Жалпы вирусология. Бактериофагия презентация

Содержание

Жоспар Вирусологияның қысқаша даму тарихы; Вирустардың ерекшеліктері; Вирустардың морфологиясы және құрылымы; Вирустардың классификациясы; Вирустың қожайын жасушамен әрекеттесуінің ерекшелігі; Вирустардың культивациясы және индификациясы; Бактериофаги — бактерия вирусы.

Слайд 1Жалпы вирусология. Бактериофагия.

Слайд 2Жоспар
Вирусологияның қысқаша даму тарихы;
Вирустардың ерекшеліктері;
Вирустардың морфологиясы және құрылымы;
Вирустардың классификациясы;
Вирустың қожайын жасушамен

әрекеттесуінің ерекшелігі;
Вирустардың культивациясы және индификациясы;
Бактериофаги — бактерия вирусы.

Слайд 3Вирусология – вирустар туралы ғылым
12 ақпан 1892 Д. И. Ивановский темекі

теңбілі вирусын ашты

Слайд 4Вирустардың тіршілік етуінің құрылымы
ВИРИОН
ВИРУС
ПРОВИРУС
Жасушадан тыс орналасқан
құрылысы
Геномды бір

жасушадан
екіншіге тасымалдау қызметін атқарады

Репродуктивті құрылысы
(жасуша ішілік даму кезеңі
)

Қожайын жасуша мен
Вирустың геномын біріктуру
құрылысы, вирустың репродукциясы
жүрмейді

Слайд 5Нуклеин қышқылының бір түрі болады ( ДНК немесе РНК).
Өз бетімен ақуыз

синтездей алмайды.
Жасушасыз құрылым .
Жасуша ішілік молекулалық паразиттер.
Белгілі бір ұлпаларға тропизм
Убиквитарлы.
НМ өлшенеді.

Вирустар ( Vira патшалығы) – жасушасыз тіршілік құрылымы

Слайд 6Вирустардың классификациясы
Нуклеин қышқылдар
типіне қарай
ДНК-ВИРУСЫ
РНК-ВИРУСЫ
2. Нуклеин қышқылдарының
Ерекшеліктеріне қарай
ПОЗИТИВті немесе
НЕГАТИВті РНК
Біркелкі

немесе
қосалқы ДНК

Түзу сызықты, шеңберлі
Немесе СЕГМЕНтті

3. ҚАБЫҚШАСЫНЫҢ болуына
қарай

қарапайым ВИРУСтар
(КАПСИД)

күрделі ВИРУСтар
(КАПСИД+СУПЕРКАПСИД)

Слайд 7
4. Капсид пішініне қарай
ИКОСАЭДР
СПИРАЛді СИММЕТРИЯ
5. Қожайынның ағзасына
қарай
күрделі СИММЕТРИЯ


Және т.б

Адам вирусы

Сүтқоректілер вирусы

Құстар вирусы

Бактериялар вирусы

ВВирустардың классификациясы

Слайд 8Нуклеин қышқылдары типіне қарай:
ДНК-сы бар
Герпесвирустар
В геппатит вирусы
Аденовирустар
Парвовирустар

РНК-сы бар
-коронавирустар
-парамиксовирустар
-А геппатит вирусы
-ортомиксовирустар
-ретровирустар
-рабдовирустар
-тогавирустар
-пикорнавирустар


Слайд 9Вирустың пішіні
Вирион
Жасушадан тыс
Вирус
Жасуша ішілік
Ұсақ (17-25 нм)
Полиомиелит
Орташа (80-120 нм)
Грипп
Үлкен (300-400

нм)
Оспа

Слайд 10Вирионның құрылысы
Геном
ДНК
РНК
Капсомерлер
(capsa-коробка)
______
______
______
______
______
______
______
+
-
+
-
_ _ _ _

Слайд 11Вирионның құрылысы





ГЕНОМ (ДНК
немесе РНК)
ГЕНОМ ішкі ақуыздармен
байланысты
(КАПСИД),
Вирионның жүрекшесін
Құрайды немесе ,
НУКЛЕОКАПСИД
Ақуыздық

