Традыцыйная матэрыяльная культура Беларусаў презентация

Содержание

1. Паняцце традыцыйнай культуры

Слайд 1ТРАДЫЦЫЙНАЯ МАТЭРЫЯЛЬНАЯ КУЛЬТРА БЕЛАРУСАЎ

Слайд 21. Паняцце традыцыйнай культуры

Слайд 3Традыцыйная (народная) культура
уключае культурныя пласты розных эпох, яе суб’ектам з’яўляецца народ

– калектыўная асоба, што аб’ядноўвае ўсіх індывідаў калектыва супольнасцю культурных сувязяў і механізмаў жыццядзейнасці.

Слайд 4Характэрныя рысы
- даіндустрыяльная (дамадэрная)
- дапісьмовая (перадаецца ў вуснай традыцыі, не мае

аўтарства)
- этнічная
- сялянская (узор - 2 пал. ХІХ ст.)
- паўсядзённая
- неспецыялізаваная (непрафесійная)
- кансерватыўная

Слайд 5Матэрыяльная культура
сукупнасць матэрыяльных каштоўнасцей і жыццёвых даброт, створаных народам у

працэсе гістарычнай дзейнасці (прылады працы, жыллё, культавая архітэктура, абарончыя збудаванні, транспартныя сродкі, ежа, адзенне, амуніцыя і ўзбраенне, бытавыя і рытуальныя рэчы, прадметы мастацтва і інш.)

Слайд 6Духоўная культура
сукупнасць духоўных каштоўнасцей і дасягненняў (гуманітарныя і тэхнічныя веды,

працоўныя навыкі, звычаі, абрады, разнастайныя віды мастацкай творчасці, мова, самасвядомасць, рэлігія, мараль, права і да т. п.)

Слайд 82. Традыцыйная матэрыяльная культура

Слайд 92.1. Гаспадарчыя заняткі
Земляробства
Культуры
жыта, авёс, ячмень, пшаніца
лён, каноплі
бульба (ХІХ ст.), буракі,

капуста, агуркі, цыбуля, морква
яблыні, грушы, слівы, парэчкі, агрэст

Сістэмы земляробства
падсечна-агнявая
абложная
трохполле
шматполле

Найбольш прыдатная для земляробства – сярэдняя паласа Беларусі

Слайд 10Земляробчыя прылады
саха і плуг

Слайд 11барана-вершаліна
барана-смык
плеценая барана
рамная
барана

Слайд 12Сявенька
серп
Сяўба
Жніво

Слайд 13Каса-літоўка
Цэп для малацьбы

Слайд 14жорны
ступы
Ветраны і вадзяны млыны

Слайд 15Апрацоўка льна

Слайд 16Земляробчыя абрады
Вясна – пачатак года
Першы выхад у поле – агледзіны нівы,

заворванне, сяўба.
Арыентыр – нерухомыя каляндарныя святы
Уборка ўраджаю – зажынкі (першы сноп –“гаспадар”), дажынкі (апошні сноп – “жытняя баба”)

Слайд 17Жывёлагадоўля
Прадукты харчавання, цяглавая сіла, сыравіна для промыслаў і рамёстваў
Буйная рагатая жывёла
Коні,

валы
Свінні, авечкі, козы
Куры, гусі, качкі

Слайд 182.2. Промыслы і рамёствы
Рамяство – выраб ручным спосабам і простымі прыладамі

працы розных рэчаў хатняга ўжытку, адзення, абутку, с/г інвентару, транспартных сродкаў.
Промыслы – збіральніцтва, паляўніцтва, рыбалоўства, бортніцтва, лясныя промыслы.
Стадыі развіцця рамяства – хатняе, на заказ, на рынак (таварнае)
Жаночыя заняткі – апроцоўка льна, воўны, прадзенне, ткацтва, вязанне, вышыўка, вытворчаць харчовых твараў, збіральніцтва.

