Аймақтың әлеуметтікэкономикалық мәселелері презентация

мәселелері.
2. Аймақтық жұмыспен қамту, жұмыссыздық мәселелері.
3. Қазіргі кезеңдегі ҚР-ғы кедейлікті шешу жолдары
Әдебиеттер: 8, 17, 19, 21, 22, 23-26, 33, 35

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

пен кедейліктің мәнін ашып, өңірлердегі жұмыспен қамту, кедейлікті шешу жолдарын қарастыру.
Кілтті сөздер: шалғай аудандар, жұмыссыздық, жұмыспен қамту, кедейлік.

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

2014 жылдың 1 қаңтарына Қазақстан Республикасында 175 әкімшілік аудан, 87 – қала, 31 – кент, 6828 – ауылды елді мекен бар, соның ішінде шалғай аудандар - 67.

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

мамандарымен аймақтар жіктемесінің (типология) үлкен көлемі өңделген. Негізгі типология 3 өлшемге ие:
- әлеуметтік-экономикалық даму деңгейі;
- даму қарқыны;
- табиғи-географиялық жағдайлар (климат, ел орталығына қатысты орналасуы және т.б.).

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

тасымалдау

Шалғай аудандардағы жолдардың дамымағандығы азаматтардың еңбек мобильділігіне кедергі жасап, халыққа өмірлік маңызды қызметтердің қол жетімділігін анықтайды: медициналық көмектің уақытылы көрсетілуі, білім беру орындарының, мәдени-тұрмыстық объектілер, сауда орталықтарының және т.б.
Мысалы, Шығыс Қазақстан, Алматы, Қызылорда және Қарағанды облыстарының шалғай аудандары жоғарыдағы сипаттамаларға сәйкес келетін аймақтар болып есептеледі.

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

білім беру мәселелері

Мысалы, Қарағанды облысындағы шалғай аудандардағы аз комплектілі мектептерде жаратылыстану-математика, ағылшын тілі пәндері педагогтары тапшы.
Білім беру бөлімдерінің мәліметтеріне сәйкес, ауылдық мектептердің 81%-ы кең интернет желісіне қолжетімділігі бар. Алайда, тексеріс барысында Ұлытау, Ақтоғай, Қарқаралы, Бұқар-Жырау, Нұра аудандарындағы интернет жылдамдығының жасалған шартқа сәйкес келмейтіні анықталды.
Жыл сайын ауылдық мектептердегі ҰБТ балдары қалалықтан әлдеқайда төмен болады. 2014 жылы айырмашылық 10,8 балды құрады (77,5 және 66,7).

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

басым болуына байланысты халықтың өлім көрсеткіштері, түрлі ауруға шалдығу көрсеткіштері жоғары.
Алғашқы медико-санитарлық көмек көрсету сапасының төмен болуының басты себебі – әкімшілік орталықтардан, облыстық ауруханалардан алшақ болуы.
Шалғай аудан/ауылдарда дәріханалардың тапшылығы. Мысалы, халық санының көп болмауына байланысты жеке фармкомпаниялар өздерінің пункттерін ашуға қызығушылық тудырмайды.
Білікті кадрлардың тапшылығы.
Мысалы, Жамбыл облысының шалғай аудандарында дәрігер мамандардың тапшылығы байқалды (2013 жылы 216 дәрігерлік вакантты орындар болды).

аурулары және т.б. ауруларға әкеледі.
Үкіметтік «Ақ бұлақ» бағдарламасының тиесілі орындалмауы:
А) жаңадан тұрғызылған су құбырларының тиесілі пайдаланылуы қамтамасыз етілмеуде;
Б) бағдарламаларға бөлінетін қаражаттардың тиесілі игерілмеуі.
Мысалы, ОҚО 900 тұрғылықты пункттерінің 488-і ауыз су тапшылығына ие (оның ішінде Мақтаарал, Сарыағаш аудандары және т.б.).
2013 жылдың өзінде ОҚО тұрғылықты пункттеріне ауыз су жеткізуге шамамен 8 млрд. теңге (53 млн.доллар) бөлінгенімен, нәтижелерге көңіл толмайды.

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

шалғай аудандарына жас мамандардың даярлануын қамтиды. Соңғы 5 жыл ішінде ауылдарға 6000-нан астам мамандар бағытталған.
Алайда бағдарламаның келесідей кемшіліктері бар:
кейбір аудандарда жас мамандардың тұрғын үймен қамтамасыз етілмеуі;
жас мамандардың көтерілуге берілген қаражаттарды алып, өзге мақсаттарға пайдалануы, ауылдан кетуі;
Мысалы, 2013 жылы көтерілу қаражаттарын (2 млн. астам) ала отырып, әлеуметтік шарт талаптарын орындамаған (ауылдан кетіп қалған) мамандардың саны бойынша көшбасшы өңірлер:
1 орын – Ақмола облысы - 299 дәрігерлер мен педагогтар;
2 орын – Солтүстік Қазақстан - 270;
3 орын - Павлодар облысы - 242 адам.

бойынша мемлекет шаралары

«Нұрлы жол – болашаққа бастар жол» атты 11.11.2014ж. Қазақстан халқына Жолдауында елбасымыз Н.Ә.Назарбаев жаңадан туындайтын сыртқы қауіптерді ескере отырып, экономиканы дамыту үшін бізге іскерлік белсенділік пен жұмысбастылықты қамтамасыз етудің жаңа бағдарлары қажет. Ондай бағдар ретінде «Нұрлы жол» жаңа экономикалық саясатын атап өтуге болады. Тек жол құрылыстары арқылы ғана жаңа 200 мың жұмыс орындары ашылады. Бұл халықтың жұмыспен қамтылуы мен табыстарының артуын білдіреді, - деген.