жамылғы-
КАПСИД

ФОСФОЛИПОПРОТЕИнді
жамылғы -
СУПЕРКАПСИД







ГЛИКОПРОТЕИНді
МОЛЕКУЛалар –
РЕЦЕПТОРлар

Слайд 12Қарапайым вирустың вирионы
(ПИКОРНАВИРУС)
Күрделі вирустың құрылымы
(ГЕРПЕСВИРУС)

Слайд 13Капсидттің симметриясы
Спиралді
Кубтық

аралас

Слайд 14КАПСИД немесе НУКЛЕОКАПСИД спиралді және кубтық немесе күрделі симметриялы бола алады

Кубтық

түрі капсидтің изометриялық денесінің пайда болуына себепті, құрамында НК вирусы бар (мысалы,геппатит А вирусында, полиомиелит, герпес)

СПИРАЛді түрі симметрияның бұранда тәріздес нуклеокапсидтің құрылысына тән (мысалы, грипп вирусы)

Слайд 15Вирусы
құрамында
Нуклеин
қышқылы.
ақуыз.

жай

күрделі
құрамында
Нуклеин қышқылы
Ақуыз.
көмірсу.
Липидтер.
Қожайын жасушаның компоненттері(суперкопсид).


Слайд 17Вирустардың химиялық құрамы
ГЕНОМ: РНК немесе ДНК
(10-нан 100-деген генге дейін)
Ақуыздар:
құрылымдық


(варион жамылғысының құрамына кіреді),
ФУНКЦИОНАлдық
(Вирустың репликациясына қатысады)

ЛИПИДтер және көмірсулар:
қожайын жсушасымен
Анықталады
бірақ вирустың құрылымдық ақуыздарымен
модификацияланады

Слайд 18Вирустардың химиялық құрамы:

НК (ДНК-4-40%,РНК-1-4%)-генетикалық ақпаратты тасушы
Ақуыз (50-90%)-құрылымдық және құрылымдық емес
ЛИПИДтер(4-42%)-вирустардың құрылысын

нығайтушы
Көмірсулар(3-10%)-пішінін сақтайды, протеаздан қорғайды

Слайд 19Вирустардың ферменттері
РЕПЛИКАЦИЯ және
ТРАНСКРИПЦИЯ ФЕРМЕНТТЕРІ
ВАРИОННЫҢ
ЖАСУШАҒА ЕНУІН
ЖӘНЕ ВИРИОНДЫҚ


ҰРПАҚТЫҢ ЖАСУШАДАН
ШЫҒУЫ

ВИРУСТЫ
ИНДУЦИКЦИЯЛАНҒАН
ФЕРМЕНТТЕР

ВИРИОННДЫҚ ФЕРМЕНТТЕР

Слайд 20ВИРУСТРДЫҢ ФЕРМЕНТТЕРІ:
-НК-ті вирустың пайда болуы (реплаказалар, транскриптазалар)
-вирусты НК-тің жасушаға енуі және

дайын вириондардың шығуы (нейраминидаза, лизоцим, АТФ-аза)
-жасушаның вирус индукцияланған ферменттері (ДНК-тәуелді ДНК-полимераза; РНК-тәуелді РНК-полимераза)

Слайд 21РНК-сы бар
ДНК-сы бар

Слайд 22ВИРУСТАРДЫҢ РЕПРОДУКЦИЯСЫ
Жасуша бетіндегі вирустық адсорбция

Ішке енуі

Вириондардың шешінуі

Вириондардың компоненттік синтезі

Вириондардың құрастырылуы

Варионның жасушадан

шығуы


Слайд 23Вирустардың жасушамен әрекеттесу кезеңдері
ВИРИОННЫҢ
ЖАСУША ЦПМ-НА
АДСОРБЦИЯСЫ
ВИРИОННЫҢ
ЖАСУШАҒА ЕНУІ
ВИРИОННЫҢ
НӘРУЫЗДАНУЫ

