Слайд 1obowiązywanie prawa
termin ten jest wieloznaczny 
następstwem tego, że dana norma prawna
                                                            
                                    jest obowiązująca, 
jest wymóg, aby się do niej stosować
decyzja co do obowiązywania danej normy jest równocześnie wskazaniem czy powinno się zachowywać zgodnie z nią, czy też nie.
warto określić, które z norm obowiązują a które nie
w tym celu należy posłużyć się odpowiednim kryterium 
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 2obowiązywanie normy społecznej
prawnej
moralnej
religijnej
obyczajowej
polega na wyborze właściwego rodzaju jej uzasadnienia, 
powodujący że
                                                            
                                    daną normę uważamy za wiążącą, 
według której należy postąpić we wskazanych przez nią okolicznościach
                                
                            							
							
							
						 
											
                            Слайд 3kryteria
kryteria obowiązywania nie są ani jednorodne, ani konsekwentne, 
żeby uznać określoną
                                                            
                                    normę za obowiązującą 
musimy odwołać się do jakiś kryteriów „ostatecznych”. 
dokonanie wyboru takiego kryterium to sprawa wartościowania 
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 4podział na:
kryterium behawiorystyczne
norma obowiązuje, jeżeli jest faktycznie realizowana przez adresatów w
                                                            
                                    zdecydowanej większości przypadków 
kryterium tetyczne 
norma jest uważana za obowiązującą, gdy ustanowił ją podmiot, co do którego istnieje wśród adresatów przekonanie, że jest uprawniony do formułowania norm prawnych i żądania wobec nich posłuchu 
kryterium aksjologiczne
norma obowiązuje, gdy wyznaczone przez nią zachowanie jest aprobowane w świetle przyjmowanych ocen i wartości 
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 5kryterium behawiorystyczne
zakłada, że 
norma jest stosowana nie dlatego, że obowiązuję, ale
                                                            
                                    dlatego, że jest stosowana, natomiast jakąś normę możemy uznać za obowiązującą dopiero po jakimś czasie, który charakteryzował się wysokim stopniem jej spełniania
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 6kryterium tetyczne
nie odwołuje się do faktu przestrzegania danej normy
ale do sposobu
                                                            
                                    uzasadnienia jej mocy obowiązującej
za pomocą kryterium tetycznego uznajemy za obowiązującą normę wydaną przez organy mające kompetencje do jej ustanowienia. 
za obowiązujące uznaje się te normy, 
które zostały należycie ustanowione przez kompetentne autorytety 
i nie zostały uchylone
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 7kryterium aksjologiczne
jako obowiązujące kwalifikujemy te normy, które wyznaczają postępowanie ocenianie dodatnio.
„celowość”,
                                                            
                                    
„słuszność”, 
„krzywda” 
są kryteriami o wyraźnie aksjologicznym charakterze. 
uznanie pewnych norm za obowiązujące lub nieobowiązujące uzależnione jest od hierarchii wartości akceptowanych przez oceniającego
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 8moc obowiązującą normy prawnej
została ustanowiona w odpowiedniej formie i w odpowiednim
                                                            
                                    trybie,
akt normatywny,  w którym  została zakodowana,  został należycie ogłoszony,
przepis prawny z którego norm została skonstruowana, nie został uchylony przez odpowiedni organ w odpowiedniej formie 
norma prawna nie  wyszła  z  użycia  w  drodze  desuetudo - długotrwałe niestosowanie
nie jest sprzeczna z żadną inną obowiązującą normą prawną
jeżeli jest sprzeczna,  to nie utraciła mocy obowiązującej
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 9zakres obowiązywania 
prawa
każda norma obowiązuje
 
w danym czasie
określone podmioty 
i na
                                                            
                                    danym terytorium 
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 10czasowy zakres obowiązywania 
prawa
prawo samo określa, 
od kiedy obowiązuje dany akt
                                                            
                                    prawny 
czy przepis prawa
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 11nabycie mocy obowiązującej 
podstawą wejścia w życie danego aktu normatywnego jest
                                                            
