Викторинылан вашмут презентация

Багаева Надежда Михайловна


2017 ий

олам ойырен налыныт? Икымше Марий Погын мыняр кече шуйнен?

Икымше Марий Погын кенежым 15-25 июльышто Упо Губерний, Пуро олаште эртен. Делегат-влак Пуро (Бирск) оласе учительский школышто погыненыт. Марий Погын 11 кече шуйнен.
Пуро оласе Марий Ушемым эн тале, эн опытанлан шотленыт, сандене тиде олам ойырен налыныт.

сайлаш темленыт?

Погыныш 178 делегат толын, а чылаже уна-влак дене пырля 200 утла марий ен участвоватлен. Марий-влакын илыме волостьла гыч 2-4 ен дене делегатым сайлаш темленыт.

Погынын программыжым В.М.Васильев, В.М.Иванов ямдыленыт. Кум тужем программе марла, вич тужем –рушла савыкталтын. Съездыште лончылышаш йодыш-влак марий калыкын илышыжым чыла могырымат авалтен. «Мер –политик да социальный йодыш» разделыш тыгай пункт-влак пурталтыныт: Временной Правительстве деке , война деке отношений; Кугыжаныш стройын формыжо, верысе самоуправлений да суд нерген, военный да гражданский национальный организаций, мланде шотышто йодыш, вес вере илаш куснымо, коопераций, продовольствий, кундемысе калык-влакын икте-весе коклаште кылышт да тулеч молат. Да тыгак кугу туткылыкым калык просвещенийлан, савыктыш пашалан, калык творчествылан, религийлан ойыраш. В.М.Васильев

каласкалыза.

Икымше Марий Погынын вуйлатышышлан И.Н.Коведяевым сайленыт. Полышкалышыже-влак: П.П.Глезденев, В.М.Иванов,Б. Айгузин лийыныт.

уездысе Тумбагуш ялыште шочын.
Тудо Бирскысе туныктымо семинарийым , Уфасе духовный семинарийым тунем пытарен.
В.М.Ваильев дене пырля «Туналтыш марла книга» да «Вэс марла книгам» савыктеныт.
Тыгак 1907-1913 ийлаште Глезденёв ден В.М.Васильев «Марла календарьым» луктыныт. Марий книга-влаклан П.п.Глезденев вуйын шоген. Кусарыше комиссийым Вятка губернийысе миссионер обществын советше пеленат чумыреныт. Тушто тун енлан П.П.Глезденев шотлалтын.
Икымше тунямбал сар кайыме жапыште П.П.Глезденев «Военные известия» газетым марий, одо, татар йылмыла дене лукташ туналын.
1917 ийыште Вятка губернийысе земский руководство П.П.Глезденёвлан калык образованийын губернский отделжын инородческий секцийжым вуйлалташ ушанен.
1923 ий 28 майыште лумло марий просветительын шумжо кырымым чарнен. Тудым Вяткыште тоеныт.

Ушем пелен национальный марий тоштерым почаш
2. Тоштерлан материалым погымо нерген инструкцийым савыкташ
3. Шуэн вашлиялтше арвер-влакын копийышт лийшаш
4. Тошто марий илыш-йулам аклаш
5. Туныктышо институтыш марий удырамаш туныктышо-влакым налаш
6. Пуро олаште марий да одо-влаклан типографийым почаш
7. «Ужара» газет беспартийный да прогрессивный лийшаш
8. Озан да Вятке олалашке типографий шотышто мутланымашке делегат-влакым колташ
9. Икымше Марий погынын пашажым Пуро оласе Марий Ушемлан аралаш пуаш

йылмым, марий калыкын йулажым, историйжым, тувыражым шымлыме да аралыме шотышто могай паша ышталтеш?

Делегат-влак марий йылме нерген чон вургыж ойленыт. Марий туналтыш, кыдалаш тунемме заведенийлаште ава шор дене толшо йылме лийшаш марла тунемшаш улыт, тыгодымак ик эн тун предметлан руш йылме кодшаш. Школысо библиотеке-влак марий калыклан полеклалтше литератур да марий произведений дене пойдаралтшаш. Тыгак марий йылме дене туныктымо школым; марий йылме, истории, этнографии кафедрым кугыжаныш ВУЗ пелен почаш кутыреныт.

кундемысе талантан ен-влак дене вашлиймашым да тулеч молымат.

Шымлымаш конференций годым

паледа?

Икымше съездыште делегат -влак «Война увер» газетым Озан олашке кусараш да тудын лумжым вашталтыме нерген кутыреныт.
Икымше тунямбал сар кайыме жапыште П.П.Глезденев «Военные известия» газетым марий, одо, татар йылмыла дене лукташ туналын. Марла тудо «Война увер» маналтын. 1915 ийыште тудын 10 номерже «ош туням» ужын. Но тиде ий мучаштак Вятка губернийысе земство савыкташ оксам пуэн огыл. Сандене редактор шке оксаж дене лукташ туналын. Подписчик-влакат спонсор семын окса дене полшеныт.
Газет официальный лийын. Вара веле илыш, озанлык дене кылдалтше материал, художественный произведений-влак савыкталтыныт.
1916 ийыште Глезденевын йодмыж почеш образований шотышто губернский земствын постоянный комиссийже савыкташ оксам ойырен.

лектыныт. 1917 ийыште Озаныште Юл воктенсе «тыгыде» калык-влакын икымше съездышт эртен. П.П.Глезденевым тушто вуйлатышын алмаштышыжлан шогалтеныт. «Война увер» 1917 ий сентябрь йотке лектын, вара Озаныште у марий газет – «Ужара» - савыкталташ туналын.