ВИРУСТЫҚ ГЕНОМНЫҢ
ТРАНСКРИПЦИЯ

МЕН ТРАНСЛЯЦИЯҒА ДАЙЫНДАЛУЫ

ВИРУСТЫҚ
ГЕНОМНЫҢ
РЕПЛИКАЦИЯСЫ

ВИРУСТЫҚ
АҚУЫЗДАРДЫҢ
СИНТЕЗІ

ВИРИОНДАРДЫҢ
ҚҰРАСТЫРЫЛУЫ

ВИРИОННЫҢ ЖАСУШАДАН
БӨЛІНУІ

РАЗЛИЧНЫЕ СТАДИИ ВЗАИМОДЕЙСТВИЯ ВИРУСОВ
С КЛЕТКОЙ ПРОИСХОДЯТ В РАЗНЫХ КОМПАРТМЕНТАХ-
РАЗОБЩЕННЫЙ ТИП РЕПЛИКАЦИИ

Слайд 24ВИРИОННЫҢ ЖАСУШАҒА ЕНУІНІҢ
НҰСҚАЛАРЫ
РЕЦЕПТОРЛЫҚ
ЭНДОЦИТОЗ
ВИРОПЕКСИС
ЖАСУША МЕН ВИРИОННЫҢ
ҚАБЫҚШАСЫНЫҢ
БІРІГУІ
ВИРИОННЫҢ НӘРУЫЗДАНУЫ
ЖАСУШАНЫҢ


ЛИЗОСОМАЛЬДЫҚ
ФЕРМЕНТТЕРІНІҢ
ҚАТЫСУЫМЕН

МЕНШІКТІ
ФЕРМЕНТТЕРДІҢ
ҚАТЫСУЫМЕН

Слайд 25ВИРУСТЫҢ ҚОЖАЙЫН ЖАСУШАМЕН ӘРЕКЕТТЕСУІ:

1.Жасушадағы адсорбция - спецификалық беткі рецепторлармен әрекеттесуі .



Екі фаза:

1-иондық тартылыс –вирсу пен жасуша арасындағы және спецификалық емес сипатты тасиды
2-физикалық бекіту- вирустық бөлікті рецепторға (спецификалық үдеріс).

Адсорбциялық үдерісте тіндік ерекшелік әсер етеді.


Слайд 262.Вирустың жасушаға енуі және вирионның шешінуі
Процесс температураға тәуелді және ағып кете

алады :
-вирус мембранасы мен жасушаның бірігуі –вирустың ішкі құрылысы цитоплазмада жұқтырылған жасуша болады, ал вирустық қабықша – жасушаның бетінде
-пиноцитоз (веропексис), вирсутың жанындағы вакуолдың пайда болуы (эндосома) .
-фагоцитоз -вирус фагоциттерге енеді (аяқталмаған фагоцитоз).

Слайд 27 3.компонет синтездері- цитоплазмада ерекше вирустық ақуыздардың пайда болуы .Вирустың геномының

құрылуы әртүрлі болуы мүмкін.
4.Вирионның толық құрастырылуы – капсидтер вирустық Нкмен байланысады.
5. вирустық бөліктердің жасушадан шығуы
– «жалаңаш» вирустар (жай) тез шығады, осыдан жасуша бүлінеді;
-«киінген» вирустар (күрделі) баяу шығады (бүршіктену), жасушалар тіршілігін сақтай алады

Слайд 29Әрекеттесу нәтижесінде :
Өнімді инфекция (көбею, вирустың репродукциясы)

Түсіктік ИНФЕКЦИЯ (белгілі бір кезеңде

репродукцияның бұзылуы)

ЖАСУШАЛЫҚ ИНФЕКЦИЯНЫҢ ИНТЕГРАЦИЯЛЫҚ ТҮРІ ( вирустық НК-тің жасуша геномындағы интеграциясы )-провирус.

Слайд 30 «жасуша—вирус» әрекеттесуі :
Литикалық құбылыс –жасушаның өлімі (күрделі инфекия).

