Бас ауруы. Этиологиясы. Патогенезі. Клиникасы. Дифференциальды диагностикасы. Емі. Үшкіл нерв невралгиясы презентация

Ысқақ С.Ғ
602 ЖТД
Қабылдаған: Балтаева Ж.Ш

Астана 2017 жыл

Астана Медицина Университеті “АҚ”
Неврология кафедрасы

(жүйке жүйесінің органикалық патологиялық ауруы) Дамыған елдердің 70-80% тұрғындары кезеңді БА басынан кешіреді.
Ауыру синдромдарының құрылымы жағынан 3 орында
Әр түрлі себептермен бас ауруының шынайы органикалық зақымдалуымен жүреді
Әлеуметтік аспект
БА 2-4% ғана аса ауыр өмірге қауіпті симптомдардың болуы мүмкін.

БА;
Тамырлардың бұзылыстарымен байланысты БА;
Әр түрлі химиялық қосылыстар пайдалану әсері мен байланысты БА;
Соматикалық инфекциямен байланысты БА;
Гомеостаз бен метаболикалық бұзылыстары мен байланысты БА;
Бас ауру немесе беттің мына патологиялық ауруларымен байланысты (бас миының, мойынның, көздің, мұрынның,тістердің, ауыздың патологиясы,)
Психикалық аурулармен байланысты;
Краниальные невралгия және орталық беттік ауру;
Жіктелмейтін БА.

Кластерлік БА

Сексуальды белсенділік пен байланысты
-оргазм алдындағы
-оргазмдық
Гипникалық БА
Найзағай тәрізді БА
Гемикрания континуз
Жаңа күнделікті персистерлеуші БА

БА;
Артерит кезіндегі БА;
Шектелмейтін тамырлық мальформация кезіндегі БА;
Мойын веналарының тромбозы кезіндегі БА;
Бас ішілік тамырлардың зақымдануы кезіндегі БА;
Бас ішілік ісіктер кезіндегі БА;
Ликвор сұйықтығының қысымы жоғарлағанда болатын БА;
Ликвор сұйықтығының қысымы төмендеп кеткенде болатын БА;
Инфекциялық емес қабыну кезіндегі БА;
Қатерлі ісік кезіндегі БА;
Киари мальформациясы кезіндегі БА;

қабылдағаннан пайда болатын БА;
Ұзақ уақыт дәрілік заттарды қабылдағаннан болатын БА;
Бас ішілік инфекция кезінде пайда болатын БА;
Жүйелік инфекция кезіндегі БА;
АИТВ кезіндегі БА;
Инфекциялық аурулардан кейінгі созылмалы БА;
Гомеостаз бұзылысы кезіндегі БА;
Гипо-гипертония кезіндегі БА;
Гемодиализ кезіндегі БА;

аурулары кезіндегі БА;
Мойын аурулары кезіндегі БА;
Көз аурулары кезіндегі БА;
Құлақ аурулары кезіндегі БА;
Тіс,жақ аурулары кезіндегі БА;
Психикалық бұзылыстар кезіндегі БА:

менингеальды артериялар

Бас қанқасын жауып тұрушы тіндер (сухожилия,апоневроздар,артериялар)

Үшкіл, тіл-жұтқыншақтық нервтер

Жоғарғы мойын түбіртектері

Интракраниальды аурудың көздері жоғары мишықтың наметасы: ірі қантамырлар мен қатты ми қабықшасы.

аурудың жалғасуы


БА көрінеді: көздің жасаурауы,мұрынның бітелуі,қабақтың ісуі,маңдай мен беттің тершеңдігі, миоз немесе птоз,мазасыздық.