                                    
jego należyte ogłoszenie
poprzez publikację w stosownym dzienniku urzędowym
moment od którego zaczyna obowiązywać dany akt 
jest wskazany przez sam akt w jego postanowieniach końcowych 
nie może być wcześniejszy niż chwila jego ogłoszenia
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 12akty normatywne
wobec których istnieje obowiązek publikowania w Dzienniku Ustaw lub w
                                                            
                                    Monitorze Polskim
wchodzą w życie po 14 dniach od ich ogłoszenia w tym dzienniku publikacyjnym, 
jeżeli same nie stanowią inaczej. 
„akt wchodzi w życie...", jest równoznaczne z tym, że „akt obowiązuje" 
i oznacza, że od określonej daty adresaci powinni postępować zgodnie z normami zawartymi w danym akcie
okres od daty ogłoszenia do daty wejścia w życie nosi nazwę vacatio legis (spoczynku prawa). 
jest on potrzebny na zaznajomienie się z nową regulacją
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 13prawo nie działa wstecz
przestrzeganie zasady nie działania prawa wstecz 
jest jedną
                                                            
                                    z istotnych gwarancji praw i wolności obywatelskich 
Kodeks karny stanowi w art. 1 § 1: 
Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 14zasada lex retro non agit
zasada nieretroakcj
i 
chroni wartości pewności prawa 
oraz
                                                            
                                    podmioty prawa przed ujemnymi skutkami prawnymi zachowań, 
które w okresie obowiązywania starej ustawy były z nią zgodne 
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 15utrata mocy obowiązującej 
większość aktów prawnych nie ma w swych postanowieniach
                                                            
                                    napisane do kiedy obowiązują
 
dlatego, że obowiązują do czasu, 
kiedy nie zostanie wydany inny akt normatywny uchylający ich przepisy (derogatio)
nowy akt normatywny zawiera postanowienia uchylające dane przepisy prawa dotychczasowo obowiązujące 
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 16akt normatywny
przestaje obowiązywać z momentem wejścia w życie nowego aktu, odmiennie
                                                            
                                    regulującego te same stosunki społeczne.
Nowy akt, jeżeli reguluje inaczej zagadnienia stanowiące przedmiot unormowań aktów wcześniejszych, 
powinien zawierać przepisy derogacyjne, uchylając bądź całe akty bądź niektóre z ich postanowień, aby uniknąć kolizji norm prawnych 
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 17kolizja przepisów prawnych
ma miejsce kiedy stosunek prawny uregulowany jest więcej niż
                                                            
                                    jednym przepisem (zespołem przepisów), które wzajemnie się wykluczają. 
Do kolizji przepisów prawnych w czasie dochodzi gdy stosunek prawny uregulowany jest odmiennie przez dwa lub więcej przepisy wydane w różnym czasie. 
Jeśli np. w czasie trwania małżeństwa wchodzi w życie nowy kodeks rodzinny regulujący odmienne niż poprzeni wzajemne prawa i obowiązki małżonków, to jest to typowy przykład kolizji przepisów dawnych i nowych, a więc kolizji w czasie. Instrument, który usuwa kolizjie w czasie to przepisy przejściowe 
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 18przepisy przejściowe
ustalają, jak należy rozstrzygać kolizje powstające w wskutek wejścia w
                                                            
                                    życie danego aktu. 
Polega to najczęściej na wskazaniu przez przepisy przejściowe tych aktów normatywnych, które tracą moc z chwilą wejścia w życie nowego aktu. Jednak nie zawsze akt normatywny zawiera przepis przejściowy, wówczas występuje kolizja. 
Kolizja między starymi i nowymi przepisami rozstrzygana jest przez zasadę ustawa późniejsza uchyla ustawę\ę wcześniejszą. Oznacza ona, że akt normatywny odnosi się jedynie do tych stosunków, które powstały już po jego wejściu w życie, czyli pod rządami aktu normatywnego
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 19kolizja norm w przestrzeni
o kolizji przepisów prawnych mówi się, gdy stosunek
                                                            
