жасуша арнайыланады, яғни белгілі бір химиялық, морфологиялық және функциональдық ерекшелікке ие болады.
Слайд 22Тәуелді дифференцировка онтогенездің ерте кезеңінде, жасушалар тотипотентті болған кезде жүреді. Бұл
кезде дифференцировка көршілес жасушалардың әсерінен және индукциясына байланысты жүреді.
Гаструла сатысында жасушалар детерминацияланған кезде тәуелсіз дифференцировка басталады. Бұл кезде жасушалар тек белгілі бір жасуша типіне бастама береді, мысалы жүйке не эпителиальды жасушаға.
Гаструла сатысында жасушалар детерминацияланған кезде тәуелсіз дифференцировка басталады. Бұл кезде жасушалар тек белгілі бір жасуша типіне бастама береді, мысалы жүйке не эпителиальды жасушаға.
Слайд 23Дифференцировка негізінде гендердің дифференциальды активтенуі жатады.
Жұмыртқа жасушасының химиялық әртектілігі
бластомерлер цитоплазасының химиялық әртүрлілігі әртүрлі бластомерлерде әртүрлі индукторлар әртүрлі транскриптондар әртүрлі белок синтездері әртүрлі биохимиялық реакциялар әртүрлі жасушалар әртүрлі ұлпалар Әртүрлі мүшелер
Слайд 24 Эмбриональды жасушалардың жіктелуі
1. Ұрықтанған жұмыртқа жасушасы
2. Бластоциста 3 – 5
күн
3. Жасушаның ішкі массасы
4. Бағаналы жасушаның өсіндісі
5. Маманданған жасуша
а). Қан жасушасы
б). Жүйке жасушасы
с). Бұлшықет жасушасы
3. Жасушаның ішкі массасы
4. Бағаналы жасушаның өсіндісі
5. Маманданған жасуша
а). Қан жасушасы
б). Жүйке жасушасы
с). Бұлшықет жасушасы
Слайд 25 Эмбриональды индукция
Омыртқалылар көзінің даму схемасы
А, Б,
В-даму сатылары; а- көздің көпіршігі; б-көз бұршағының бастамасы; в-шынытәріздес дене
Слайд 26Онтогенездің генетикалық механизмдері
Онтогенез генетикалық бақыланатын үрдіс.
Гомеозисті гендер дене сегменттерінің дамуын бақылайтын
гендер, олардың өнімдері – реттеуші белоктары – транскрипциялық факторлар өз кезегінде келесі сегментті анықтайтын гендерді активтендіреді.
Сонымен мүшелердің дифференциациясы гендер каскадының активтелуінің нәтижесінде жүзеге асады:
Аналық әсерлі гендер -- gap және pair-rule гендерді --- гомеозистік гендерді ----- ұрықтың сегментациясы мен дифференциациясын анықтайтын гендерді активтендіреді.
Сонымен мүшелердің дифференциациясы гендер каскадының активтелуінің нәтижесінде жүзеге асады:
Аналық әсерлі гендер -- gap және pair-rule гендерді --- гомеозистік гендерді ----- ұрықтың сегментациясы мен дифференциациясын анықтайтын гендерді активтендіреді.
Слайд 27Онтогенездің генетикалық механизмдері
Сегментация гендері
Гомеозистік (гомеобокс) гендері (HOX)
Жұп гендер (PAX)
Т-ВОХ
– гендер тұқымдастары
Цинктік саусақтар гендері
Сигнальды трансдукция гендері
Цинктік саусақтар гендері
Сигнальды трансдукция гендері
Слайд 28Онтогенездің генетикалық механизмдері
Морфогенезге, әсіресе органогенезге жауап
беретін гендер көп түрлі: ДНҚ транскрипциялық факторлары, өсу факторлары, сигнальдық молекулалар, лигандалар, жасушадантыс матрикс белоктары, энзимдер.
