Чохщядлинин вуруглара айрылмасы презентация

Содержание

Ясас анлайышлар Чохщядлинин даща садя чохщядлилярин щасили шяклиндя эюстярилмясиня чохщядлинин вуруглара айрылмасы дейилир. Вуруглара айырманын бир нечя цсулу вардыр: Ортаг вуруьун мютяризя хариъиня чыхарылмасы Груплашдырма цсулу Мцхтясяр вурма

Слайд 1 Чохщядлинин вуруглара айрылмасы
«Чохщядлинин вуруглара айрылмасы» мювзусунда цмумиляшдирилмиш

дярс
Ъябр, 7-ъи синиф

Презентасийанын мцяллифи:
А.Щ.Щцсейнов, рийазиййат мцяллими


Слайд 2Ясас анлайышлар

Чохщядлинин даща садя чохщядлилярин щасили шяклиндя эюстярилмясиня чохщядлинин вуруглара айрылмасы

дейилир.

Вуруглара айырманын бир нечя цсулу вардыр:

Ортаг вуруьун мютяризя хариъиня чыхарылмасы
Груплашдырма цсулу
Мцхтясяр вурма дцстурларынын тятбиги

Гейд. Ашаьыдакы бцтцн слайдларда «вурма» ямяли х ишаряси иля явяз едилмишдир.

Слайд 3 Яввялъя вуруглара айырманын ящямиййяти щаггында данышаг.
Тутаг ки, сиздян 2й2+й-6=0

тянлийини щялл етмяк тяляб олунур. Бу ъцр тянликлярин хцсуси щялл цсулу вардыр, амма бу цсулу йухары синифлярдя кечяъяксиниз.
Бяс эюрясян бу тянлийи башга бир цсулла щялл етмяк мцмкцндцрмц? Эялин вуруглара айырманын имканлары барядя дцшцняк.




Слайд 4Груплашдырма цсулуну тятбиг едяряк алырыг:
2й2+й–6= 2й2+4й–3й–6=2й(й+2)-3(й+2)=(2й-3)(й+2)
Демяли, 2й2+й–6=0 вя (2й-3) (й+2)=0

тянликляри ейниэцълцдцр. Бурадан ися алырыг ки, йа 2й-3=0, йа да й+2=0. Биринъи тянликдян й=1,5, икинъи тянликдян й=-2 алыныр.
Беляликля, тянлик щялл олунду. Онун кюкляри 1,5 вя –2-дир.

Слайд 5Чохщядлинин вуруглара айрылмасынын башга бир ящямиййяти щаггында
Ашаьыдакы кясрин ядяди гиймятини щесаблайаг:
532-472
612-392
Бунун

цчцн а2-б2=(а-б)(а+б) мцхтясяр вурма дцстурундан истифадя едяк:
532-472 = (53-47)(53+47) = 6•100 = 6 = 3
612-392 (61-39)(61+39) 22•100 22 11
Беляликля, вуруглара айырманын кюмяйи иля биз кясри ихтисар едя билдик.

Слайд 6Эюрцндцйц кими чохщядлинин вуруглара айрылмасы тянликлярин щяллиндя, ядяди вя ъябри ифадялярин

чеврилмясиндя истифадя олунур. Вуруглара айырма башга мясялялярдя, мясялян, ашаьыдакы мараглы бир мясялядя дя истифадя олунур.

Слайд 7МЯСЯЛЯ
Исбат едяк ки, истянилян н натурал ядяди цчцн n3+3n2+2n ифадяси 6-йа

галыгсыз бюлцнцр.



Слайд 8Щялли
Тутаг ки, p(n) = n3+3n2+2n.
n=1 олдугда, p(1)=1+3+2=6. Демяли, p(1) 6-йа галыгсыз

бюлцнцр.
n=2 олдугда, p(2)=23+3х22+2х2=8+12+4=24. Демяли, p(2) 6-йа галыгсыз бюлцнцр.
Яэяр n=3 оларса, p(3)=33+3х32+2х3=27+27+6=60. Одур ки, p(3) дя 6-йа галыгсыз бюлцнцр.
Айдындыр ки, биз бу йолла бцтцн натурал ядядляри йохлайа билмярик. Бяс неъя едяк? Кюмяйя ъябри цсуллар эялир.
Нязяря алсаг ки, n(n+1)= n2+ n вя (n2+n)(n+2)=n3+2n2+n2+2n=n3+3n2+2n, онда алырыг ки, n3+3n2+2n=n(n+1)(n+2).
Беляликля, p(n)=n(n+1)(n+2), йяни p(n) цч ардыъыл натурал ядядин щасилидир. Ихтийари цч ардыъыл натурал ядяддян бири 3-я, диэяри 2-йя бюлцндцйцндян п(н) 6-йа бюлцнцр.
Мясяля щялл олунду. Амма щарадан аьла эялярди ки, n3+3n2+2n= n(n+1)(n+2)? Ъаваб бирмяналыдыр: чохщядлинин вуруглара айрылмасы цсулларыны билмяк лазымдыр.