2. Тұрақты әрекеттесу

(өлімге алып келмейді, осыдан НК қожайынның геномына ішіне енеді):
Бактерия лизогиниясы (латентная инф-ия). Герпес.
Жасушаның вирустық трансформациясы (ретровирустар – адамның иммунды тапшылық вирусы)

3. Ұзақ сақталушы инфекциялар (қатты ауру кезеңінен кейін, еншісінің қоздыру популяциясының пайда болуы)-жасушаның қаза болмауынан вирустық бөліктердің бірте-бірте бөлінуінен сипатталады (гепатит В-вирусы және бауыр ісігі)


Слайд 31Вириондық ұрпақтың жасушадан шығуы
«Бүршіктену»
жолымен
Қожайын жасушаның
Тіршілігін сақтауы
Қожайын жасушаның
(лизисін)
Бұзу жолымен

Слайд 32Вирустардың цитотропизмі – бұл вириондардың
жасушаның белгілі бір ғана
Түрін(ұлпа) зақымдау қабілеті

ВИРИОН РЕЦЕПТОРЛАРЫ
ҚОЖАЙЫН ЖАСУШАНЫҢ
ЦПМ-НЫҢ РЕЦЕПТОРЛАРЫНА
КОМПЛЕМАНТАРЛЫҒЫ

РЕПЛЕКАТИВТІ
ВИРУСТЫҢ ЕРЕКШЕЛІГІНЕ
ҚОЖАЙЫН ЖАСУШАНЫҢ
МЕТОБОЛИТИКАЛЫҚ
ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ
ҮЙЛЕСІМДІЛІГІ

ЦИТОРОПИЗМНІҢ ЕНДІЛІГІ ЕКІ БӨЛЕК
ВИРУСТАРДЫҢ ТҮРІМЕН АЖЫРАТЫЛАДЫ

Слайд 33ЦИТОПАТИКАЛЫҚ ӘСЕР – ЦПД-
ВИРУСТАР
ДӨҢГЕЛЕК- НЕМЕСЕ ҰСАҚ ЖАСУШАЛЫ ДЕГЕНЕРАЦИЯ
ЖАСУШАНЫҢ КІШІРЕЮМЕН ЖӘНЕ

ПІШІННІҢ ӨЗГЕРУІМЕН
ТІРКЕСЕДІ;

КӨПЯДРОЛЫ ӨТЕ ҮЛКЕН ЖАСУШАЛАРДЫҢ
ПАЙДА БОЛУЫ-
СИМПЛАСТАР;

Жасушалық полиферацияның
дамуында,
Жасушаның вируспен зақымдалған қабаттардан
тұрады;

зақымдалған жасуша цитоплазмаға
Қосулы немесе (РНК-ВИРУСтарына)
ЯДРоға ( ДНК-ВИРУСтарына)
, вирионның құрылуға
Дайын компонеттерінен
құралады;

ЖАСУШАНЫҢ ӨЛІМІ

Слайд 34Вирустардың культивациялау әдістері:
Тауық эмбриондарында

Жасуша және ұлпа культуасында
( ширатылған,

ширатылмаған, жартылай ширатылған )

Зақымдалуға бейім жануарлар

Слайд 35Жасуша культурасының түрлері
Ширатылмаған жасушалар (in vitro көбеймейді ).
Жартылай ширатылған (50 генерация).
ширатылған

(рак жасушалары және ұрықтың қалыпты жасушалары).

Критерилер:
Цитопатикалық қозғалыс (ЦПД)
қосылуы
Түйіндіктің пайда болуы
Гемадсорбция
“түсті” сынама.

Вирустардың культивациясы

Слайд 36Бактериофагтар –бактерия вирустары
1915 Ф. Туорт – ең бірінші сипаттады.
1917 д’Эрелль –

«бактериофаг» терминін енгізді (phagos – жалмап бітіру).

