(активті) тасымалдану
- Главная
- Разное
- Дизайн
- Бизнес и предпринимательство
- Аналитика
- Образование
- Развлечения
- Красота и здоровье
- Финансы
- Государство
- Путешествия
- Спорт
- Недвижимость
- Армия
- Графика
- Культурология
- Еда и кулинария
- Лингвистика
- Английский язык
- Астрономия
- Алгебра
- Биология
- География
- Детские презентации
- Информатика
- История
- Литература
- Маркетинг
- Математика
- Медицина
- Менеджмент
- Музыка
- МХК
- Немецкий язык
- ОБЖ
- Обществознание
- Окружающий мир
- Педагогика
- Русский язык
- Технология
- Физика
- Философия
- Химия
- Шаблоны, картинки для презентаций
- Экология
- Экономика
- Юриспруденция
Иондар тасымалдануы. Заттардың каналдармен иондық тасымалдануы. Биологиялық мембраналар арқылы белсенді тасымалдану. (Дәріс 3) презентация
Содержание
- 1. Иондар тасымалдануы. Заттардың каналдармен иондық тасымалдануы. Биологиялық мембраналар арқылы белсенді тасымалдану. (Дәріс 3)
- 2. Сұрақтары: Иондардың тасымалдануы. Заттардың арналардағы (каналдағы)
- 3. Қарапайым диффузиялар өте баяу өтетін
- 4. Канал - ақуыз молекулалары мен липидтерден тұратын
- 5. Каналдар нерв импульстарын өткізуде үлкен рөл атқарады.
- 6. Қарапайым диффузияның мембрана липидтерінің биқабаты (а), липидтік
- 7. Мембрананың фосфолипидтік фазасында жақсы еритін полярсыз заттар,
- 8. Липидте ерімейтін молекулалар және заттың су ерітінділері:
- 9. Каналдардың аса маңызды қасиеті - оның селективтілігі
- 10. Алайда, канал радиусына қарағанда радиусы кіші болып
- 11. Диффузияның тағы бір «жеңілділігі» -
- 13. Кейбір заттар үшін липидтік биқабат арқылы зат
- 14. Жеңілдетілген диффузия кезінде зат тасымалдану жылдамдығы жоғары
- 15. Арнайы тасымалдауыштар арқылы зат тасымалданудың
- 16. Тасымалдаушылар арқылы зат тасымалданудың ең бір зерттелген
- 17. Қан плазмасы гидростатикалық қысымның нәтижесінде бүйрек орамына
- 18. Иондарды тасмалдаушылардың түрлері
- 19. Эстафета сияқты бір-біріне беру арқылы тасмалдайды.
- 21. Жылжымалы тасымалдаушыларға антибиотик валиномицин және нигерицин жатады.
- 22. Жылжымалы тасмалдаушылар иондарды мембрана арқылы тасмалдай отырып, жасушаға өткізіп кері қайтады.
- 24. Валиномицин құрылымы Валиномицин молекуласының құрылымы (бубликке)
- 26. Валиномицин молекуласының ішкі жағы полярлы, ал сыртқы
- 27. Валиномициндер тасымалдаушы қабатына сәйкес келетін иондармен ғана
- 28. Өлшемі жағынан кіші натрий иондары бұл топпен
- 29. Мембранаға қатысты бекітілген тасмалдаушылар, яғни мембраналық арна (канал) түзушілер болып табылады.
- 30. Антибиотик грамицидин молекулалары мембранада қатарласып арнайы арналар
- 33. Валиномицин, грамицидин және басқа тасымалдаушылармен иондардың мембрана арқылы тасымалдану қабілетін ионофорлар деп атайды.
- 34. Жеңілдетілген диффузияның қарапайым диффузиядан айырмашылығы: 1. Жеңілдетілген
- 35. Тасмалданудың талғап өткізгіштігі мембрана радиусы жасушаға енгізілетін
- 36. Аксон
- 37. Жасуша мембранасында молекулалар мен иондардың үлкен электрохимиялық потенциалдар жағына қарай тасымалдануы да өтеді.