                                    prawny uregulowany jest więcej niż jednym przepisem (zespołem przepisów), które wzajemnie się wykluczają. Kolizja przepisów w przestrzeni, to ta kolizja, do której dochodzi między przepisami obowiązującymi w różnych miejscach. 
do kolizji może dojść: 
a) między przepisami obowiązującymi w różnych dzielnicach kraju
b) między przepisami obowiązującymi w różnych państwach
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 20do kolizji między przepisami dzielnicowymi
może dojść tylko wtedy, 
gdy prawo każda
                                                            
                                    dzielnica państwa ma swoje prawo. 
obecnie państwo polskie jest ujednolicone i do takich kolizji nie dochodzi
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 21kolizje między ustawodawcami różnych państw
są zjawiskiem naturalnym i nie da się
                                                            
                                    go uniknąć. 
trzeba natomiast dysponować środkami do ich rozstrzygania. 
do takiej kolizji dochodzi w przypadku zawierania umowy pomiędzy np. obywatelem Polski i obywatelem Węgier, związków małżeńskich par mieszanych (Polak i Niemka). W takich przypadkach każde państwo ustanawia własne przepisy kolizyjne. 
wskazują one do jakiego stosunku prawnego stosować praw rodzime czy obce. Dziedziny prawa cywilnego i prawa rodzinnego reguluje prawo międzynarodowe prywatne. 
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 22w dziedzinie prawa cywilnego i rodzinnego
przestrzegane są np. następujące zasady:
1) w
                                                            
                                    zakresie prawa osobowego stosowane są przepisy tego państwa, którego obywatelem jest dana osoba
 
2) w zakresie prawa rzeczowego stosuje się przepisy państwa na terenie, którego rzecz się znajduje
3) w zakresie oceny umów i innych aktów prawnych oraz oceny ich formy prawnej właściwie są przepisy tego państwa, na terytorium którego miało miejsce zawarcia umowy
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 23techniki uchylania przepisów prawnych
klauzule derogacyjne
 
akty prawne czasowe
 
desuetudo
                                                            
                                                                    
                            							
														
						 
											
                            Слайд 24klauzule derogacyjne
są to takie postanowienia w aktach prawnych, które uchylają dane,
                                                            
                                    obowiązujące przepisy,
zawierają różne rozstrzygnięcia
np. na miejsce uchylanych przepisów nie ustanawia się nowych
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 25akty prawne czasowe
są nimi takie akty prawne, 
które w swych przepisach
                                                            
                                    ustalają do kiedy dany akt prawny obowiązuje 
bardzo różnie określają ten czas
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 26Desuetudo
nazwa oznaczająca zwyczaj negatywny,
którego podstawowa funkcja polega na uchylaniu mocy obowiązującej
                                                            
                                    normy. 
pewne przepisy obowiązujące, które nie są ani przestrzegane, ani stosowane tracą moc prawną per desuetudinem 
przez odwyknięcie
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 27kolizja norm prawnych 
jest to sytuacja, w której 
dany przypadek unormowany
                                                            
                                    jest przez więcej niż jeden przepis prawa, 
a każdy z nich wyznacza adresatom wyłączające się sposoby zachowania 
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 28reguły kolizyjne
Lex superior derogat legi inferiori 
akt wyższego rzędu uchyla moc
                                                            
                                    obowiązującą aktu niższego rzędu 
Lex posterior derogat legi priori 
późniejszy akt prawny uchyla moc obowiązującą aktu wcześniejszego (zasada odnosi się do aktów zajmujących to samo miejsce w hierarchii)
Lex specialis derogat legi generali 
przepisy (akty) szczególne derogują przepisy (akty) o charakterze ogólniejszym lub ogólnym, przy czym derogują tylko z zakresie, w którym wprowadzają unormowania odrębne 
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 29personalny zakres obowiązywania 
prawa dotyczy zagadnienia, wobec jakich kategorii adresatów prawo
                                                            
                                    danego państwa ma moc obowiązującą 
prawo danego państwa samo decyduje, kogo ma obowiązywać
zasadą jest, że wszystkie osoby przebywające na jego terytorium, bez względu na przynależność państwową, z wyjątkiem
przedstawicieli państw obcych akredytowanych w danym państwie; członków obcych sił zbrojnych
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 30immunitet
Immunitet dyplomatyczny stanowiący instytucję prawa międzynarodowego polega na wyłączeniu określonej grupy
                                                            