Ұстамалардың жиілігі күніне 1 – 8 рет

Көбіне ер адамдарда кездеседі

зольмитриптан назальды аэрозольде; суматриптан 6 мг п/к
Дигидроэрготамин и эрготамин – назальный аэрозоль или инъекции (0,5 – 1,0 мл 0,5% р-ра в/в,в/в)
Кластерлі бас аурудың ұстамаларының алдын алу мақсатында 2 мг эрготамин немесе карбонат лития 300 мг за 1 час до сна. Преднизолон 40 мг/день в течение 3 недель
Верапамил в дозе до 80 мг/день. Возможно в сочетании с преднизолоном,карбонатом лития,эрготамином.
Аналгетиктердің әсері эффективті емес.

(1 айдан аспайды)

Жиі ұстамалар
(айына 1-14 күн)

Созылмалы кернеу
(айына 15 немесе одан да көп)

бұл мәселе бойынша науқастар жиі неврологтар мен жалпы тәжірибелік дәрігерлерге қаралады.

КБА таралуы жалпы популяцияда 30 % - дан 78% арасында ауытқиды, бұл мигреньнің таралуынан біршама асып тұр (8-20 %)

Бас ауырудың біріншілік формаларына қарағанда КБА әлеуметтік – экономикалық зақымдарға көбірек әкеледі.

ауырады, жиі – маска немесе айналма типі бойынша;
Ауыру сезімі ұйқыдан тұрғаннан кейін басталады, күні бойы сақталады, біресе әлсіреп, біресе күшейеді;
КБА күштемелік жұмыстан кейін немесе стресстен кейін , күннің екінші жартысында басталуы да сирек емес;
КБА тән белгілер – ауыру сезімінің эмоциональды күштеме фонында, қорқыныш, стресс кезінде пайда болуы немесе күшеюі және жағымды эмоциялар кезінде, тынығу кезінде және психологиялық босаңсу кезінде бәсеңдеуі.
Мигреньге қарағанда КБА кезінде ауыру сезімі интенсивтілігі төмен, мигреньге тән типтік симптомдармен сипатталмайды, кейде тек бір ғана симптом байқалады: жеңіл жүрек айну немесе фотофобия.
КБА кезінде ұстама стресспен немесе бас пен мойынның ұзақ бір қалыпта тұруы кезінде шақырылады.
Науқастардың көпшілігі КБА кезінде жұмыс істеу қабілеттіліктерін сақтайды және әдеттегі міндеттерін атқарып жүреді, ал мигреньмен ауыратын науқастардың ұстама кезінде жағдайлары нашарлап, жұмыс істеу қабілеттіліктерінен айырылады.

Длительность головной боли от 30 мин до 7 суток.

В). Как минимум 2 из нижеперечисленных характеристик:
непульсирующий стягивающий характер боли (по типу "каски", "шлема", "обруча");
слабая или умеренная интенсивность, полностью не нарушающая обычную деятельность пациента;
двухсторонняя диффузная боль;
отсутствие ухудшения от обычной физической нагрузки.

Диагностические критерии ГБН

или фонофобия.

Д). Как минимум одно из нижеперечисленных обстоятельств:
история заболевания и данные объективного осмотра позволяют исключить другую форму цефалгии;
история заболевания и данные объективного осмотра позволяют предположить наличие другой формы головной боли, но она исключена после детального обследования;
у пациента имеется другая разновидность головной боли, (например, мигрень), но приступы мигрени являются самостоятельными и не связаны с ГБН по времени возникновения.

қайта қармауының селективті ингибиторлары (пароксетин, сертралин, флуоксетин)
Транквилизаторлар
Кешенді табиғи препараттар

4-72 сағат, жарыққа, дыбыстарға сезімталдықтың жоғарлауы, лоқсу, құсумен жүреді.

10-15% тұрғындар ауырады.
Әйелдер 2-3 есе жиі ауырады
Жастық шақ кезінде басталады
Әйелдерде 40 жасқа таман, ал ерлерде 35 жасқа дейін.
Ұстаманың орташа жиілігі айына 1 рет
Аутосомды-доминатты тип бойынша тұқым қуалайды.
Науқастардың 1/6 ғана дәрігерге қаралады.