- 38. Бұл процесс энергия есебінен орындалады, және диффузия құбылысына жатпайды – белсенді (активті) тасымал.
- 39. Биологиялық мембраналарда интегралдық ақуыздардың арнайы жүйесі иондық насостар бар.
- 40. Иондық насостың түрлері К+- Na+- АТФ-аза Са2+-АТФ-аза Н+- АТФ-аза
- 41. К+ және Na+ иондары градиенттерінің пайда болуына
- 42. Натрий –калий насосы калий және натрий иондарын
- 43. Натрий-калийлік насостар цитоплазмалық мембраналар құрамына кіреді, олар
- 44. АТФ=АДФ+Фн Натрий-калийлі насос қайтымды жұмыс істейді, яғни АДФ+Фн=АТФ
- 45. Белсенді тасымалдау кезінде АТФ ыдырау қуаты пайдаланылса, оны біріншілей белсенді тасымал дейді.
- 46. Жасушаға өтетін 2К+ иондарына 3Na+ иондары шығарылады.
- 47. Белсенді тасымалдану жүйесінің
- 48. Басқа иондардың концентрация градиенті есебінен жүретін тасымал - екіншілей белсенді тасымал д.а.
- 49. Иондардың екіншілей белсенді тасмалдануының үш түрі
- 50. Унипорт деп – мембранада электр потенциалдарының болуынан
- 51. Симпорт деп – қарама қарсы зарядталған иондардың бір бағытқа қарай тасмалдануы.
- 52. Антипорт деп- әр типтегі бірдей зарядталған иондардың әр түрлі жаққа қарай тасымалдануы.
- 54. Мембрана арқылы зат тасымалының бұзылуы патологиялық процестерге
- 55. Әдебиеттер: Владимиров Ю.А., Проскурнина Е.В.Лекции
- 56. Бақылау сұрақтары (кері байланыс): 1.Иондар тасымалдауының
Сұрақтары: Иондардың тасымалдануы. Заттардың арналардағы (каналдағы) иондық тасымалдануы. Биологиялық мембраналар арқылы белсенді (активті) тасымалдану.
Слайд 1№3. Иондар тасымалдануы. Заттардың каналдармен иондық тасымалдануы. Биологиялық мембраналар арқылы белсенді
Слайд 2 Сұрақтары:
Иондардың тасымалдануы.
Заттардың арналардағы (каналдағы) иондық тасымалдануы.
Биологиялық мембраналар арқылы
белсенді (активті) тасымалдану.
Слайд 3 Қарапайым диффузиялар өте баяу өтетін болғандықтан, жасушаны қажетті қоректік
заттармен қамтамасыз ете алмайды.
Сондықтан мембранадағы пассивті зат тасымалдану каналдар арқылы да өтеді.
Сондықтан мембранадағы пассивті зат тасымалдану каналдар арқылы да өтеді.
Слайд 4Канал - ақуыз молекулалары мен липидтерден тұратын мембранада пайда болатын жолдар.
Каналдар мембрана арқылы тек ұсақ молекулалардың өтуіне ғана емес, ірі иондардың өтуіне де мүмкіндік береді.
Калий, натрий және кальций иондық каналдары көп тараған.
Слайд 5Каналдар нерв импульстарын өткізуде үлкен рөл атқарады.
Каналдар құрылымы жағынан біртексіз
болғандықтан, олар арқылы зат тасымалдану қарапайым диффузия үшін орын алатын Нернст Планк теңдеуімен ғана сипатталына алмайды.
Слайд 6Қарапайым диффузияның мембрана липидтерінің биқабаты (а), липидтік биқабат саңылауы (б), ақуыз
саңылауы (в) арқылы өтуі.
Слайд 7Мембрананың фосфолипидтік фазасында жақсы еритін полярсыз заттар, мысалы органикалық май қышқылдары,
эфирлер мембрананың липидтік қабаттары арқылы жақсы өтеді.
Ал полярлы қосылыстар, заттың су ерітінділері: тұз, қант, аминқышқылдары, спирттер липидтік биқабат арқылы баяу өтеді.