Слайд 19Збіральніцтва
Травы і карняплоды, ягады, грыбы, мёд дзікіх пчол, раслінныя сокі, лекавыя

расліны

Слайд 20Рыбалоўства
Палессе, Паазер’е – найбольш распаўсюджана
Карп, стронга, ракі, ўюны, лешч, акунь, шчупак
Рыбалоўныя

арцелі, адсутнасць правіл лоўлі

Слайд 21Бортніцтва (пчалярства)
Этапы – бортніцтва, пчалярства калоднае (з ХV ст., рамачнае (з

30-х гг. ХХ ст.)
Цэхі і брацтвы бортнікаў (ХVI-XVIII с.)

Слайд 22Калоды,
рамачныя вуллі

Слайд 23Паляўніцтва
З XVII ст. знікненне відаў і скарачэнне арэалаў жывёл пад уздзеяннем

чалавека.
Агнястрэльная зброя з XVI ст., пасля 1812 г. шмат у сялян
Выкарыстанне самаловаў (сеткі, ямы)

тур

тарпан

высакародны алень

Слайд 25Нацыянальныя паркі – Белавежская пушча, Нарачанскі, Браслаўскія азёры, Прыпяцкі;
Бярэзінскі біясферны і

Целяханскі запаведнікі;
41 заказнік

Слайд 26Кавальства
апрацоўка металу, першае самастойнае рамяство.
Рамесны і с/г інвентар, аздабленне жылля, культавых

пабудоў

Слайд 28Дрэваапрацоўчыя рамёствы
У XVII ст. больш за 30 прафесій.
Цяслярства – выраб і

ўстаноўка драўляных канструкцый вялікіх памераў.

Слайд 29Сталярства – звязана з цяслярствам, завяршальная стадыя будаўніцтва (аконныя рамы, дзверы,

мэбля)

Слайд 30Бондарства – выраб драўлянага посуду з клёпак (планак)
Хатняе начынне, маслабойка

Слайд 31Стальмашное рамяство – выраб транспартных гужавых сродкаў

Слайд 32Разьба па дрэве
ліштва

Слайд 34Ганчарства
У Х ст. ганчарны круг (ручны, нажны)
Мужчынскае рамяство, дзеліцца на гарадское

(цэхавае) і сельскае.
Спосабы абпалу - абварванне, задымліванне, глазураванне (паліванне)

Слайд 36Ткацтва
Х-ХІІІ ст. – гарызантальны ткацкі станок
Кастрычнік – мялі, трапалі лён
Лістапад –

пачыналі прасці (верацяно, калаўрот)
Пражу бялілі, фарбавалі, снавалі
Сакавік – ткалі (кросны)

Слайд 402.3.Беларускае народнае жыллё
Сялянская сядзіба – ансамбль жылых і гаспадарчых пабудоў
Тыпы двара:
-

вяночны (паўн.-усх.)
- пагонны (паўд.-зах)
- з нязвязанымі
пабудовамі (цэнтр)

Слайд 44Інтэр’ер і планіроўка жылля
Сістэма поглядаў на будову свету вызначала сімволіку пабудовы

жылля, яго арыентацыі ў прасторы, унутраннай планіроўкі. Хата- паменшаная мадэль сусвету.
Будавалі з сасны, алешыны ці асіны зрубным спосабам.
Вокны на поўдзень ці ўсход
сцены і страха – засцярога ад знешняга свету
вокны і дзверы – камунікацыя са светам

Слайд 45курная хата (без дымахода) да 60-х гг. ХІХ ст.

Слайд 46Двухкамерная хата

Слайд 47Страха
стрэхі крылі чаротам, саломаю
гонтай, дранкай

Слайд 48Страха – рубеж, які аддзяляе сферу неба ад сферы людзей.
Гарышча не

абсталёўвалі для жылля, лічылі, што там жылі душы продкаў ці дамавік

Слайд 49Падлога – супрацьлеглае страсе, збліжалася з глебай (глінабітная, зямляная ці драўляная)
Узровень

ніжэй сядзення – падземны свет, свет нячысцікаў







Слайд 50Унутраная прастора хаты – зямны свет
Асноўная дыяганаль – печ – покуць

(чырвоны кут)

Слайд 51Печ - язычніцкі цэнтр хаты, вобраз сусветнага дрэва, “нязгасны агонь”