                                    funkcjonariuszy państwowych spod jurysdykcji sądów i innych władz państwa przyjmującego celem zapewnienia im swobodnego i bezpiecznego wykonywania przez nich funkcji dyplomatycznych
osoba przedstawiciela dyplomatycznego jest nietykalna. 
nie podlega on aresztowaniu ani zatrzymaniu w żadnej formie
państwo przyjmujące będzie traktować go z należytym szacunkiem i przedsięweźmie wszelkie odpowiednie kroki, aby zapobiec wszelkiemu zamachowi na jego osobę, wolność lub godność
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 31immunitet poselski i senatorski
przywilej posła i senatora 
polegający na 
zakazie zatrzymania
                                                            
                                    
i pociągania go do odpowiedzialności karnej 
bez zgody sejmu (senatu) w okresie sprawowania mandatu
Wyłączenie odpowiedzialności trwa także po wygaśnięciu mandatu, chyba że popełniony czyn naruszał dobra osobiste innych osób. Istotą immunitetu jest stworzenie przedstawicielowi warunków nieskrępowanej działalności i zapewnienie w ten sposób właściwej pracy parlamentu. 
Poseł może być pociągnięty do odpowiedzialności przed sądem w przypadku za zgodą sejmu i gdy poseł został złapany na gorącym uczynku. 
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 32pojęcie terytorium
jest to określony obszar geograficzny lub przestrzenna strefa ludzkiej działalności
traktowane
                                                            
                                    jest także jako terytorium państwowego
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 33terytorium państwowe
stanowi przestrzeń, w granicach, której państwo wykonuje władzę w sposób
                                                            
                                    wyłączny i pełny w stosunku do osób, rzeczy i zdarzeń
terytorium jest podstawą wykonywania kompetencji państwowych poza jego granicami
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 34jest to przestrzeń trójwymiarowa
obejmująca 
obszar lądowy, 
morskie wody przybrzeżne, 
wnętrze ziemi
                                                            
                                    
oraz przestrzeń powietrzną
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 35skład terytorium państwa
składa się z 
przestrzeni lądowej
morskiej 
i powietrznej. 
w skład
                                                            
                                    terytorium państwowego wchodzi też przestrzeń powietrzna nad obszarem lądowym i morskim
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 36zwierzchnictwo terytorialne
jest formą wykonywania przez państwo suwerenności na swoim terytorium
                                                            
                                                                    
                            							
														
						 
											
                            Слайд 37zwierzchnictwo terytorialne
oznacza 
najwyższą władzę 
pełną i wyłączną, 
nad danym obszarem 
oraz
                                                            
                                    zamieszkującą go ludnością
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 38zwierzchnictwo terytorialne obejmuje
obywateli
cudzoziemców, którzy znajdą się na terytorium państwa 
oraz wszystkie
                                                            
                                    rzeczy (przedmioty) podlegają władzy i prawu danego państwa
państwo na własnym terytorium może wykonywać takie czynności 
i podejmować takie działania, które nie są zabronione przez prawo międzynarodowe 
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 39zasada suwerenności
żadne państwo nie może korzystać z własnej suwerenności terytorialnej w
                                                            
                                    sposób, 
który narusza suwerenność terytorialną innego państwa
                                
                            							
														
						 
											
                            Слайд 40terytorialny zakres obowiązywania:
terytorium państwa stanowi zarówno przedmiot władzy państwowej, jak i
                                                            
                                    przestrzeń, w której granicach państwo sprawuje ją w sposób wyłączny w stosunku do osób, rzeczy i zdarzeń. 
o tym co należy do terytorium danego państwa decydują normy prawne. 
zasadą jest, że akty normatywne wydane przez kompetentne organy państwa obowiązują na całym terytorium tego państwa
dodatkowo mamy do czynienia z aktami organów terenowych, które obowiązują na danym obszarze, na którym dane władze sprawują rządy