Ал полярлы қосылыстар, заттың су ерітінділері: тұз, қант, аминқышқылдары, спирттер липидтік биқабат арқылы баяу өтеді.
Слайд 8Липидте ерімейтін молекулалар және заттың су ерітінділері: тұз, қант, аминқышқылдары, спирттер
липидтік және ақуыз каналдары арқылы ғана өте алады.
Слайд 9Каналдардың аса маңызды қасиеті - оның селективтілігі - талғап өткізгіштігі.
Әр
канал негізінен тек бір заттың ғана иондарын өткізеді, мысалы, натрий каналдары тек натрий иондарын, ал калий каналдары тек калий иондарын өткізеді.
Канал өткізгіштігінің талғампаздығы тасымалданатын ион радиусымен және ионның химиялық құрылысымен анықталады.
Канал өткізгіштігінің талғампаздығы тасымалданатын ион радиусымен және ионның химиялық құрылысымен анықталады.
Слайд 10Алайда, канал радиусына қарағанда радиусы кіші болып келетін зат иондары осы
канал арқылы еркін өтіп кете алмайды. Себебі, канал ішіндегі дипольдық топтармен әсерлесулері әр түрлі. Мысалы калий иондары калий каналының іріктеуші сүзгісінде (селективные фильтры) оттегінің барлық бес атомымен әрекеттеседі, ал радиусы калий ионынан әлдеқайда кіші болатын натрий ионы осы сүзгіде оттегінің тек екі атомымен ғана әрекеттесе алады. Сондықтан бұл канал арқылы натрий иондары тасымалданбайды.
Слайд 11 Диффузияның тағы бір «жеңілділігі» - иондар тасымалының арнайы молекула
– тасымалданушылармен жүретіндігі. Олар – ионофорлар деп аталады.
Слайд 13Кейбір заттар үшін липидтік биқабат арқылы зат тасымалдануға қажет белсенділік энергиясын
төмендететін ақуыздық табиғатты тасмалдаушылар болады. Бұлар жеңілдетілген диффузияны қамтамасыз етеді.
Слайд 14Жеңілдетілген диффузия кезінде зат тасымалдану жылдамдығы жоғары болады. Себебі мембрана арқылы
тасымалданатын зат ағыны екі құрамнан тұрады: қарапайым диффузия ағыны мен жеңілдетілген диффузия ағыны.
Слайд 15 Арнайы тасымалдауыштар арқылы зат тасымалданудың ерекшелік белгілері:
Тасымалдаушылардың жоғары химиялық
ерекшеліктері, яғни олар тек белгілі бір ғана затты тасымалдауы;
Тасымалдау жылдамдығы тасымалданатын зат концентрациясына пропорционал бола тұрып, белгілі бір шамаға дейін ғана көтеріле алады, яғни қанығу эффектісі орын алады;
Тасымалдаушылар құрылысы жағынан өздеріне ұқсас сол өздері тасымалдайтын зат субстратына – ингибиторлана алады
Тасымалдау жылдамдығы тасымалданатын зат концентрациясына пропорционал бола тұрып, белгілі бір шамаға дейін ғана көтеріле алады, яғни қанығу эффектісі орын алады;
Тасымалдаушылар құрылысы жағынан өздеріне ұқсас сол өздері тасымалдайтын зат субстратына – ингибиторлана алады
Слайд 16Тасымалдаушылар арқылы зат тасымалданудың ең бір зерттелген түрі – глюкозаның эритроциттерге
тасымалдануы.
Тасымалданушы зат концентрациясының жоғарылығына байланысты тасымалдаушыда болатын қанығу эффектісінің мысалы ретінде глюкозаның бүйрек каналдарында реабсорбциялануын қарастыруға болады.
Тасымалданушы зат концентрациясының жоғарылығына байланысты тасымалдаушыда болатын қанығу эффектісінің мысалы ретінде глюкозаның бүйрек каналдарында реабсорбциялануын қарастыруға болады.