Слайд 52Бабін кут

Слайд 53Покуць (чырвоны кут) – хрысціянскі цэнтр хаты
Абавязковыя элементы – абразы, пакрытыя

ручніком, стол;
маглі стаяць першы і апошні снапы, хлебная дзяжа

Слайд 54Стол – цэнтр зямнога жыцця, месца сімвалічнага абмену паміж людзьмі і

Богам, сімвал урадлівай глебы
Хлеб – сімвал дабрабыту

Слайд 55Парог – мяжа «свайго» і «чужога» свету

Слайд 56Дзверы – сувязь са знешнім светам і засцярога ад яго

Слайд 58Акно – сувязь жылля з сонцам; раслінны арнамент – засцярога ад

злых сіл

Слайд 592.4 Беларускае традыцыйнае адзенне

Слайд 60Асновы беларускага нацыянальнага касцюма склаліся ў ХІІІ ст.
Адзенне давала інфармацыю аб

сацыяльным і сямейным статусе, паказвала з якой мясцовасці чалавек.
“Строй” - лакальныя асаблівасці традыцыйнага адзення (каля 40).
Унутры строю адрозьніваюць мужчынскі і жаночы касцюмы.

Слайд 62Нацыянальны фактар касцюму праяўляецца ў:
тыпе крою (злучэнне ў адно цэлае

канструктыўных дэталей)
форме галаўных убораў
характары упрыгожванняў
каларыстыцы тканіны

Слайд 64Жаночы касцюм
сарочка (агульнаславянскі тэрмін)
кашуля (сярэдняя паласа)
рубаха (Віцебшчына)

Слайд 65палікавы крой
крой з гесткай

Слайд 66
спадніца
андарак (з шарсцяной тканіны)
саяны (аднатонная спадніца з купленага сукна)
панёва (доўгая да

пят спадніца)
фартух (пярэднік)

Слайд 67кабат, гарсэт, шнуроўка, каптан, станік, безрукаўка, кітлік

Слайд 68Дзявочыя галаўныя ўборы
плётка, утпётка, вянок

Слайд 70Жаночыя галаўныя ўборы
складаўся з 3 частак: абруч, чапец, намітка

Слайд 74Заходняе Палессе

Слайд 75Усходняе Палессе

Слайд 76Падняпроўе

Слайд 77Цэнтральная Беларусь

Слайд 78Панямонне

Слайд 79Паазер’е (Падзвінне)

Слайд 80Мужчынскі касцюм
сарочка, кашуля, рубаха:
тунікападобныя,
палікападобныя,
на гестцы,
з плечавымі

швамі

насілася навыпуск,
падпаясвалася поясам (пасак, акрайка, кушак)

Слайд 81штаны, порткі, нагавіцы, шаравары
камізэлька, жылетка, чулейка

Слайд 83Мужчынскія галаўныя ўборы
шытыя, валяныя, плеценыя
кучма,
аблавуха,
капялюш,
магерка

Слайд 84Верхняе адзенне (вопратка)
Світа, сярмяга, армяк, бурнос, жупан
Кажух, шуба

Слайд 86Мотальскія кажухі

Слайд 87Абутак
Лапці, лыкі, пасталы, бяспятнікі, шчарбакі
Пахлапні – святочныя лапці касога пляцення

Слайд 88Боты, чобаты, сапагі
Чаравікі, боцікі

Слайд 89Валёнкі, валенцы

Слайд 90Дрыбінскія шапавалы

Слайд 912.5 Традыцыйная культура харчавання

Слайд 92Традыцыйная культура харчавання ўключае:
Набор прадуктаў і стравы, якія з іх гатуюць
Спосабы

і прыёмы прыгатавання (тэхналогія)
Трапезы, час і парадак іх выканання
Правілы паводзін, звязаныя з прыгатаваннем і ўжываннем ежы (застольны этыкет)
Прадметы хатняга начыння

