Уақытша қатарлар презентация

А) Уақытша қатарлардың жіктелуі
Б) Microcoft Excel көмегімен есептеу
В) Уақытша қатарларды түзейту әдістері
ІІІ. Қорытынды

мәндерінің жиынтығы (әдебиеттерде бұл терминнің синонимдері – динамикалық қатар және динамика қатары деп қолданылады).
Уақытша қатар
– қарастырылып жатқан құбылыстың уақыт аралығында деңгейін сипаттайтын сандық көрсеткіштер тізімі.

моделі және сырғу уақыт моделі. Олардың барлығы алдыңғы мәнді пайдаланып уақытша қатарлардың қозғалысын (мінезін) анықтайды.

мәні

Уақытша қатарлардың түрлері

моменттік

интервалдық

Егер қатар деңгейі қарастырылып жатқан құбылысты нақты уақытта сипаттайтын болса, қатар моменттік деп аталады. Мысалы, жыл басындағы халық саны.

Егер қатар деңгейі қарастырылып жатқан құбылысты уақыт аралығында сипаттайтын болса, қатар интервалдық деп аталады.

қатарлары (3.1.кестесі), (3.2 кестесі), (3.3 кестесі);
Кесте 3.2
Ауыл шаруашылық өнімінің бағалар индекстерінің динамикасы

көлемі

мерзімі немесе кезеңдердің аяқталуы бір бірінен бірдей интервалмен орналасқан (3.2 және 3.4 кестелері),

тең интервалдар ережесі орындалмаған жағдайда қатарлар толық емес деп аталады (3.1 және 3.3 кестелері);

жалпы әсер етуін сипаттаушы тенденцияда өсімдік тенденциядағы уақытша қатар.

Зерттеленуші көрсеткіш циклда ауытқуда болуы мұмкін. Кейбір уақытша қатарлар цикілдік компоненттің тенденциясынан тұрмайды, ал олардың әр келесі деңгейі қатардың орташа деңгейінің соммасын құрайды.

Уақытша қатарлар әртүрлі формада болады

кездейсоқ компонент әсерінің тенденциясында қалыптасады.
Уақытша қатарлардың нақты деңгейі цикілдік және кездейсоқ компонент, трендінің туындыларының қосындысы.
Уақытша қатарлар аударылған компоненттер соммасы түрінде көрсетілген модель- уақытша қатардың аудаптивтік моделі деп атайды.
Уақытша қатарлар көрсетілген компоненттердің туындысы ретінде көрсетілсе модел - уақытша қатардың мультипликативті модель деп атайды.

2.1 суретте
көрсетілгендей енгізу

пайдаланамыз.
Жұмыс парағының кез келген орнында бос ұяшықтар блогын белгілеу (1 жол, 2 бағана). «Мастер функций»-ді іске қосу. «Категория» терезесінде Статистические түрін таңдау, «Функция» терезесінде – ЛИНЕЙН. ОК батырмасын басу. Функция аргументтерін толтыру (сур 2.2)

анықталады. Барлық кестені анықтау үшін, «F2» пернесін басу, кейін «CTRL»+ «SHIFT»+ «ENTER» пернелерін.
ЛИНЕЙН функциясының жұмыс нәтижесі 2.3 суретінде көрсетілген:

Сурет 2.3 - Сызықты тренд параметрлері

графиктерін анықтайық:
- «Мастер диаграмм»-ды іске қосу;
- «Тип» терезесінде Графикті таңдау; график түрі – «с Маркерами»;
- Дайын диаграмманы ағымды бетте орнату;
- Диаграмма облысын белгілеу; бас менюде Диаграмма/Добавить линию тренда таңдау;
- Ашылған сұхбаттық терезеде тренд сызығын таңдап қажетті параметрлерді орнату;
- «Параметры» қосымша бетінде «показывать уравнение регрессии на диаграмме», «поместить на диаграмму величину достоверности аппроксимации» пунктерін таңдау;
- ОК батырмасын басу.

Yt=1125,6-24.15t, детерминация коэффициенті 0,8805.
Сызықты тренд теңдеуі бойынша b параметрінің мәні теріс, сондықтан облыстағы халық саны орташа шамамен жылға 24,15 мың адамға азайды.

әдістері арқылы динамикалық қатардың тенденциясын талдау.

Есептің қойылуы
Электр қуатын 4 жыл бойы пайдалану бойынша уақытша қатардың аддитивті моделін құрастыру

сәйкесінше
- 4 квартал бойынша жылжымалы орташа келесі формулалар көмегімен есептелінеді
D3=СРЗНАЧ(В2:В5)
D4=СРЗНАЧ(В3:В6)
D5=СРЗНАЧ(В4:В7)
- орталықтандырылған жылжымалы орташа
Е4=СРЗНАЧ(D3:D4)
Е5=СРЗНАЧ(D4:D5)
Е6=СРЗНАЧ(D5:D6)
- маусымдық компонентаны бағалау
F4=B4-E4
F5=B5-E5
F6=B6-E6
F7=B7-E7 әрі қарай сәйкесінше

коэффициенті келесі формула көмегімен есептелінеді
(C8+D8+E8+F8)/4;
- ал өзгертілген маусымды компонента С8-D11, D8-D11, E8-D11, F8-D11 формулалар арқылы есептелінеді.

3 -қадам. Маусымды компонентаның әсерін анықтау: (Y-S) (4 бағана).

4 -қадам. Трендтік компонентаны анықтау (5 бағана).

5 -қадам. Т+S сомасын есептеу (6 бағана).

6 -қадам. Кездейсоқ компонентаны есептеу Е= Y-(T+S) (7 бағана).

1,676.

Қорытынды: құрастырылған аддитивті модель 97,5% уақытша қатардың деңгейлерінің байланыс көрсетеді.

Ұқсастық функциясы:
L функциясына максимальды берілген мәндер алынады.
5. Регрессия функциясына сенімділік интервалын құрайық.
Сенімділігі: ʝ = 1 –a
Статистика: t =
Еркіндік дәрежесі: k = n –2
Мат. күтім үшін сенімділік интервалы:
ŷ– t - ;R, S
S ŷ = - стандартты қате
Х = Х0 бағанындағы У – дің индивуальды мәндерінің дисперсиясының бағалануы:
S ŷ02=S2(1+

Н.М. Гордеенко и др.; Под ред. И.И. Елисеевой. – М.: Финансы и статистика, 2001. – 192 с.: ил.
Практиум по общей теории статистики: Учебное пособие/ Н.Н.Ряузов, Н.С.Партешко, А.И.Харламов и др.: Под ред. Н.Н.Ряузова – 2-е изд., перераб. и доп. – М.: Финансы и статистика, 1981 г. – 278 с., ил.
Шанченко Н.И. Эконометрика: лабораторный практикума/ - Ульяновск: УлГТУ, 2004 г. – 79 с.
Афанасьев В.Н., Юзбашев М.М. Анализ данных и прогнозирование: Учебник. – М.: Финансы и статистика, 2001.- 228 с.: ил
Тихомиров Н.П., Дорохина Е.Ю. Учебник по дисциплине «Эконометрика».- М.: Изд-во Рос.экон.акад., 2002, 640 с.
Интернет-ресурстар:
www.stat.kz – сайт Агентства Республики Казахстан по статистике
www.kostanai.stat.kz  - сайт департамента статистики Костанайской области
Программалық қамту:
Microsoft Excel