Слайд 9Ортаг вуруьун мютяризя хариъиня чыхарылмасы бир нечя бирщядлинин ортаг вуруьунун тапылмасы

алгоритми

Яэяр чохщядлийя дахил олан бирщядлилярин ямсаллары там ядядлярдирся, онда бу ямсалларын ЯБОБ-у ортаг ядяди вуруг олаъагдыр.
Щяр бир бирщядлидя иштирак едян дяйишянлярдян гцввяти ян кичик оланлары тапылыр.
Ядяди ортаг вуруьун бу дяйишянляря щасили чохщядлинин ортаг вуруьу олаъагдыр.


Слайд 10НЦМУНЯ Вуруглара айырын: -а4y3-2а3y2+5а2.
Йухарыда гейд олунан алгоритмдян истифадя едяк:
–1, -2 вя 5 ямсалларынын

ЯБОБ-у 1-я бярабярдир.
Чохщядлидя иштирак едян бцтцн бирщядлиляря дахил олан дяйишян а-дир. Онун 4, 3, 2 гцввятляриндян ян кичийи 2-дир. Йяни: а2.
й дяйишяни бцтцн бирщядлиляря дахил олмадыьындан ону ортаг вуруьа аид етмрик. Ядяди ортаг вуруьу (йяни 1-и) вя ортаг дяйишянин (йяни а2) щасили а2 олдуьундан ортаг вуруг а2-дыр.
Нятиъя мютяризя хариъиня а2-ны чыхармалыйыг. Ялбяття, бу нцмунядя -а2-ны мютяризя хариъиня чыхармаг даща мягсядяуйьун олар. Аларыг:
-а4y3-2а3y2+5а2 = -а2(а2y3+2аy2-5).


Слайд 11Груплашдырма цсулу Бу цсулун мащиййятини баша дцшмяк цчцн ашаьыдакы нцмуняйя бахаг: вуруглара

айырын: аy-6+3а-2y

Биринъи цсул:
аy-6+3а-2y=(аy-6)+(3а-2y).
Груплашдырма уьурсуз олду.
Икинъи цсул:
аy-6+3а-2y=(аy+3а)+(-6-2y)=а(y+3)-2(y+3)=(y+3)(а-2).
Цчцнъц цсул:
аy-6+3а-2y=(аy-2y)+(-6+3а)=y(а-2)+3(а-2)=(а-2)(y+3).
Ъаваб: аy-6+3а-2y=(а-2)(y+3).
Эюрцндцйц кими груплашдырма цсулу биринъи дяфядян вуруглара айрылмайа эятириб чыхармайа да биляр. Яэяр илк груплашдырма уьурсуз олдуса, ондан ял чякиб башга груплашдырма щаггында дцшцнцн. Тяърцбя топладыгъа сизя лазым олан груплашдырманы даща тез тапаъагсыныз.


Слайд 12Мцхтясяр вурма дцстурларынын кюмяйи иля вуруглара айырма бу дцстурлар, ясасян, ашаьыдакылардыр
a2-b2=(a-b)(a+b);
a3-b3=(a-b)(a2+ab+b2);
a3+b3=(a+b)(a2-ab+b2);
a2+2ab+b2=(a+b)2;
a2-2ab+b2=(a-b)2;
а3-3а2b+3ab2-b3=(a-b)3;
a3+3а2b+3ab2+b3=(a+b)3;


Слайд 13НЦМУНЯЛЯР вуруглара айырын:
1) й6-4a4. 1-ъи дцстура эюря аларыг:
й6-4a4=(й3)2-(2a2)2=(й2-2a2)(й3+2a2).
2) a6+27b3. 3-ъц дцстура эюря

аларыг:
a6+27b3=(a2)3+(3b)3=(a2+3b)((a2)2-a2х3b+(3b)2)= =(a2+3b)(a4-3a2b+9b4).
3) a2-4ab+4b2. 5-ъи дцстура эюря аларыг:
a2-4ab+4b2=a2+(2b)2-2хaх2b=(a-2b)2.
4) 8-36а+54а2-27а3. 6-ъы дцстура эюря аларыг:
8-36а+54а2-27а3=23-3х22х3а+3х2х(3а)2-(3а)3=(2-3а)3


Слайд 14Мцхтялиф цсулларын комбиня едилмяси йолу иля чохщядлинин вуруглара айрылмасы
Рийазиййатда йалныз бир

цсулун тятбиги иля щалл олунан мясяляляр чох дейилдир вя бир нечя цсулун комбиня едилмиш шякилдя истифадясиня ися дащ тет-тез раст эялинир. Беля мясяляляри щялл етмяйи баъармаг цчцн йалныз щялл цсулларыны билмяк аздыр, ялавя олараг бу цсулларын щансы ардыъыллыгла тятбиг олунмасы барядя тясяввцря дя малик олмаг лазымдыр. Башга сюзля, бурада йалныз билик дейил, щям дя тяърцбя лазымдыр.