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

- жұмыспен қамтудың мемлекеттік қызметтерін, жұмыссыздарды кәсіби даярлаудың түрлі бағдарламаларын, жұмысбастылықты қамтамасыз ететін субсидияларды, әлеуметтік қоғамдық жұмыстарды және т.б. қамтиды

Белсенді емес бағдарлары мемлекет тарапынан қолдау деңгейін өзгертуді (әлеуметтік төлемдер, жұмыссыздық бойынша жәрдемақылар және т.б.) білдіреді

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

Сурет 1

тоқсанында туындаған әлемдік қаржы-экономикалық дағдарыстың күрделі жағдайында аймақтық жұмыспен қамту Стратегиясы немесе Жол картасы өңделді. Оның басты мақсаты – жұмыспен қамтуды қамтамасыз етіп, тұрақты постдағдарыстық даму үшін жағдай жасау.

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

кепілдіктермен қамтылмаған өз бетінше жұмыспен қамтылғандардың үлесін қысқарту мақсатында өңделді:
2011 жылы “Жұмыспен қамту – 2020 бағдарламасы” (2015 жылға қарай өз бетінше жұмыспен қамтылғандар деңгейін 26%-ға дейін төмендету көзделеді). Оған шағын және орта кәсіпкерлік саласына көшу арқылы қол жеткізу көзделеді;
2013 жылы «Жұмыспен қамту 2020 жол картасы» бағдарламасы.

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

облысында бағдарламаның 1-ші бағытының іске асырылуы

бағдарламаның 2-ші бағытының іске асырылуы

бойынша бағдарламаның үшінші бағытының іске асырылуы (адам)

түлектеріне арналған «Жастар практикасы» бағдарламасы: 6 айға созылады, 29 жасқа дейінгі түлек, жалақы - 31 854 теңге.
2. “Дипломмен – ауылға” бағдарламасы: бір реттік көтерілу жәрдемақысы - 70 ЕАК (129 640 тенге); 15 жылға тұрғын үй бойынша бюджеттік несие (ставкасы 0,01%, көлемі 1500 ЕАК (2 778 000 теңге).
3. “Жастар кадрлық резерві” бағдарламасы: жастар ішінен елдің басқарушылық кадрларын анықтау, іріктеу, даярлау (2009-2012 жж. бағдарламаға қатысуға 8 000 астам жастар өтініш білдіріп, іріктеу, тестілеуден 308 адам өтті.

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

және МЖБ кафедрасы

Сурет 4 – Кедейліктің себептері

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

үлесі, %

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

индексі қолданылады.

Кедейліктің тереңдігі елдің барлық халқы бойынша есептелген, кедейлік деңгейіне жетпей тұрған кедейлер табыстарының орташа шамасын көрсетеді

Кедейліктің өткірлігі қоғамдағы ең кедей адамның қаншалықты «кедей» екендігін көрсетеді, яғни кедей халықтың арасындағы теңсіздікті сипаттайды

Табыстарды бөлудің әркелкілік коэффициенті - Джини индексі (табыстар теңдігінің статистикалық өлшемі 0-1-ге дейін ауытқиды, 0-де халықтың барлық топтарындағы табыстардың шүбәсіз теңдігін білдіреді, 1-де барлық табыс адамдардың бір тобына тиесілі болған жағдайда табыстрадың шүбәсіз теңсіздігін білдіреді)

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

көрсеткіштері

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

МЖБ кафедрасы

бағдарламалар:
- 2000-2002 жж. кедейлік және жұмыссыздықпен күресу Бағдарламасы;
- 2003-2005 жж. Қазақстан Республикасында кедейлікті төмендету бойынша Бағдарлама;
- 2005-2007 жж. Қазақстан Республикасындағы халықты жұмыспен қамту бағдарламасы;
- 2008-2010 жж. халықты жұмыспен қамту жүйесін жетілдіру бойынша Қазақстан Республикасы Үкіметінің шаралар Жоспары;
- Жол картасы – 2009 жыл;
- Жұмыспен қамтудың Жол картасы – 2020 – 2011 жыл;
- Жұмыспен қамту 2020 Жол картасы – 2013 жыл;
- БҰҰДБ ҚР Еңбек және халықты әлеуметтік министрлігімен бірлесе отырып 2012-2015 жж. арналған кедейлікті төмендету бойынша бағдарлама өңделді;

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы

және діни ұйымдардың қатысуы;
- аз қамтылған отбасыларын қолдау мақсатында атаулы әлеуметтік көмек көрсету;
- 18 жасқа келмеген балалары бар отбасыларына мемлекеттік жәрдемақы төлеу;
3. Өзге шаралар:
- 2010 жылы «Шығыс Еуропа және ТМД елдеріндегі инклюзивті нарықтарды дамыту (15 елде қолданылуда) ұсынысы жасалды. Инклюзивті нарықтар – өндірушілер, шағын елде кәсіпкерлер, жалдамалы жұмыскерлер, клиенттер мен тұтынушылар ретінде халықтың әлжуаз топтарын тартатын нарықтар;
- Азия даму банкі (АДБ) мемлекеттік-жеке меншік әріптестікті кедейлікпен күресудің жолы ретінде ұсынды. Яғни мемлекеттің қолдауымен шағын және орта бизнесті дамыту;
- 2014 жылы «Кедейлікті жеңудің Жол картасы» бағдарламасының өңделуі ұсынылды (адамға салынатын инвестициялар, кәсіпкерлікті және инфрақұрылымды дамыту);
- Кедейлік көрсеткіштерін есептеу әдістемесін өзгерту ұсынылды.

Экономикалық теория және МЖБ кафедрасы