аурасын шақыратын бассүйекішілік қантамырларының кенеттен тарылуы нәтижесінде дамиды.

Тригеминальды – васкулярлы теория (M.Moskowitz және соавторлар) бұл теорияға сәйкес мигреньнің спонтанды ұстамасы кезінде бас миының бағаналы жасушаларында потенциалдар пайда болады, бұл тригеминальды – васкулярлы жүйенің белсенуін шақырады , нәтижесінде ми қантамырларының қабырғасына нейропептидтер бөлінеді (субстанция Р, кальцитонинді реттейтін генмен байланысқан нейропептид) , олар қантамырлардың қабырғасының дилатациясын шақырады, өткізгіштігін арттырады нәтижесінде нейрогенді қабыну дамиды.

Серотонинергиялық теория. Серотонин басқа трансмитттерлерге , яғни химиялық заттарға қарағанда жасушалардың арасындағы байланысты күштірек қамтамасыз ете отырып мигреньнің патофизиологиясына қатысады және бұл кезде ол инициациялаушы рөл ойнауы мүмкін деген болжам бар.

Мигрень патогенезінің теориялары

соответствует портрету человека в момент приступа мигрени.

10-15% тұрғындар ауырады.
Әйелдер 2-3 есе жиі ауырады
Жастық шақ кезінде басталады
Әйелдерде 40 жасқа таман, ал ерлерде 35 жасқа дейін.
Ұстаманың орташа жиілігі айына 1 рет
Аутосомды-доминатты тип бойынша тұқым қуалайды.
Науқастардың 1/6 ғана дәрігерге қаралады.

мигрень
Асқынған мигрень
Созылмалы мигрень
Мигренозды статус
Мигренозды инфаркт

– 72 сағат, (2 – 48 сағат балаларда)

Бас ауруы келесі критерилердің кемінде екеуімен жүрсе:
бір жақты ауру;
солқылдап ауру;
қарқындылығы орташадан аураға;
физикалық жүктеме кезінде күшейген:

Бас ауруы кезінде екі симптомның біреуі болуы:
Лоқсу, немесе құсу
Жарықтан немесе дыбыстан қорқу

көрінеді:
Толық қайтымды көру бұзылыстары, позитивті феномен (жыпылықты от) және негативті белгілер (көрудің бұзылысы).
Толық қайтымды сезіталдықтың бұзылыстары, позитивті және негативті сенсорлық бұзылыстар (онемение)
Қайтымды толық дисфазиялық сөйлеу бұзылыстары.

Келесі белгілер болуы:
Гомонимді көру бұзылыстары және бір жақты сезімталдықтың бұзылысы.
Кем дегенде бір белгі біртіндеп дамиды ≥ 5 мин немесе әр түрлі белгілер ≥ 5 мин ішінде дамиды.
Әрбір симптом ұзақтығы ≥5 және ≤60 мин
БА аурасыз бас сақинасы критерийіне сай,аурамен бірге немесе аурадан кейін қысқа уақыт 60 мин ішінде пайда болады.

Айқын белгілердің болмауы органикалық ми бұзылыстың болмауының белгісі.

препараттар
Жарқын жарық, шуыл
Вестибулярлы қоздырғыштар
Атмосфералық қысым өзгеруі.

линия бойынша туыстарында ұқсас шабуылдар кездессе пайда болуы мүмкін.
Вертебро-базилярлы симптом болуы мүмкін.

анамнезінде ештененің болмауы.

