Слайд 1БӨЖ
Семей Мемлекеттік Медицина Университеті
Гуманитарлық пәндер кафедрасы
Тақырыбы: «Ес теориялары.»
Орындаған: Темирбекова Ж.
Тексерген: Кусаинова Н.М.
Слайд 2ЖОСПАРЫ
Ес жайлы жалпы түсінік
Ес процестері
Ес түрлері
Естің ассоциативтік теориясы
Естің биохимиялық теориясы
Естің нейрондық
теориясы
Слайд 3 Өткен тәжірибемізден қалған іздерді жадымызда қалдырып,
сақтап, кейін бұрын білгендерімізді жойып алмастан, оларды қайта танып, жаңғыртумен ақпарат топтауымыз
Слайд 4
Есте қалдыру
Есте сақтау
Қайта жаңғырту
Тану
Слайд 5КӨРНЕКІ БЕЙНЕЛІ
СӨЗДІК ҚИСЫНДЫ
ҚОЗҒАЛЫС ҚИМЫЛДЫ
КӨҢІЛ ШАРПУЛЫ
Слайд 6ЕСТІҢ ТИПТЕРІ
Сезімдік әсердің тікелей, нақты ізі
Қысқа мерзімді ес
Ұзақ мерзімді ес
Слайд 7ЕС ТҮРЛЕРІ
Әрекеттегі басымдау болған психикалық белсенділіктің сипаты бойынша ес- қозғалысты, сезімдік,
бейнелі және сөз- логикалы болады
Іс- әрекет мақсатына орай ес- ырықты және ырықсыз болуы мүмкін
дүниелік іс- әрекеттегі рөлі мен орнына тәуелді жатталып, сақталу мерзіміне байланысты- қысқа және ұзақ мерзімді, қызметтік естер болып ажыратылады
Слайд 8 ҚОЗҒАЛЫСТЫ ЕС
Әрқилы қимыл- қимыл қозғалыстар мен олардың бірлікті
жүйесін есте қалдырып, сақтап және қайта жаңғырту
Слайд 9 СЕЗІМДІК ЕС
Басымыздан өтіп, есімізде сақталатын сезімдер әрқашан бізді
әрекетке ынталандырады, немесе өткендегі жағымсыз әсерлерге тап келтірген оқиғалардан сақтандырады
Слайд 10БЕЙНЕЛІ ЕС
Елестерге, табиғат көріністеріне, сонымен бірге дыбыстар, дәмге негізделген жад іздері.
Ол көру, есіту, сипай сезу, иістік және дәмдік болып бөлінеді. Егер көру, есіту естері әрбір жете дамыған адамның өмірлік бағыт- бағдарында қалыптасатын болса, онда сезімдік, иістік пен дәмдік естер адамның кәсіптік қасиеттеріне жатады
Слайд 11СӨЗДІК- ЛОГИКАЛЫ ЕС
Мазмұнына біздің ой- өрісіміз кіреді. Сөзді логикалық, мағыналы есте
басты мән екінші сигналдық жүйеде. Сондықтан, қарапайым формадағы қозғалыс, бейнелі және эмоционалды естер жануарларда да байқалатын болса, мағыналы ес түрі адамға ғана тән қасиет
Слайд 12
ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ ЕС
МАТЕРИАЛДЫ АЗ УАҚЫТ АРАЛЫҒЫНДА ҒАНА САҚТАУ
Слайд 13НАҚТЫ ҚЫЗМЕТТІК
ЕС
Адамның нақты іс- әрекет мезеті мен қажетіне орай қозғалыстар
және қимылдарды орындауына байланысты іске қосылады. Қызметтік естің жоғарғы деңгейде, нәтижелі болуы адамның ниетті жаттығуларына байланысты
Слайд 14ЕСТІҢ АССОЦИАТИВТІК ТЕОРИЯСЫ
Дүние заттары мен құбылыстарының
есте орнығуы мен қайта жаңғыруы бірінен бірі бөлектенген күйде емес, өзара байланысты “топталған не тізбектелген” қалыпта жүреді. Осы процеске тәуелді мида есте қалдыру мен қайта жаңғыртудың физиологиялық негізі- уақытша жүйке байланыстары түзіледі. Мұндай байланыстар психологияда ассоциациациялар деп аталған. Ассоциациалардың бірі заттардың уақыт пен кеңістіктегі қатынас бейнесінен, яғни жанасу ассоциациясы, екіншісі- олардың ұқсастығынан туған бейнеден, яғни ұқсастық ассоциациясы, үшіншісі – қарама- қарсылыққа негізделген контрастық ассоциациясы, төртіншісі себеп- салдарлы қатынастардан туындайтын каузальдық ассоциация
Слайд 15
ЕСТІҢ НЕЙРОНДЫҚ
ТЕОРИЯСЫ
Есте қалдыру мидың электрлік белсенділігімен,
яғни мидағы химиялық не құрылымдық белсенділік қандай да бір жолмен ағзадағы электр қуатын арттырады
Слайд 16ЕСТІҢ БИОХИМИЯЛЫҚ
ТЕОРИЯСЫ
Нәсілдік негізде жаткан химиялық процестер ашылуымен ғылымда сол процестің есте қалдыруға ықпалы жоқ па деген ой пайда болады
Слайд 17
ЕСТІҢ
БҰЗЫЛУЫ
парамнезия
амнезия
гипомнезия
Слайд 18 ЕСТІҢ БҰЗЫЛУЫ
Гипомнезия естің нашарлауы. Ми тамырларының
атеросклерозында, ми зақымданғанда жиі кездеседі.
Слайд 19Амнезия бір мерзімінің оқиғалардың толығынан естен шығуы.
Гипермнезия естің өткірленуі, әсіресе өткен
жағдайларда.
Парамнезия жалған ес, естің кемістіктерін ойдан шығарып толтыру не оқиғаларды уақыттан ауыстыру.
Слайд 20 Қолданылған әдебиеттер:
Аймауытов Ж. Психология.- Алматы, 1995.
Алдамұратов Ә. Қызықты психология.- Алматы,
“Қазақ университеті”, 1992.
Алдамұратов Ә. Жалпы психология.- Алматы, “Білім” 1996.
Әбдірахманов А.,Жарықбаев Қ. Психологиялық орысша- қазақша сөздік.- Алматы, “Мектеп”, 1976.
Елеусізова С. Қарым- қатынас психологиясы.- Алматы, 1995.
Жарықбаев Қ., Озғанбаев О. Жантануға кіріспе.- Алматы, 2000.
Жарықбаев Қ. Жүсіпбек Аймауытұлының психологиялық көзқарастары.- Алматы, 2000.
Жарықбаев Қ.Қазақ психологиясының тарихы.- Алматы, 1996.
Мұқанов М. Ақыл- ой өрісі.- Алматы, 1980.
Тәжібаев Т. Жалпы психология.- 2000.