Адамның эмбриональды дамуының гендерінің көпшілігі транскрипциялық факторлардың синтезіне жауапты.
Адамның эмбриональды дамуының гендерінің көпшілігі транскрипциялық факторлардың синтезіне жауапты.
Слайд 29
Транскрипциялық факторлар
гендердің экспрессиясын активтендіреді не басып тастайды.
Маңызды транскрипциялық факторлар сегментация, индукция, миграция және жасушаның дифференциациясы, апоптоз сияқты маңызды эмбриональды процестерді жүзеге асыратын гендерді бақылайды.
Маңызды транскрипциялық факторлар сегментация, индукция, миграция және жасушаның дифференциациясы, апоптоз сияқты маңызды эмбриональды процестерді жүзеге асыратын гендерді бақылайды.
Слайд 30 Транскрипциялық факторлар
Сегментация гендері сол-оң асимметрияға, орталық жүйке жүйесіндегі және
аяқ- қолдардың, органогенездің, скелеттің детерминациясына бақылауға жауап береді. Осы генедердің бірі (SHH) жүйке түтігінің дамуында басты роль атқарады. Егер бұл ген мутацияға ұшыраса - голопрозэнцефалия, яғни мидың дамымауына алып келеді.
Слайд 31Жұп гендер (PAX) - - бұл гендердің мутациясы омыртқа жотасының, көздің
және пигменттің түзілуінің аномалияларына алып келеді.
Т-ВОХ – гендер тұқымдастары кластерлік гендер түрінде адам геномында шашыраңқы орналасқан. Бұл гендердің мутациясы қолдың, жүректің, (Холт-Орам синдромы), сүт безінің ақауларына алып келеді.
Т-ВОХ – гендер тұқымдастары кластерлік гендер түрінде адам геномында шашыраңқы орналасқан. Бұл гендердің мутациясы қолдың, жүректің, (Холт-Орам синдромы), сүт безінің ақауларына алып келеді.
Слайд 32Гомеобокс гендері (HOX) – эмбрионның остік дифференцировкасының транскрипциялық факторларын бақылайтын гендер
(39 гендер).
HOX A13 генінің мутациясы «қол-аяқ-гениталии» синдромына, HOX D13 генінің мутациясы синполидактилияға алып келеді.
Бұл гендердің кез келген мутациясы эмбрионның ерте даму сатысында өлімге алып келеді.
HOX A13 генінің мутациясы «қол-аяқ-гениталии» синдромына, HOX D13 генінің мутациясы синполидактилияға алып келеді.
Бұл гендердің кез келген мутациясы эмбрионның ерте даму сатысында өлімге алып келеді.
Слайд 33Цинктік саусақтар гендері (цинк ионымен байланысы саусаққа ұқсайды) - бұл да
транскрипциялық факторлар дамуда маңызды роль атқарады. Бұл топ GLI 3 генінің мутациясы бас сүйегі және қол аномалияларына алып келеді.
SOX тұқымдасының транскрипциялық факторлары ұрықтың миында және жұлында анықталған.
FOX гендерінің тұқымдасы дене осінің және 3 ұрық жапырақшасының дамуын реттейтін транскрипциялық факторлар тобы ( 8 ген кластерлері, 20 гендері геномда шашыраңқы орналасқан). Мутациялары дамудың күрделі ақауларына алып келеді.
SOX тұқымдасының транскрипциялық факторлары ұрықтың миында және жұлында анықталған.
FOX гендерінің тұқымдасы дене осінің және 3 ұрық жапырақшасының дамуын реттейтін транскрипциялық факторлар тобы ( 8 ген кластерлері, 20 гендері геномда шашыраңқы орналасқан). Мутациялары дамудың күрделі ақауларына алып келеді.
Слайд 34Сигнальды трансдукция гендері
Бұл гендер жасушаның бөлінуін, миграциясын және дифференцировкасын бақылайды.
Бұл
гендердің мутациясы эмбриональды кезеңде даму аномалияларына, постнатальды кезеңде ісіктің дамуына алып келеді.