Слайд 93Прадукты харчавання
Зерневыя
Агародніна
Прадукты

жывёлагадоўлі
Садавіна
Прадукты збіральніцтва

Слайд 94Групы страў
Мучныя і крупяныя
Хлеб – сімвал дабрабыта

Слайд 95Бліны, абаранкі, аўсяны кісель, зацірка, кулеш, клёцкі, кулага

Слайд 96Кашы: гушча, груца, панцак, куцця
Суп: крупнік

Слайд 97Стравы з агародніны і прадуктаў збіральніцтва
Капуста – першая страва з агародніны
Халаднік

Слайд 98Бульба не знайшла прымянення ў святочна-абрадавай культуры
Галушкі, клёцкі, камы, дранікі, бабка,

бульбішнікі, салонікі, паронкі

Слайд 100Мясныя і малочныя стравы
Сала, здор, лой (авечы)
Вэнджанае мяса, каўбасы

Слайд 101Малако, кіслае малако, тварог, масла, сыр, смятана

Слайд 102Рыбныя стравы

Слайд 103Напоі
Асаблівасць – залежнасць ад сезонаў і даступнасці сыравіны
Медавуха, бярозавы сок, кампоты

і кісялі, квас

Слайд 104Піва, гарэлка (аквавіта)

Слайд 105Тэхналогія прыгатавання страў
Варка, пячэнне, тушэнне, парэнне
Прываркі – аснова стравы (крупы, агародніна)
Закалоты

– загушчэнне стравы (мука, бульба)
Волагі – паляпшалі якасць (тлушчы, смятана, алей)
Закрасы – змянялі знешні выгляд стравы і смак (соль, малако)
Прысмакі – паляпшалі смак, прыдавалі асаблівасць страве (мяса, рыба, цыбуля, перац)

Слайд 106Спецыфіка беларускай кухні – з простага прадукта пры складанай і працяглай

апрацоўцы атрымліваецца шмат страў (бульба)
Квашанне, саленне, сушэнне, вэнджанне
Прыгатаванне ежы – выключна жаночая справа, якая мае невысокую каштоўнасць у грамадстве.

Слайд 107Трапезы
Дзеянні з пэўным знакавым зместам, якія ўключаюць спажыванне пэўных страў і

правілы паводзін у гэты час.
Штодзенныя трапезы – сняданак, абед, падвячорак, вячэра. Мелі сезонныя асаблівасці (палявыя работы)

Слайд 108Трапеза мела дыдактычную функцыю – перадача вопыту, традыцый, засвойванне нормаў маралі

малодшым пакаленнем.
Вядзе трапезу гаспадар

Слайд 109Святочна-абрадавыя трапезы
Звязаныя са святамі каляндарнага цыклу
Перад святам 3 абрадавыя трапезы (куцці):
Посная

(вялікая) – перад першым днём свята
Багатая (тоўстая, шчодрая) – перад Новым годам
Посная (галодная, вадзяная) – перад Вадохрышчам

Слайд 110Звязаныя з абрадамі сямейнага цыкла
Вясельная трапеза: каравай

Слайд 111Радзінная трапеза: бабіна каша
Пахавальная трапеза (у дзень пахавання і праз 3,

9, 40 дзён): куцця
Памінальная трапеза - Дзяды: канун з абаранкамі (пачатак) – яечня і каша (канец)

Похожие презентации

День перемоги 1941-1945 рр 308
Викторианская Англия 1837 по 1901 299
Папа римський Інокентій ІІІ 291
Внутренняя политика Екатерины II 411
Я - помню, я – горжусь. Республиканский конкурс презентаций Наши великие земляки 348
Духовная жизнь СССР в 30-е годы 273

Обратная связь

Если не удалось найти и скачать презентацию, Вы можете заказать его на нашем сайте. Мы постараемся найти нужный Вам материал и отправим по электронной почте. Не стесняйтесь обращаться к нам, если у вас возникли вопросы или пожелания:

Email: Нажмите что бы посмотреть 

Что такое ThePresentation.ru?

Это сайт презентаций, докладов, проектов, шаблонов в формате PowerPoint. Мы помогаем школьникам, студентам, учителям, преподавателям хранить и обмениваться учебными материалами с другими пользователями.

Для правообладателей

Яндекс.Метрика