ұлғаюы
дизартрия
атаксия
парестезия
пирамидті жетіспеушілік

да көп уақытқа созылатын мигренозды БА (дәрілік заттарды мөлшерден тыс қолданбағанда)
Мигренозды статус
Ауыр немесе ерекше ауыр және ұзақ ұстама аурасыз БС диагностикалық критерийіне сәйкес, ұзақтығы 72 сағаттан аса.
БА басында ошақты және солқылдаушы,содан кейін диффузды және кернеп, көп реттік құсу, кенет әлсіреу, адинамия Менингеальды белгілер, құлақ бітелуі болуы мүмкін.
Инфарктсіз персистирлеуші аура
Аураның бір немесе бірнеше симптомдардың ұзақтығы 1 аптадан асады. Ми инфарктінің болмауы.
Мигренозды инсульт
Аура мен бас сақинасының клиникалық белгілері+ошақты неврологиялық белгілері (МРТ)
МРТ да ұсақ ишемиялық кисталар көрінуі мүмкін.

Ошақтық симптоматика 3 күннің ішінде регрессирленеді.

мақсатында қолданылатын емшара

Емнің этаптары
Диагностика және дифференциальды диагностикасы
Дистресстің азаюы
Ауру бойынша науқасты хабардар ету
Науқастың емге белсенді қатысуы (БА-дың күнделігін арнау)
Әсер ету факторларды талдау
Комобидті ауруларды талдау
Ұстаманы емдеу
Алдын-алу мақсатта қолдану

(сыр,шоколад,какао,кофе,шәй, дәндер, жұмыртқа,қызанақ)
Адекватты тағамдану тәртібін ұстану (диеталарды шектеу,тағам арасын ұзарту)
Алькогольды әсіресе қызыл шарапты шектеу
Темекі шегуді азайту немесе болдырмау
Физикалық шаршаудан кенет өмір салтын өзгертуден алшақ болу
Аэробты физикалық белсенділікті көбейту (аптасына 4 күн, 30-45 минут жаяу жүру)
Ұйқы тәртібін қалыптастыру (аз ұйықтауда көп ұйықтауда зиян)
Эмоциональды қозуға алып келетін жағдайды болдырмау
Магнийді қолдану

әсер етеді
Негізгі белгілерді тиімді жою
- бас ауыру
- құсу, лоқсу
- жарықтан, дыбыстан қорқу

жүйеде орналасқан 5НТ1 рецепторларына әсер ету арқылы бұл препараттар ауырсыну нейропептидтерінің бөлінуін тежеп, және ұстама кезінде кеңейген қатты ми қабатының қантамырларын таңдамалы түрде тарылтып, мигрень ұстамасын басады.
Дәрілердің түрлері (таблеткалар, балауыз шам, назальды спрей, теріастылық инъекция)
Триптандарды ерте қолдану олардың эффективтілігін арттырады, яғни ұстама басталғаннан кейін 1 сағат арасында.
Қарсы көрсетілімдер: ЖИА, қатерлі гипертензия, аяқтың окклюзионды аурулары, ТИА немесе инсульт, жүктілік, СБЖ, бауырлық жеткіліксіздік.

жоғары
Ауыр бүйректік және бауырлық жеткіліксіздік
Элиптританға және оның құрамындағы активті заттарға сезімталдық
Жүректің ишемиялық аурулары
Бақылауға келмейтің АГ
Офтальмоплегия және базилярлы мигрень
Дәрі қабылдағаннан кейін 24 сағат ішінде эрготамин препараттарын қабылдауға болмайды

рет ұстамасының болуы
3 немесе одан көп күнге дейін созылатын ұстамалар
Абортивті емге тиімсіздік немесе көтере алмаушылық
Гемиплегиялық мигрень немесе бас аурудың кенет ұстамасы

(рибофлавин,магнезия,ботулотоксин,аспирин)

анамнез, жалпы және неврологиялық қарау, БА күнделік, фармакологиялық интервью

Ұстамадан тыс неврологиялық қарау патологиялық белгілерді анықтайды.

Аз информативті, спецификалық емес!!! Қосымша зерттеу әдістері (ЭЭГ, бас сүйегінің R-графиясы. УДЗГ, нейровизуализация әдісі және т.б.)