Мысалы: фибробластардың өсу факторының рецепторларының гендеріндегі мутация скелеттік дисплазияға алып келеді.
Мысалы: фибробластардың өсу факторының рецепторларының гендеріндегі мутация скелеттік дисплазияға алып келеді.
Слайд 37Онтогенездің жасушалық механизмдері
1. Пролиферация - жасушалардың бөлінуі және көбеюі;
2. Жасушалардың миграциясы
және адгезиясы;
3. Жасушалардың таңдамалы сұрыпталуы;
4. Жасушаның апоптозы – жасушалардың бағдарламаланған өлімі.
3. Жасушалардың таңдамалы сұрыпталуы;
4. Жасушаның апоптозы – жасушалардың бағдарламаланған өлімі.
Слайд 38Онтогенездің жасушалық механизмдері - пролиферация
Пролиферация үрдісі бір жасушалы зиготадан көп жасушалы
ағзаның дамуын, адам ағзасының өсуін, жасушалардың жаңаруын (тері, қан), жараның жазылуын қамтамасыз етеді.
Пролиферация процессінің антенатальды кезеңде бұзылуы
- мүшелердің дамымауына (аплазия),
не нашар дамуына (гипоплазия);
Пролиферация процессінің антенатальды кезеңде бұзылуы
- мүшелердің дамымауына (аплазия),
не нашар дамуына (гипоплазия);
Слайд 39Онтогенездің жасушалық механизмдері - пролиферация
Пролиферация процессінің постнатальды кезеңде бұзылуы
- жасушалардың
бақылаусыз өсуі- қатерлі ісіктерге;
- ерте қартаюға,
- жараның жазылуының баяулауына алып келеді.
- ерте қартаюға,
- жараның жазылуының баяулауына алып келеді.
Слайд 40Онтогенездің жасушалық механизмдері – жасушалар миграциясы
Жасушалар миграциясы
Жасушалар миграциясының бұзылуы
- мүшелердің
дамымауы (аплазия), не нашар дамуы (гипоплазия);
Мүшелердің гетеротопиясы-
Эктопиялар (дистопиялар) – мүшелердің дұрыс ортналаспауы
Мүшелердің гетеротопиясы-
Эктопиялар (дистопиялар) – мүшелердің дұрыс ортналаспауы
Слайд 41Онтогенездің жасушалық механизмдері – жасушалардың таңдамалы сұрыпталуы
Гаструла кезінде ұрық жапырақшаларының түзілуі,
ұлпалардың, мүшелердің түзілуі жасушалардың таңдамалы сұрыпталуы нәтижесінде жүзеге асады.
Слайд 42Онтогенездің жасушалық механизмдері - апоптоз
Апоптоз органогенез үрдісінде мүшелердің қалпытасуын қамтамасыз етеді:
Мүшешердің,
тамырлардың қуысы,
саусақтардың морфогенезі және т.б.
Апоптоз үрдісінің бұзылуы –
Антенатальды кезеңде –
Атрезиялар - тесіктердің тарылуы не болмауы (аналь тесігінің атрезиясы)
Стеноздар- мүше қуысының тарылуы – асқазан стенозы
Синдактилиялар – саусақтардың арасының жабысып қалуы
саусақтардың морфогенезі және т.б.
Апоптоз үрдісінің бұзылуы –
Антенатальды кезеңде –
Атрезиялар - тесіктердің тарылуы не болмауы (аналь тесігінің атрезиясы)
Стеноздар- мүше қуысының тарылуы – асқазан стенозы
Синдактилиялар – саусақтардың арасының жабысып қалуы
Слайд 45 Кері байланыс
Онтогенез типтері-
Онтогенез сатылары-
Осы кезеңдегі маңызды үрдістер –
Қандай
гендер онтогенез барысында маңызды роль атқарады –
Жасушалық механизмдер -
Жасушалық механизмдер -
