палажэнне” прадуглежвала,
што: сяляне атрымалі асабістую
свабоду і права распараджацца
сваёй маёмасцю; зямля прызнавалася
ўласнасцю памешчыкаў; сяляне атрымалі
грамадзянскія правы; зямлю сяляне павінны
былі выкупіць па завышанай цане; за
карыстанне зямлёй (больш за 9 гадоў)
сяляне павінны былі адбываць павіннасці
да правядзення выкупной аперацыі;
стваралася новая сістэма кіравання вёскай:
стараста – сельская абшчына - воласць
Дакументы:
“Маніфест” аб адмене прыгоннага права
ад 19 лютага 1861 г.
2. “Мясцовае палажэнне”, якое распаўсюдж-
валася на Магілёўскую і Віцебскую
губерні (прадугледжваліся нормы сялянскіх
надзелаў ад 4 – 5,5 да 1 – 2 дзесяцін, усё звыш
нормы – адразалася на карысць памешчыка).
3. “Мясцовае палажэнне”, якое распаўсюдж-
валася на Віленскую, Гродзенскую, Мінскую
губерні (зямля замацоўвалася за кожным
дваром, адрэзкі рабіліся, калі ў памешчыка
заставалася менш, чым 1/3 зямлі, але не
больш за 1/6 сялянскага надзела)
Праваднікі рэформы:
міравыя пасрэднікі;
павятовыя міравыя з’езды;
губернскія па сялянскіх справах установы.
Да выкупу выдзеленых ім надзелаў сяляне
лічыліся часоваабавязанымі і павінны
былі выконваць павіннасці на карысць
памешчыка. Пазямельныя адносіны паміж
памешчыкамі і часоваабавязанымі
сялянамі рэгуляваліся
ўстаўнымі граматамі, складанне
якіх даручалася памешчыкам і
міравым пасрэднікам у 2-гадовы тэрмін.
Працэс выкупу:
памер выкупной сумы вызначаўся
на аснове шасціпрацэнтнай капіталізацыі
гадавога аброку. Ад 20 да 25% гэтай
сумы (у залежнасці ад велічыні надзелу)
сяляне плацілі непасрэдна памешчыку.
Астатнюю частку памешчыкі атрымлівалі
ад дзяржавы ў выглядзе каштоўных папер
(праз Сялянскі банк). На працягу 49 гадоў
сяляне павінны былі вярнуць доўг
дзяржаве ў выглядзе выкупных плацяжоў,
куды ўключаліся яшчэ і працэнты за пазыку
Уплыў паўстання 1863 – 1864 гг.:
Указам ад 1 сакавіка 1863 г. з 1 мая 1863 г.
у Віленскай, Гродзенскай, Ковенскай,
Мінскай губернях і ў інфлянцкіх паветах
Віцебскай губерні, а з 2 лістапада 1863 г.
ва ўсёй Віцебскай і Магілёўскай губернях
быў уведзены абавязковы выкуп зямлі.
Выкупныя плацяжы зніжаліся на 20%.
Абеззямеленым у 1846 – 1856 гг. сялянам выда-
ваўся 3-хдзесяцінны надзел. У поўным аб’ёме
вярталася зямля, адабраная ў іх з 1857 г.
Па закону 1867 г. дзяржаўныя сяляне таксама
пераводзіліся з аброку на выкуп
Станоўчыя вынікі:
сяляне атрымалі грамадзянскія правы і
свабоды;
рэформа садзейнічала развіццю капіталізму;
для развіцця капіталістычнай вытворчасці
склаўся рынак наёмнай рабочай сілы.
Адмоўныя вынікі:
былі захаваны феадальныя перажыткі
(буйное памешчыцкае землеўладанне,
сервітуты, церазпалосіца)