Слайд 17Қан плазмасы гидростатикалық қысымның нәтижесінде бүйрек орамына (клубочек) енеді де, сол
жерде реабсорбцияланады. Қан плазмасындағы глюкоза концентрациясы қалыпты жағдайда 11 ммоль/л (2г/л) тең. Қалыпты жағдайда глюкоза толық реабсорбцияланады. Ал патологиялық жағдайда глюкозаның қалдығы зәрмен бөлініп шығады.
Слайд 18 Иондарды тасмалдаушылардың түрлері
1.Жылжымалы тасымалдаушылар
2. Бекітілген
тасымалдаушылар
Слайд 19Эстафета сияқты бір-біріне беру арқылы тасмалдайды.
Мысалы, глюкоза липидте өте нашар
ериді, ал соған қарамастан мембранадан тез өте алады.
Слайд 22Жылжымалы тасмалдаушылар иондарды мембрана арқылы тасмалдай отырып, жасушаға өткізіп кері қайтады.
Слайд 24Валиномицин құрылымы
Валиномицин молекуласының құрылымы (бубликке) саққинаға ұқсайды. Формасын тез өзгерте
алады
Құрамына 6 карбонил топтары, теріс зарядталған оттегі атомы кіреді
Карбонилді топтар сақинаның сыртқы жағына бағытталған, олар өз ара тебіседі және сондай жағдайда су молекулаларымен оңай байланыса алады.
Құрамына 6 карбонил топтары, теріс зарядталған оттегі атомы кіреді
Карбонилді топтар сақинаның сыртқы жағына бағытталған, олар өз ара тебіседі және сондай жағдайда су молекулаларымен оңай байланыса алады.
Слайд 26Валиномицин молекуласының ішкі жағы полярлы, ал сыртқы жағы полярлы емес (көмірсутекті
тізбек ) топтан тұрады.
Сыртқы жағында көмірсутекті тізбек молекуланың гидрофобты қауашығын түзейді де, комплекс липидтік қабаттан оңай өтеді.
Сыртқы жағында көмірсутекті тізбек молекуланың гидрофобты қауашығын түзейді де, комплекс липидтік қабаттан оңай өтеді.
Слайд 27Валиномициндер тасымалдаушы қабатына сәйкес келетін иондармен ғана байланысуға қабілетті.
Олар көбінесе
К+ иондарын тасмалдайды.
Слайд 28Өлшемі жағынан кіші натрий иондары бұл топпен аз әсерлеседі, сондықтан К+
иондарына қарағанда 104 есе жай тасымалданады.
Слайд 29Мембранаға қатысты бекітілген тасмалдаушылар, яғни мембраналық арна (канал) түзушілер болып табылады.
Слайд 30Антибиотик грамицидин молекулалары мембранада қатарласып арнайы арналар жасап, эстафета бойынша
тасмалданатын натрий иондарын тасмалдаушының бір молекуласынан екінші молекуласына береді.
Слайд 33Валиномицин, грамицидин және басқа тасымалдаушылармен иондардың мембрана арқылы тасымалдану қабілетін ионофорлар
деп атайды.
Слайд 34Жеңілдетілген диффузияның қарапайым диффузиядан айырмашылығы:
1. Жеңілдетілген диффузияның қарапайым диффузияға қарағанда затты
тасымалдау жылдамдығы жоғары.
2. Жеңілдетілген диффузия үшін берілген заттың концентрациясының өсуімен, бір жағынан мембрана ағынының тығыздығы тасымалдаушы молекула мөлшеріне тәуелді белгілі бір шамаға дейін өседі.
2. Жеңілдетілген диффузия үшін берілген заттың концентрациясының өсуімен, бір жағынан мембрана ағынының тығыздығы тасымалдаушы молекула мөлшеріне тәуелді белгілі бір шамаға дейін өседі.
Слайд 35Тасмалданудың талғап өткізгіштігі мембрана радиусы жасушаға енгізілетін бөлшектердің өлшеміне сәйкес арнамен
қамтамасыз етіледі.
Мембрананың калий ионы үшін өтімділігі радиусы калий ионының кристалдық радиусына және бір гидратты қауашығының қалыңдығына тең болатындай (0,133нм+0,272нм=0,405нм) калий арнасымен анықталады.
