Мінез-құлық қалыптасуының жалпы принцептері. ЖЖІӘ туралы түсінік. Туа біткен және жүре пайда болған іс әрекеттерінің түрлері презентация

пайда болған іс әрекеттерінің түрлері“.

психикалық қызмет екенін көрсетті.

ХХ ғасырда И.П. Павлов ми қыртысының қызметін толық зерттеуі нәтижесінде, жоғары жүйке іс-әрекеті адам мінезінің негізі туралы ілімі дүниеге келді.
И.П. Павлов сілекей бөліну үрдісін зерттеу барысында, шартты рефлексті ашты.
Ол рефлекторлық қызметтегі жоғары формасындағы реакция – тітіркендіргіш емес, яғни тітіркендіргіштен кейінгі сигнал екендігін көрсетті.

қарым-қатынасын қамтамасыз етіп, оның мінездік негізін құрайды. Ол шартсыз және шартты рефлекстерден тұрады.
Шартсыз рефлекс – жүйке жүйесінің туа біткен түрлік әсерленісі. Ол барабар тітіркену әсеріне жауап ретінде тұрақты рефлекстік жолдар ішінде пайда болады.

теріс (қауіп төндірсе) әсер етсе одан қорғап, ал оң әсер етсе (егер ол қажет немесе керек болса) оны қабылдайды.

Шартты рефлекс – организмнің сыртқы орта өзгерістеріне бейімделу реакциясы.

Ол жеке және арнайы ескерту сигналдарымен сипатталып, шартсыз рефлекстер негізінде қалыптасады.

безіне фистуланы қалыптастырады.
- Тәжірибені жануар сауыққаннан кейін жүргізеді.
- Жануарды оқшауланған бөлмеге орналастырады.

кейін оны (4-5 секунд) тағаммен бекітеді (бұл шартсыз тітіркендіргіш).

Сілекей бөліну байқалады.

Егер, жануарда бірнеше рет шартты және шартсыз тітіркендіргішті ұластыруды қайталағаннан кейін, жарыққа сілекей бөлінентін болса, онда рефлекстің қалыптасқаны.

Шартты қорғаныш рефлексін қалыптастыру барысында шартсыз тітіркендіргіш ретінде электр тоғын қолданады.

мінезге, ойға, түсікке және сыртқы ортаға бейімделуге негізделген.

а) Тура немесе дәл келуі (Совпадающие);
б) Қысқа уақытқа қалдырылған (Короткооставленные);
в) Ұзақ уақытқа қалдырылған (Длительнооставленные);
г) Кешіктірілген (Запаздывающие).
2. Іздік .
3. І, ІІ-ші және жоғарғы реттік рефлекстер.
4. Жинақтарлған.
5. Генерализаланған және ажыратылған.
6. Кешендік (бір уақыттық, бір іздік, динамикалық стереотип);
7. Еліктеу, еліктеген (Подражательные).

Проприоцептивтік;
3. Интрорецептивтік.
ІІІ. Шартты тітіркендіргіштің табиғатына байланысты:
1. Табиғи;
2. Жасанды.
IV. Биологиялық маңыздылығына байланысты:
1. Тағамдық;
2. Қорғаныштық;
3. Жыныстық;
4. Бағдарлау.
V. Жауап реакциясы сипатына байланысты:
1. Тамырқозғалтқыш;
2. Сөліністік.
3. Моторлық;
4. Экскреторлық және т.б.
VI. Рефлекстің ерекше түрі – рефлекс уақыты.
VII. Үрдіс өтуі әсеріне байланысты:
1. Қоздырғыштық;
2. Тежегіштік.

1. Экстрарецептивтік (сыртқы қабылдағыштық);
2. Интерорецептивтік (ішкі қабылдағыштық).
ІІ. Тиімділігіне қарай:
1. Вегетативтік;
2. Аспаптық (инструменталдық).
ІІІ. Шартты рефлекстер тітіркендіру түріне қарай:
1. Табиғи;
- қарапайым;
- күрделі: а) бірмезгілді; б) бірізді; в) тізбекті.
2. Жасанды.

1. Нақтылы:
- қарапайым: 1) бірмезгілді, 2) бірізді, 3) тізбекті;
- күрделі: 1) бірмезгілді, 2) бірізді, 3) тізбекті.
2. Ілеспелі: - уақыттық шартты рефлекс.

есту, иіс, дәм, түйсіну жане температуралық болады. Олар организм мен қоршаған ортаның арақатынасында маңызды орын алады.

механикалық тітіркендіргенде, оларда қысым көбейгенде, қанның химиялық құрамы, осмостық қысымы, ішкі ортаның температурасы өзгергенде пайда болады. Интерорецептивтік рефлекстер баяу қалыптасады және жануарлардың шартты рефлекстік әсерленісі шашыраңқы, жалпылама келеді.

шартты рефлекстер бұлшықеттердің шартсыз қимыл әсеріленісі негізінде ұйымдастырылады (мәселен, цирктегі жануарлар көрсететін ойындар).

Шартты түрткінің тиімділігі қоршаған ортадағы әсерлердің жиынтығы мен жағдайына байланысты. Сонымен қатар, бұл үшін белгілі мотивация мен зерденің және тағы басқа заттардың қатысуы қажет.

Жануарлардың аспаптық әрекеті жүзеге асырылуы үшін, мидың маңдай бөлігінің қалыпты қызметі сақталуы керек. Егер мидың маңдай бөлігі екі жағынан да бұзылса, мұндай күрделі рефлекстер пайда болмайды. Сөйтіп олар жануарлардың аспаптық ісәрекетіне «байымды» әсер етеді.

қалыптасады. Мәселен, тағамның иісіне немесе түріне сілекей бөлінеді.

Жануарлардың жаратылысында табиғи шартты рефлекстер ұрпақтан ұрпаққа, олардың тіршілік тәсілдеріне сәйкес қалыптасады. Табиғи жағдайда шартты рефлекстер ортаның бірнеше тітіркендіргіштеріне ұйымдастырылады.

жағдайларында қалыптасады.
Егер шартсыз нықталу шартты тітіркендіру әсеріне 1—3 с мерзімде қосылса, бұл дәлденген шартты рефлекс болады, ал нықталу 5—30 с арасында кешіктіріліп берілсе, бұл жылжытылған немесе кідіретін шартты рефлекс.

Мұнда әуелі жүйке жасушаларында шартты тітіркендіруден тежелу үрдісі басталады. Содан кейін оның жекеленген әсері соңғы шартсыз тітіркендірумен дәл келген кезде барып шартты бейнеліс жасайды.

Сондықтан шартты тітіркендіргіш ретінде нақты сигналдың өзі емес, оның белгілі бір іздері жүйкеге әсер етеді.

(бірнеше секунд, сағат, тәулік арасында) қалыптасады. Оны бағдарлайтын организмдегі көптеген ырғақты өтетін құбылыстар (тынысалу, жүректің соғуы, қимыл, асқорытудағы сөл бөліну үрдістері т.б.). Тірі организмде мұндай биологиялық ырғақтардың бірнеше толық жиынтығы болады.

және қыртысасты орталықтары құрылымының функционалдық бірлігі, яғни шартты және шартсыз тітіркендіргіштерге организмнің реакциясы.
Бұл байланыс организмнің жағдайына байланысты бекітіліп немесе жоғалуы мүмкін.