Слайд 15Нцмуня 1 Вуруглара айырын: 36a6b3-96a4b4+64a2b5
1) Яввялъя ортаг вуруьу мютяризя хариъиня чыхараг. Бунун

цчцн лазым олан алгоритми йериня йетиряк. 36, 96, 64 ядядляринин ЯБОБ-у 4-дцр. а дяйишянинин гцввятляриндян ян кичийи 2, б дяйишянинин ян кичик гцввяти ися 3-дцр. Одур ки, мютяризя хариъиня чыхарылан ортаг вуруг 4а2б3 олаъагдыр.
36a6b3-96a4b4+64a2b5=4a2b3(9a4-24a2b+16b2).
2) Инди ися мютяризя дахилиндяки чохщядлийя бахаг: 9a4-24a2b+16b2. Мцхтясяр вурма дцстурларындан 5-ъини тятбиг етсяк аларыг:
9a4-24a2b+16b2=(3a2-4b)2.
3) Беляликля, ики цсулун- ортаг вуруьун мютяризя хариъиня чыхарылмасынын вя мцхтясяр вурма дцстурунун комбиня едилмяси нятиъясиндя алдыг ки, 36a6b3-96a4b4+64a2b5=4a2b3(3a2-4b)2.


Слайд 16Нцмуня 2 вуруглара айырын: й4+й2a2+a4
Нязяря алсаг ки, й2a2=2й2a2-й2a2 онда мцхтясяр вурма

дцстурларынын (1 вя 4) комбиняси нятиъясиндя йаза билярик:
й4+й2a2+a4=й4+2й2a2-й2a2+a4=
=(й4+2й2a2+a4)-й2a2=
=(й2+a2)2-(йa)2=(й2+a2+йa) (й2+a2-йa)

Слайд 17Яввялъя н-и мютяризя хариъиня чыхарараг аларыг ки, n(n2+3n+2). Сонра мютяризядяки цчщядлийя

груплашдырма цсулуну тятбиг етмяк олар. Бу заман нязяря алмаг лазымдыр ки, 3н=н+2н. Беляликля,
n2+3n+2=n2+2n+n+2=(n2+2n)+(n+2)=
=n(n+2)+(n+2)=(n+2)(n+1).
Сон нятиъядя алырыг ки,
n2+3n+2=n(n+1)(n+2).

Нцмуня 3 вуруглара айырын: n3+3n2+2n


Слайд 18Биринъи цсул. Нязяря алсаг ки, –6й=–й-5й, онда груплашдырма цсулу иля аларыг:
й2-6й+5=й2-5й+5=(й2-й)+(-5й+5)=й(й-1)-5(й-1)=(й-1)(й-5).
Онда

верилмиш тянлик ашаьыдакы шякля дцшяр:
(й-1)(й-5)=0,
Бурадан ися алырыг ки, й=1 вя йа й=5.
Икинъи цсул. Нязяря алсаг ки, 5=9-4 онда ашаьыдакылары йаза билярик:
й2-6й+5=й2-6й+9-4=(й2-6й+9)-4=
=(й-3)2-22=(й-3-2)(й-3+2)=(й-5)(й-1).
Биз йенидян (й-1)(й-5)=0 тянлийини алдыг. Беляликля, тянлийин кюкляри 1 вя 5-дир.

Нцмуня 4 тянлийи щялл един: й2-6й+5=0


Слайд 19ЯСАС НЯТИЪЯЛЯР
Биз бу дярсдя артыг таныш олдуьумуз йени анлайышлары тякрарладыг. Бу

анлайышлар ашаьыдакылар иди:
чохщядлинин вуруглара айрылмасы;
ъябри кясрин ихтисары;
ифадянин чеврилмяси.
Бундан башга биз чохщядлинин вуруглара айрылмасынын ашаьыдакы цсулларыны йада салдыг:
ортаг вуруьун мютяризя хариъиня чыхарылмасы;
груплашдырма цсулу;
мцхтясяр вурма дцстурларынын тятбиги;

Слайд 20ПРЕЗЕНТАСИЙАНЫН СОНУ


Обратная связь

Если не удалось найти и скачать презентацию, Вы можете заказать его на нашем сайте. Мы постараемся найти нужный Вам материал и отправим по электронной почте. Не стесняйтесь обращаться к нам, если у вас возникли вопросы или пожелания:

Email: Нажмите что бы посмотреть 

Что такое ThePresentation.ru?

Это сайт презентаций, докладов, проектов, шаблонов в формате PowerPoint. Мы помогаем школьникам, студентам, учителям, преподавателям хранить и обмениваться учебными материалами с другими пользователями.


Для правообладателей

Яндекс.Метрика