20-200 нм

Слайд 37 бактериофагтың бактериялық жасушамен әрекеттесуі

бактериофаг адсорбциясы







енуі

ДНК және ақуыз синтезі
қалыптасуы

Слайд 38ФАГТЫҢ МОРФОЛОГИЯСЫ:
-жіпше тәріздес
-өсіндіге ұқсас фаг
-өсіндіксіз фаг
-қысқа өсіндікпен
-өсіндінің қысқарылмайтын қабшығымен
-өсіндінің қысқарылатын

қабықшасымен

Слайд 39Құрылымдық элементтері:
-Басы ( бас жағында ДНК орналасқан, жұқа ақуыздық қапшықпен- капсидом

қапталған ). Егер басында дөңес жерлер (шашақтар)- «шашақты фаг» болады

-Өзекше- құйрықтық өсінді (бос түтік, қысқартылған «қапшықпен»жамылған.
Өзекше бактерия жасушасына ДНК енеді ( РНК). Фагтың аяқ жағында фермент ЛИЗОЦИМ болады.


Слайд 40Жағасы

-БАЗАЛЬДЫ ПЛАСТИНКА инелермен базальды пластинкаға өзекше өтеді. Инелер- жасуша рецепторларына бекінуге

қажет. Өсіндінің қысқарылуы және жіберілуі НК базальды мембранамен себепші болады

-ФИБРИЛДЕР(5 ұзын жіптер) бактерияның беткі бөлігін«тануына» қызмет етеді, оған фаг бекінеді.

Слайд 41ФАГТЫҢ ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫ:
ақуыз(50-60%)
ДНК (40-50%),
липидтер, көмірсулар (аз мөлшерде)
лизоцим, гиалуронидаза (өзекшенің аяқ

жағында)

Слайд 42 ФАГТЫҢ НЕГІЗГІ ҚАСИЕТТЕРІ:
СПЕЦИФИКАЛЫҚ- арнайы микрооганизмдермен әрекеттесуі қабілеттілігі

АДАПТАЦИЯ- жақын туыстық микробтардың

пассивті лизистеу қабілеті.

ЛИТИКАЛЫҚ немесе лизогенді белсенділік (бактерияның еруін нмесе фаготасушы қабілеттілігі ).

РЕЗИСТЕНТТІК- радиация құбылысына тұрақтылығы

Слайд 43Фагтың бактерия жасушасымен әрекеттесу шарттары
Фагтың бактериямен сәтті әрекеттесуі келесі шарттарға

әсер етеді:

1.Жасуша тірі және жас болуы керек.Өлі жасушалар фагты адсорбцияға ұшыратады, бірақ жасуша ішінде көбеймейді

2.Жасушаның оптималды мөлшері –250 млн /мл; максимальды-500 млн /мл.Үлкен концентрацияда бактерия толық ерімейді


Слайд 443.Оптимальды көбеюі фаг үшін әлсіз қышқылды орта әсер етеді (pH=7,6).

4.Оптимальді

температура- сәйкес келетін бактерияларға температура жоғарлауы.

5.Қоректік орта бактерияның көп көбеюіне қамтамасыз етуі тиіс, олардың арқасында фаг көбейеді.

6.Фаг спецификалық болуы тиіс, ал клетка фагқа сезімталды болуы тиіс.

7.Иондардың болуы Ca, Zn.

Слайд 45ФАГТЫҢ БАКТЕРИЯ КЛЕТКСЫМЕН ӘРЕКЕТТЕСУІ
1.АДСОРБЦИЯ - фаг жасушаның беткі бөлімінде орнығады. Бактериялардың

рецепторлары қатысады,. 1 бактерияға 300 фаг бөлігі адсорбциялынады.
Адсорбциялар болады:
-қайтымды (фаг өзінің белсенділігін жоғалтпайды)
-қайтымсыз
2.Енуі
Адсорбциядан кейін қапшық қысқарады,Өсінді жасуша қабырғасынан ЦПМ ге дейн өтеді, фагтың ДНК жасушаға себіледі.Фагтың ақуыздары сыртта қалады.

