Воінскія аповесці ў беларуска-літоўскіх летапісах презентация

– кандыдат філалагічных навук
Саверчанка І. В.

Воінскія аповесці ў беларуска-літоўскіх летапісах

навізна
Вынікі
- Дзякуй за ўвагу!

Змест

распрацавана і вывучэнне іх найчасцей праходзіць толькі як паверхневы разгляд ў кантэксце летапісных зводаў і хронік.
Пры ўсёй наяўнасці шматлікіх артыкулаў, прысвечаных Грунвальдскай бітве, воінская аповесць фундаментальна не вывучалася і не даследавалася як асобны самастойны жанр літаратуры. Вывучэнне яе не атрымала распаўсюджанасці і распрацаванасці пасля даследаванняў А. Н. Весялоўскага, І. П. Яроміна, В. М. Жырмунага, Д. С. Ліхачова, Ю. М. Лотмана, М. В. Меліхава, Н. У. Трафімавай і іншых, што і абумовіла актуальнасць дадзенай работы.
Як не дзіўна, воінскія аповесці да гэтага часу застаюцца па-за ўвагай беларускіх літаратуразнаўцаў-медыявістаў; для гісторыкаў жа распрацаваны мастацкі план і белетрызаванасць крыніцы будзе прадстаўляць толькі перашкоду ў працэсе ўстанаўлення гістарычнага факта. Тым не менш, стылістычны аналіз апісання ўзброеных канфліктаў і баявых дзеянняў, змешчаных у нашых хроніках і летапісах, дазваляе выявіць многія рысы, эквівалентныя з класічнымі помнікамі старажытнарускай воінскай аповесці, што сталі класікаю жанру.

Актуальнасць

беларуска-літоўскіх воінскіх аповесцей

асаблівасці апісання батальных сцэн у беларуска-літоўскіх летапісах і хроніках;
разгледзець і прааналізаваць адметнасці літаратурнага тыпу героя-воіна; псіхалагічна-эмацыйны і сакральны план бітваў у беларуска-літоўскімім летапісанні.

Задачы:

напрамкі, сфарміраваўшыя традыцыі жанру воінскай аповесці;
мастацкі вобраз воіна ў летапіснай традыцыі Сярэднявечча, яго характарыстыкі і тыпалогія;
стылістыка летапіснай воінскай аповесці

Аб’ект даследавання

і з’яўляецца, відаць, адным з самых інтрыгуючых і вострых элементаў летапіснага матэрыялу. Жанр воінскай аповесці, займаючы сваё месца сярод жанравай поліфаніі летапісу і як бы “ўпайваючыся” ў яго тэкст, звязаны з ім самым непасрэдным чынам.

канфлікту Уладзіслава, караля Польшчы, з крыжакамі ў год Хрыстоў 1410”.

Прадмет даследавання

галіне гуманітарных дысцыплін. Даследаванне летапіснай спадчыны вялося і вядзецца пераважна гісторыкамі, тым не менш, летапісы і хронікі – не толькі збор фактаў і дакументаў. Яны – яскравае сведчанне высокага ўзроўню развіцця апавядальнага мастацтва, скарб як грамадзянскай, так і літаратурнай гісторыі.

Асноўныя палажэнні

хроніках і летапісах, дазваляе выявіць многія рысы, эквівалентныя з класічнымі помнікамі старажытнарускай воінскай аповесці, што сталі класікаю жанру.
Гэта дазваляе сцвярджаць пераемнасць традыцый жанру агульнарускай воінскай аповесці.
 

Асноўныя палажэнні (працяг-1)

толькі да самога факта бітвы, абмяжоўваючыся ўказаннем году, пералікам удзельнікаў і ўказаннем пераможцы;
Некаторыя ж творы прадстаўлялюць сабой мастацкі збедненыя, але гістарычна каштоўныя матэрыялы, у якіх падрабязна апісваецца склад войска, колькасць, узбраенне, амуніцыя; даецца пералік удзельнікаў бітвы, правадыроў войск, кароткія звесткі аб іх.
Асобна стаяць дастаткова разгорнутыя ў гістарычным і мастацкім планах творы, што ў большай ці меншай ступені спалучаюць дакладнасць і падрабязнасць фактычнага матэрыялу з элементамі мастацкасці і дэталізацыі ў апісаннях, як напрыклад “О послах татарських до Литвы найпершей”, або “Витолт знову на татаре выправуется”. Захаваўшы архітэктоніку і асноўныя жанравыя рысы, ўзбагаціўшы свій змест свежымі вобразна-выяўленчымі сродкамі, такія апісанні складаюць свайго роду залаты фонд воінскіх аповесцей беларуска-літоўскіх летапісаў.
Вобраз воіна таксама не вылучаўся яркімі адметнасцямі ў мастацкім плане твораў. Галоўную ролю на полі бітвы па-ранейшаму адыгрываў князь або кароль, які ў некаторых аповесцях паводзіў сябе падкрэслена адважна і ўпэўнена, што раскрывалася найперш праз яго моўную характарыстыку, але заўжды спалучаў ў сабе рысы прыкладнага верніка-хрысціяніна, талент палкаводца, воінскую мужнасць і адвагу.

Асноўныя палажэнні (працяг-2)

выражаных этапаў развіцця, або асаблівых – характэрна беларускіх – вызначальных адметнасцей у мастацка-выяўленчым плане. Не разрываючы сувязь са старажытным канонам і літаратурным этыкетам, яны вызначаліся структурным непастаянствам і былі даволі разнастайнымі па характары. Так, у адной хроніцы маглі змяшчацца зусім розныя па структурнай пабудове, ідэйным напаўненні і мастацкіх якасцях творы.

Асноўныя рэзультаты

у беларуска-літоўскіх летапісах і хроніках;
праводзіцца дэтальны разгляд і аналіз адметнасцей літаратурнага тыпу героя-воіна; псіхалагічна-эмацыйны і сакральны план бітваў у беларускім летапісанні.
Змест работы раскрывае пастаўленыя задачы ў адпаведнай паслядоўнасці. Першая глава змяшчае звесткі аб даследаваннях воінскай аповесці ў навуковых колах і характарыстыку адметнасцей жанру уцэлым; другая глава цалкам прысвечана мастацкай спецыфіцы воінскіх аповесцей беларуска-літоўскіх летапісаў. Заключэнне ўтрымлівае асноўныя вывады і падводзіць вынікі праведзенай работы.

Навуковая навізна

таксама і воінскія аповесці – і як “складнікі” летапісных тэкстаў, і як асобныя помнікі старажытнага пісьменства, а магчыма яшчэ, і як своеасаблівы напамін нашчадкам

Вынікі