Қарақытай мемлекетінің экономикалық саяси дамуы презентация

территориясында мекендеген

Орталығы: Баласағұн қаласы

Тайпалары: 
кидан тайпалары

Қидандар (цидань, кита, хита) б.з. 4 ғ. жазба деректерде монғол тілді тайпалар ретінде аталады. Олар Қытайдың солтүстік жағында  Маньчжурия  мен Уссури  өлкесінің территориясын мекендеген. 924 ж. Алтайдан бастап, Тынық мұхитқа дейінгі жер Қидан мемлекетінің (Ляо империясы) қоластына өтеді.

1125 ж. Сунь Қытайы мен Чжурцжень мемлекетінің біріккен күші Ляо империясын құлатады. Қидандардың бір бөлегі чжурчжендерге бағынады, ал қалғандары Елюй-Даши басқаруымен батысқа қарай Шығыс Түркістан мен Жетісуға таман - жылжиды. Олар енисей қырғыздарының жерін басып өтіп, Еміл өзенінің бойына жетеді. Сол жерге аттас қала салады. Қидандардың батыс бөлігі Жетісудың бір бөлігіне қарап, жергілікті түркі тілдес халықпен араласып кетуі нәтижесінде, келімсектер қара қытай аталып кетеді.

басып алып, Жетісуда өз мемлекетін орнатады. Жетісу, оңтүстік Қазақстан, Мәуереннахр мен Шығыс Түркістан қарақытай мемлекетінің құрамына кіреді. Қарахандар әулетін қарақытайлар өз вассалына айналдырады. 

жетілмегендіктен, Қарахан мемлекетінің ел басқару жүйесін өзгертпеді.

Хандық басқару құрылысын сол қалпында қалдырды.

Ханның мұрагерлігі сақталды.

мұрагер бола алған.

арнайы жіберген адамдары жинап отырды.

Ірі қалалар әкімі гурханға жыл сайын жер салығы харадж төлеп отырған.

Гүрхан жақындарына жер-суды тарту етпейді, олар бәсекеші болып кетеді деп қауіптенді.

гүрхан Елюй-Даши 1143 ж. қайтыс болды. 1169 ж. оның баласы - Елюй-Чжилугу - таққа отырады. Өзі христиан болғандықтан, мұсылман дініне қарсы шығады. Оның Жетісудағы мұсылман халқын бағындыру саясаты қарсылыққа толы болды.

саясатты бұзбайды. Жетісу аймағы өзара қырқыстар, мұсылмандық қозғалыстар орталыпына айналады. Жетісудағы осы жағдай 1218 ж. дейін, яғни Шыңғыс-ханның әскері келгенше созылды. 

қаласына жақын Қатуан даласында шайқас болып,Қарақытайлар бұл жолы да жеңіске жетіп, Бұхара қаласына басып кіреді.

- Қарақытайлар Хорезмге жорық жасап, оны да жаулап алады. Хорезмшах жылына 3000 алтын динар төлеп тұруға мәжбүр болады.

- Шығыста Гансу жеріндегі ұйғырларды толығымен бағындырады.

- Батыста Әмударияның төменгі ағысын толығымен бағындырады.

Қарақтайлар Хорезмге 2 рет жорық жасайды.

- 1198-1204 жылдары Қарақытайлар Хорезмшахымен келісім жасай отырып, Ауғанстан жеріндегі гурид тайпаларымен соғысып, жеңіліске ұшырайды.

- 1208 жылы Қарқытайлар Наймандардан да жеңіледі.

- 1210 жылы Хорезмшахы Қарақытайларға қарсы шығады.

- 1213 жылы Қарақытай өкіметі құлайды. Жерлері біржолата Наймандардың иелігіне өтеді.

қатынасы шиеленісе түсті. Ол Ғұз-ордадан Қашғарға көшуге мәжбүр болды. Көп кешікпей найман тайпаларының күшті конфедерациясымен одақтасқан қарлүқтар Қашғар шегінде қарақытайлардың ең соңғы гурханы Чжи- лугуді қолға түсірді. Қарақытайлардың иеліктері біржолата наймандардың қолбасшысы Күшліктің қолына көшті.

Қарақытай мемлекетінің ыдырауы