Мойын омыртқа бөлігінің остеохондозы
Тамырлық-вегетативті дистония
Вертебро-базилярлы жетіспеушілік
Дисциркулярлы,атеросклерозды
гипертоникалық энцефалопатия
Постравматикалық арахноидит

иннервациялайтын аумақтардағы қарқынды ұстама түріндегі ауырулармен білінетін созылмалы кесел.

орналасуындағы сүйек каналы арқылы бас сүйек қуысынан шығар аймақтағы нервтің қысылуы;
- бас сүйек қуысындағы қан тамыр аневризмасы;
- бетке суық тию;
- бет аймағындағы созылмалы жұқпалы дерттер (созылмалы синуситтер, тіс жегісі);
- ми ісіктері.

ұзақтығы 2 минуттан аспайды.
Екі ұстама арасында “ашық” аралық болады.
Айтарлықтай қарқынды, кенет, электр тоғындай, ашып, шаншитын ауру сезімі.
Орналасуы үшкул нерв аумағы бойымен шектелген, жиі 2 немесе 3 тармақ; (1% жағдайда 1 тармақ ) бойымен.
Тригерлік нүктелер (зоналар) болуы,оларды әлсін қоздырғанда типтік пароксизм (ауырсыну немесе ауырсынбайтын аумақта болуы мүмкін). Шақыруы мүмкін Көбінесе тригерлі аймақтар орофициальды аймақта, альвеолалары өсіндіде, зақымдалғанда бірінші тармақ, көздің медиальды бұрышында болады.

тазалау, ауа қозғалысы, жай ғана жанасу)
Ауырсынулық типтік қозғалыс ауырсыну пароксизмі болған жағдайда науқастар ұстаманың өтуін күтіп, сол қалыпта қатып қалады. Кейде ауырсыну аймағын уқалап, шолпылдаушы (чмокание) қозғалыстарды жасайды.Ұстама кезінде, науқастар сұраққа аузын әзер ашып, бір сөзбен жауап береді. Парассизм шыңында бет бұлшық етінің дірілдеуі мүмкін.
Осындай үшкіл нерв невралгиясында неврологиялық тапшылық болмайды.
Ұстаманың вегетативті қосылуы аз және науқастардың 1/3-інде болады.

мүмкін, ал ұстама күндер, апталарға дейін болады. Ауыр жағдайларда науқас белсенділігі төмендеуі мүмкін. Кейбір жағдайларда науқаста status neuralgicus, яғни аралықтар болмауы мүмкін. Спонтанды ремиссия да болуы мүмкін. Бірақ бұнда ауру үдейді. Ремиссия-айлар, жылдар бойы созылады, бірақ рецидив болған жағдайға байланысты. Науқастар ауырсынуды сезеді, ауырсыну ұстамалар арасында да тоқтамауы мүмкін.
Идиопатиялық невралгияның ең жиі себебі; васкуло-невральный конфликт (кросс компрессия) ісік, қабыну фонындағы симптоматикалық түрлері.
Емінде тиімдісі: карбамазепин, фенитоин.

невралгиясына қарағанда, аз дамиды.
Ауру ауырсыну пароксизмі ретінде жүреді, тіл түбірі және бадамша аумағында басталып, таңдай, жұтқыншақ, құлаққа тарайды.
Ауырсыну кейде төменгі жақ бұрышына, көзге, мойынға иррадиациаланады. Ұстамалар қысқа (1-3 мин), тіл қозғалысымен, әсіресе қатты сөйлегенде, ыстық немес суық тамақ қабылдағанда, тіл түбірі немесе бадамша, триггерлік аймақта қозып шақырыларды.

ал ұстамадан кейін гиперсаливация пайда болады. Ауру жақта сілекей көлемі саливация кезінде де аз бөлінеді сау жақ пен салыстырғанда).

Жеке жағдайларда ұстама кезінде пресинкопальды немесе синкопальды жағдайдың дамуы мүмкін (қысқа уақытта жаман сезіну, бас айналу, АҚ төмендеуі, есін жоғалту) (n. deprissor IX жұп БМН тармақтарының қозуы).