Слайд 463.ФАГТЫҢ РЕПРОДУКЦИЯСЫ-
1. ерте ақуыздардың синтезі (дезоксирибонуклеаза, ДНК-полимераза.

5 мин кейін жаңа фагтардың ДНК синтезі
2. (кеш) фагтың құрылымдық ақуыздарының синтезі рибосомаларда
4. Фагтың құралуы
Алдымен базальды пластинка құралады, кейін өсінді, қапшық, олар бекітіледі.Фагтың басы аяғына қосылады. 1 мин ішінде 7-8 фагьтың бөліктері пайда болады.Фагтың көбею циклы 30-40 мин жүреді, жаңа 200 фагтар пайда болады
5.Жасушадан шығуы
Бактериялар көлемінде ұлғаяды, ісінеді. Лизис бактерияның ішінде ( лизоцим әрекеттеседі).

Слайд 47 бактериофагтың бактериалды жасушамен әрекеттесуі

ДНК және ақуыз синтезі

Лизогения
Литикалық жол


Бактерия

Хромосома

Бактериофаг

ДНК

қалыптасуы

Слайд 48ФАГТЫҢ ТҮРЛЕРІ:
1.ВИРУЛЕНТТІ-, жасушаның лизисін тудырады .
Лизистің түрлері:
- Жарылу түрінде (тез-

0,003- 0,005 сек)
- «еру»- жасушаның баяу жарықтануы
лизистен кейін- жасуша қабырғасы бос қап тәріздес, цитоплазма- жасуша пішіндес үйінді

2.Бір қалыпты- лизиске ұшырмайды, жасушаны лизогендейді , бактерия фагты тасушы болады, тіршілікке бейімді және лизогенді бактерия деп аталады

Слайд 49 -Бірқалыпты фаг жасушаға енеді,оның ДНК-сы жасуша ДНК-мен қосылады .Онымен бірге

үйлесімді бөлісіп , фаг жасуша ұрпағына беріледі .Осындай бірқалыпты фаг ПРОФАГ деп аталады.( фагты құрушы)
-Сыртқы лизогенді бактериялар лизогенді емес бактериялардан айырмашылығы жоқ.

Слайд 50
Лизогенді микробтық культурада бөлек жасушалар могут лизироваться, бірқалыпты фаг вируленттіге ауыса

алады.

Құбылыстың өтуі:
1. кенеттен
2. индукцияланған

Слайд 51Фагтың ерекшелігі.
антигендермен шарттасуы.

Өзгещелігі
Көп валентті фагтар- микробтың бір түрін ерітеді- дизентериялық , холерлік, стафилококктік.
-Спецификалық түрлі фаг-белгілі бір бактерияның түр ішін ерітеді (стафилококктік 2а, брюшнотифозды 24 и т.б.)
ПОЛИВАЛЕНТТІК ФАГ- бірнеше туыстық бактерияларды ерітеді (негізгі феномен адаптация) –ішектік және дизентериялық таяқша

Слайд 52САПАЛЫ ӘДІС
Лизис зоналары

Слайд 53Бактериофагтардың қолданылуы

Диагностика.

емдеу.

Биотехнология.

Микробиология.

Похожие презентации

Генетика микроорганизмов. Основы биотехнологии 472
Анамнии и амниоты. Происхождение амниот 760
Лекарственные растения 656
Видоизменения побегов. Луковица 352
Годівля великої рогатої худоби 717
Что такое живое 267

Обратная связь

Если не удалось найти и скачать презентацию, Вы можете заказать его на нашем сайте. Мы постараемся найти нужный Вам материал и отправим по электронной почте. Не стесняйтесь обращаться к нам, если у вас возникли вопросы или пожелания:

Email: Нажмите что бы посмотреть 

Что такое ThePresentation.ru?

Это сайт презентаций, докладов, проектов, шаблонов в формате PowerPoint. Мы помогаем школьникам, студентам, учителям, преподавателям хранить и обмениваться учебными материалами с другими пользователями.

Для правообладателей

Яндекс.Метрика