Болжау және жоспарлау мемлекеттік реттеудің негізгі әдістері ретінде. Лекция 4 презентация

ФАКУЛЬТЕТІ
МЕНЕДЖМЕНТ ЖӘНЕ ТУРИЗМ КАФЕДРАСЫ

ТҮРКІСТАН 2017ж.

Болжау және жоспарлау мемлекеттік реттеудің негізгі әдістері ретінде.

Лекция тақырыбы:

Мамандық аты, шифры: 5В051000 –Мемлекеттік және жергілікті басқару
5В050700-Менеджмент, 5В050600 – Экономика,
5В050800- Есеп және аудит, 5В050900 - Қаржы
Пән оқытушысы: Дандаева Б.М.

Болжаудың түрлері, қағидалары.
3. Жоспарлаудың мәні және негізгі мақсаттары, түрлері
4. Мемлекеттік бағдарламаның мақсаттары, мерзімі, сипаты және жүзеге асыру тәсілдері

Қарастырылатын сұрақтар

жетістікпен дамуы үшін жеткілікті әлеуетті қамтамасыз ету. Ғылыми негіздегі мақсатта алдағы дамуды және іс-қимылдағы құралды дайындау арқылы оның нақты жетістіктері үшін мүмкіндіктерді анықтау болып табылады.

– ақ реттейді» - деген тұжырым жасалған болатын. Кейінгі жылдары халық шаруашылығы салаларының даму барысын стратегиялық жағынан да болжау-жоспарлау керек екендігін өмір айқындап берді. Сондықтан да осы жылдар ішінде экономиканың дамуын болжау мен жалпы мемлекеттік жоспарлардың керек екендігін сан рет қайталаған Президент 1997 жылдың наурыз айының бас кезінде тікелей өзіне бағынатын Стратегиялық жоспарлау жөніндегі агенттігін құрды. Агенттікке экономиканың дамуын болжау негізінде оның басыңқы бағыттарын анықтау және стратегиялық жоспарлау жасау арқылы оған қол жеткізу жолдарын белгілеу тапсырылған.

болжамдаусыз жалғасуы, дамуы мүмкін емес. Экономикалық болжамдар негізінде қоғамның даму мақсатын, сол мақсатқа жетуге қажетті экономикалық ресурстар көлемін – ұзақ, орта, қысқа мерзімдік жоспардың тиімді нұсқаларын, үкіметтің экономикалық, техникалық саясаттарының негізгі бағыттарын анықтау үшін қажет.
Сондықтан, қоғамның даму үрдістерін болжау деңгейі неғұрлым жоғары болса, экономиканы басқару ісі де соғұрлым тиімді болады.

көрсетеді.

Болжамдарды зерттеп дайындау процесі болжау деп аталады

арқылы жүзеге асырылады

Жоспарлар – бұл еліміздің экономикасын дамыту бойынша белгіленген негізгі мақсаттарды көрсететін көрсеткіштер мен міндеттер формасындағы құжаттар

бағытталған әлеуметтік, құрылымды-инвестициялық, қаржы-несиелік, салықтық, бюджеттік, баға, сыртқы экономикалық, аграрлық, ғылыми-техникалық, институтционалдық саясаттар аумағында қарсы тұрмайтын шаралардың, локальды уақыт пен кеңістіктегі кешен

отырып,
оны шешу жолдарын
көрсету, анықтау

Болжап айту -
бұл мәселенің
болашақтағы
перспективасын,
жәй-күйін суреттеп,
бейнелеу

құбылыстарды реттеудің ғылыми әдістемелеріне негізделген экономикалық болжамдар жасау процесі

Гипотеза – бұл жалпы теория деңгейіндегі ғылыми болжауды бейнелейді

қол
жеткізеді немесе
мүмкіншілік жасайды

экономика салаларындағы
қатынастарды ұтымды
үйлестіруді, реттеуді
жақсартуға қол жеткізеді

алдағы тиімді жағдайларды
қажетті
уақыттарында сапалы
пайдалануға мүмкіндік береді

басқару органдарына іс-қимыл
жоспарларын, бағдарламаларын,
қабылданған
шешімдерін сапалы іске
асырылуына
мүмкіндік береді

орта мерзімді индикативті
жоспарлардың тиімді іске асырылу
мүмкіндігінің жоғары балама жолдары

қоғамның әлеуметтік –
экономикалық, техникалық
саясаттарының негізгі
бағыттары
тұжырымдалады

қабылданған шараларды іске
асыру кездегі артықшылықтары
мен
кемшіліктері қандай
деңгейде болу мүмкіндіктері

ҒТП даму болжамы,
халық шаруашылығы
даму серпіні, еңбек
ресурстарының даму
болжамы, табиғи
ресурстарды
пайдалану болжамы.

Фунционалдық белгісі бойынша:
барлау және нормативтік болжамдар

Болжау кеңістігіне байланысты: макроэкономикалық (халық шаруашылығының),
құрылымдық (салааралық және аймақаралық),
экономикалық кешендер (отын-энергетикалық, агроөнеркәсіп кешені, инвестициялық).

негізінде,
иерархиялы (сатылы) және белгілі бір кезектегі
сипатта құруды қарастырады

Ғылыми және тұжырымдамалық қағидасы әр деңгейдегі,
бағыттағы уақыт аралығындағы болжамдар қоғам өмірінің
даму заңдылықтары, отандық және шет елдік озық тәжірибелерге
негізделініп жасалануы керек екендігін білдіреді

Баламалық қағидасы әр түрлі нұсқада болу керек екендігін білдіреді.
Болжамдар көптеген мүмкін даму, орындалу бағыттарын қамтылуы керек.
Сол кезде ішінен ұтымдысынан, сапалысын таңдауға мол мүмкіндік болады.