Мембрананың калий ионы үшін өтімділігі радиусы калий ионының кристалдық радиусына және бір гидратты қауашығының қалыңдығына тең болатындай (0,133нм+0,272нм=0,405нм) калий арнасымен анықталады.
Слайд 37Жасуша мембранасында молекулалар мен иондардың үлкен электрохимиялық потенциалдар жағына қарай тасымалдануы
да өтеді.
Слайд 38Бұл процесс энергия есебінен орындалады, және диффузия құбылысына жатпайды – белсенді
(активті) тасымал.
Слайд 41К+ және Na+ иондары градиенттерінің пайда болуына мүмкіндік жасаушы мембраналар жүйесі
натрий-калийлі насостар деп аталады.
Слайд 42Натрий –калий насосы калий және натрий иондарын тасымалдау жағдайында жұмыс жасайды.
Егер
де сыртқы қабатта калий ионы болмаса, жасушадан натрий иондарының белсенді тасмалдануы болмайды.
Слайд 43Натрий-калийлік насостар цитоплазмалық мембраналар құрамына кіреді, олар АТФ молекулалары гидролиздерінің энергиясы
есебінен жұмыс істейді және АДФ молекулалары мен неорганикалық фосфат молекулаларының пайда болуына әкеледі.
Слайд 45Белсенді тасымалдау кезінде АТФ ыдырау қуаты пайдаланылса, оны біріншілей белсенді тасымал
дейді.
Слайд 46Жасушаға өтетін 2К+ иондарына 3Na+ иондары шығарылады. Сонымен жасушаның іші теріс,
ал сырты оң заряд болып, мембрананың екі жағында потенциал айырмашылығы туады.
Слайд 47 Белсенді тасымалдану жүйесінің көмегімен құрылған заттың концентрация
градиенті мембранада химиялық және электрохимиялық потенциалдар айырымын түзейді, осының әсерінен олардың концентрация градиентіне қарсы басқа заттардың тасымалдануы жүзеге асырылады. Мұндай транспорт екіншілей белсенді тасымал деп аталады.
Слайд 48Басқа иондардың концентрация градиенті есебінен жүретін тасымал - екіншілей белсенді тасымал
д.а.
Слайд 50Унипорт деп – мембранада электр потенциалдарының болуынан зарядталған бөлшектердің потенциалдың аз
мәніне қарай тек бір бағыттағы тасымалдануы жүзеге асырылады
Слайд 54Мембрана арқылы зат тасымалының бұзылуы патологиялық процестерге әкеледі.
Оны емдеу жасуша
мембранасы арқылы өтетін дәрі-дәрмектің енгізілуіне байланысты.
Заттың тасымалдануын сипаттау үшін электрохимиялық потенциал түсінігінің маңызы зор.
Заттың тасымалдануын сипаттау үшін электрохимиялық потенциал түсінігінің маңызы зор.
Слайд 55Әдебиеттер:
Владимиров Ю.А., Проскурнина Е.В.Лекции по медицинской биофизике, Москва 2007ж., 317-
330 беттер; 346-372 беттер
2. Тиманюк В.А., Животова Е.Н. Биофизика, Киев, 2004ж. 368- 380 беттер
3. А.Н. Ремизов «Медицинская и биологическая физика» М. Дрофа, 2004ж.
4. Антонов В.Ф. Биофизика, М., 2006 ж.
2. Тиманюк В.А., Животова Е.Н. Биофизика, Киев, 2004ж. 368- 380 беттер
3. А.Н. Ремизов «Медицинская и биологическая физика» М. Дрофа, 2004ж.
4. Антонов В.Ф. Биофизика, М., 2006 ж.
Слайд 56Бақылау сұрақтары (кері байланыс):
1.Иондар тасымалдауының қандай механизмдерін білесіз?
2.Заттардың арналардағы иондық
тасымалдануының механизмі қандай?
3. Биологиялық мембраналар арқылы активті тасымалдануы қалай жүреді?
3. Биологиялық мембраналар арқылы активті тасымалдануы қалай жүреді?