оларды саналы түрде пайдалану арқылы әлеуметтік-экономикалық дамудың жоспарларын ғылыми негізде дайындау мен олардың орындалуын ұйымдастыру үрдісі.

Жоспарлаудың негізгі мақсаты -
экономикада баланстық үйлесім мен макроэкономикалық
тұрақтылықты қамтамасыз ету үшін белгілі бір пропорцияналдыққа қол жеткізу.

сипаттамаларын белгілеу;
материалдық, еңбек және қаржы ресурстарын орынды пайдалану арқылы ғылыми-техникалық, әлеуметтік және экономикалық мәселелерді шешудің тиімді жолдарын таңдау;
жекелеген салалар мен аумақтардың даму қарқыны мен өзара қатынастарын анықтау.

Жоспарлаудың міндеттері:

қызмет етуінде ықпал етуші негізгі әдісі болып табылады.

анықтайды. Оның мәні мемлекетпен жүзеге асырылатын ұлттық экономиканы дамытуда ең басты басымдылықтарын таңдау.
Стратегиялық жоспарлау арқылы еліміздің қандай жолмен жүру керектігі анықталады, қандай нарықта жақсы жұмыс істеуге болатынын шешеді, қандай технологияны игеруге болатынын, еліміздің әлеуметтік бірлігін қалай қамтамасыз етілгендігін, экономиканың қандай секторына және қоғамдық құрылымына бағытталуы қажеттілігі анықталады.

тұрмыс жағдайларын жақсарту» Стратегиясы жасалынған болатын.

Бұл стратегия біздің мемлекеттілігіміздің қалыптасу кезеңі үшін жасалған болатын.

жағдаяттар туындайтын, өз көлемі жағынан теңдесі жоқ әлемдік қаржы-экономикалық дағдарыс төнеді деп ешкім күтпеген еді. Әлемдегі жағдай өзгеретінін және өмір өз түзетулерін енгізуі мүмкін екенін түсіне отырып, елбасының тапсырысы бойынша ұлттың 2050 жылға дейінгі жаңа саяси бағытын жасау ұсынылды, оның ішінде 2030 Стратегиясының міндеттерін орындау жалғасын табады.

ортасына қарай әлемнің ең дамыған 30 елінің қатарында болуға тиіс. Біздің жетістіктеріміз бен қазақстандық даму үлгісі Жаңа саяси бағыттың негізі болуға тиіс. «Қазақстан-2050» Стратегиясы – «Қазақстан-2030» Стратегиясының жаңа кезеңдегі үйлесімді дамуы.

Бұл Стратегияның ерекшелігі

жетекші күші – кәсіпкерлікке жан-жақты қолдау көрсету.
Жаңа әлеуметтік үлгіні қалыптастыру.
Білім беру мен денсаулық сақтаудың қазіргі заманғы және тиімді жүйесін құру.
Мемлекеттік аппараттың жауапкершілігін, тиімділігі мен функционалдығын арттыру.
- Халықаралық және қорғаныс саясатының жаңа сын-қатерлеріне парапар саясат құру.

Стратегияның мақсаттары

ресурстар кешені

Бағдарламаны жүзеге асыру кезеңдері мен мерзімдері

жауапкершілік жүйесі мен ынталандыру

жүргізудің тиімді механизмін құру, нарықтық экономика негіздерін қалыптастыру.

әлеуметтік-экономикалық даму бағдарламасының тұжырымдамасы;
макроэкономикалық саясат;
институтционалды қайта құрылым;
инвестициялық және құрылымдық саясат;
аграрлық саясат;
экологиялық саясат;
әлеуметтік саясат;
аймақтық экономикалық саясат;
сыртқы экономикалық саясат.

ҚР-ның әлеуметтік-экономикалық даму бағдарламасы

қажеттілігін түсіндіріңіз.
2.Экономикалық болжамдау дегеніміз не және маңызы қандай?
3. Индикативтік жоспарлауды сипаттап көрсетіңіз.
2-деңгейдің сұрақтары
Жоспарлаудың түрлерін атаңыз.
Болжамдаудың кезеңдерін көрсетіңіз.
Мемлекеттік реттеудің әдістерін көрсетіңіз.
3-деңгейдің сұрақтары
Бүгінде Қазақстанда стратегиялық жоспарлаудың ерекшелігін ашып көрсетіңіз.
Қазақстан Республикасының индикативтік жоспарлар жүйесі қаншалықты маңызды екенін өз бетінше түсіндіріңіз.
Мемлекеттік бағдарламаны қалыптастырудың маңыздылығын айқындап көрсетіңіз.

Н.Ә. «Қазақстан-2050» стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты». Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына Жолдауы. // Еегемн Қазақстан, 15 желтоқсан, 2012.
2. Ихданов Ж.О., Орманбеков Ә.О. Экономиканы мемлекеттік реттеудің өзекті мәселелері. Алматы, Экономика, 2002
3. Государственное регулирование экономики. Под.ред.В.И.Кушлина и Н.А.Волгина, М: 2000
4. Государственное регулирование рыночной экономики. Под.ред. Р.П.Петрова, СПб, 1999
5. Стратегия развития Казахстана и реформирование национальных производительных сил. Институт Экономики. Под ред. Кенжегузина М.Б. Алматы – 1998.
6. Мищенко В. В. Государственное регулирование экономики. Москва: ИНФРА-М, 2002.
7. Сундетов Ж. Планирование и прогнозирование в условиях рыночной экономики. Учебное пособие. Алматы: Экономика, 2004.