Слайд 1
Су
жасушалы- 70% жасушадан тыс
25%
ИНТРАЦЕЛЛЮЛАРЛЫ ЭКСТРАЦЕЛЮЛАРЛЫ
Слайд 2СУ ТАБИҒАТТЫҢ ЕРЕКШЕ ТУЫНДЫСЫ
СУ
Бос Конституциялық Байланысқан
(ақуздар, липидтер, (коллойдты
көмірсулардың комплекстер)
құрамында)
Слайд 4
Ағзада су 4 жұмада ауыстырылады
Ағзадағы сүйыктердің
негізгі
Константалары:
Көлемі
Осмотикалық қысымы
Ортаның реакциясының рН
Слайд 5Судың биологиялық мәні:
Ағзаның жылу балансын реттеу;
Тасымалдаушы міндетті ынталандырады;
Жасушаішілік қысымының тұрақтылығын ,
жасушалардың тұрін және тургорын ынталандырады,
Слайд 6Жасушалық мембраналары мен жасушааралық матрикстың құрылымды компоненті;
Биомолекулалардың синтезіне пайдаланады;
Слайд 7
Гидролиз реакциясына қатысады;
Тіндік тыныс алу және биологиялық тотығу реакцияларда
электродонорлық және протонакцепторлық
қызмет атқарады.
Слайд 8Минералды заттар
Макроэлементтер Са,К,Na және т
б Микроэлементтер
Mg, Fe, P
Mn, Zn, Cu, Mo, Co, Ji, Cl ,Br, As және т б
Слайд 9Қан плазмасының минералды заттары
Слайд 10Қан плазмасының, жасушаішілік суйыктықтардың электролитты құрамы
Слайд 11Тіндіқ сүйықтарда,
цитозольде:
Катиондар:
Na+, K+, Mg 2+ Ca 2+
Аниондар:
Сl- SO4 2- , PO4 3-
Слайд 12 Минералды заттардың биол. мәні
Жасуша мен тіндердің
құрылымды компоненттері
Гомеостаздың тұрақтылығын ынталандырады
Слайд 13
Мембранды потенциал
дың қалыптасуын қамтамасыз етіп, жасушада
энергияның трансформациясы мен қорға жиналу про цестерге қатысады
Слайд 14
жұйке және гормональді сингналдың іске
асыруына қатысады
Слайд 15Ақуызды молекула лардың конформа циялық өзгерістерін қамтамасыз етеді
(нәтижесінде олардың биологиялық
қасиеттері өзгереді)
Слайд 16Ферменттердін
активаторы немесе
ингибиторы
Слайд 17Темір .Ағзада 3-6г:
гемдік темір:
гемоглобиннің құрамында
миоглобиннің құрамында
ферменттер (цитохромдар пероксидаза, каталаза және т.б.)
Слайд 18Темір .Ағзада 3-6г:
гемдік емес темір:
трансферрин;
ферритин;
аконитаза, рибонуклеотидре дуктаза және т.б.
Слайд 19О2 гемдегі темірдің атомымен байланысады,
Слайд 23Жастың әртүрі кезеңдерінде темірдің қажеттілігі (мг/т).
Слайд 24Теміржетіспеушілік анемия
бүкіл жер шарында ең көп таралған анемия
барлық жас топтарында, жынысы
мен этникалық тұрғысына қарамастан кездеседі
бүкіл жер бетінде 700 млн жуық адамда кездеседі
Слайд 25жер шарының әртүрлі аймақтарында темір жетіспеушілігі ~ 20-50% адамдарда
шамалап алғанда әрбір
8-ші әйелде (18-30 жасар) – ТЖА байқалады
Слайд 26 ЙОД ТИРЕОИДТЫ ГОРМОНДАР
ДЫҢ ҚҰРАМЫНА КІРЕДІ
Слайд 28
ЙОД ЖЕТІСПЕУШІ ЛІГІНДЕ
ЭНДЕМИКАЛЫҚ ЗОБ
ДАМИДЫ
Слайд 30Эндемиялық жемсаудың сыртқы көріністері
Слайд 32 Натрийдің биол.мәні
АТФ + Н2О
АДФ + Н3РО4 +
Nа+ , К+-АТФ-аза
+ бос энергия
/ белгілі жумысқа
пайдаланады /
Слайд 33Натрийдің биол.мәні
Натрий иондары жасушалық мембра нада электрохимиялық потенциаладың
дамуың
қамтамасыз етеді,
Слайд 34
ал электрохимиялық потенциал жасушаның қозды руға сезімталдығын және
өзғешелік жа сушалық реакция лардың дамуын қамтамасыз етеді .
Слайд 35
Натрий аминқышқылдар
мен глюкозаның жасушаға белсенді тасымалдауына қатысады.
Слайд 36Натрий – жасушаішілік осмотиқалық қысымды ұстайтың негізғі катион. Сондықтан
ағзада суды байланыстырып су-тузды алмасуға әсер көрсетеді.
+ Н3РО4 +
Nа+ , К+-АТФ-аза
+ бос энергия
/ белгілі жумысқа
пайдаланады /
Слайд 38Натрийдің биол.мәні
Натрий қышқылдыды-сілтілі тепе- тендікті ұстауына қатысады.
Натрий иондары мембрананың , субжасушалық
құрылымдардың кеністік ұымдасуыныңа
және физико-химиялық қасиеттеріне әсер көрсетеді.
Натрий - бірінғай бұлшық етке адреналинның әсерін қамтамасыз етеді.
Слайд 39Калийдің биол.мәні.
Калий бұлшық және бірінғай бүлшық салалы еттің тонусымен құшің жоғарлатады.
Калий
- шекте глюкоза мен кальцийдің сінірлуін күшейтеді, АТФ, креатинфосфат, ацетилхолинның синтезіне қатысады.
Слайд 40Калий бұлшық және бірінғай бүлшық салалы еттің тонусымен құшің жоғарлатады.
Калий -
шекте глюкоза мен кальцийдің сінірлуін күшейтеді, АТФ, креатинфосфат, ацетилхолинның синтезіне қатысады.
Калий қанмен СО2 тасымалдауына қатысады
( эритроциттерде калий бикарбонатты түзіледі) .
Слайд 41Калийдің биол.мәні.
Калий қан плазмасының рН денгейін
ұстауға қатысады.
рН мәні және калийдің плазмада қалыпты сәйкес көрсеткіштері :
рН 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7
К+ 6,7 6,0 5,3 4,6 4,2 3,7 3,25 2,85
ммоль/л
Слайд 42Кальцийдің негізгі мөлшері сүйек,сінір тіндерінде минерал гидрооксиапатиттің
- Са10(РО4)6(ОН)2,
құрамына кіреді.
Кальций иондары қаң үюна қатысады.
Слайд 43 Кальций Х фактор, тромбопластин, проконвертин активациясына , тромбинның түзулуіне
қажет.
Слайд 44 Кальций ионыдары бұлшық еттін жыир луына қатысады \ триггерлы
міндет \: саркоплазмада олар тропонин С байла нысып бұлшық еттін жыирлуын бастайды
Слайд 45Са++ гормондардың және басқа биологиялық белсенді заттардың жасушаға әсерінің
сарапшысы болып табылады.
Жасушада Са++ белок -кальмодулинмен қай тымды байланысып комплекс түзеді \ 4(Са++)-кальмодулин \ ал ол сарапшы болып табы лады.
Слайд 46Са++ жасушаға түсуі әртүрлі әсерлерғе әкеледі:
- ферментердің актива циясымен
тежелүіне,
секрецияға, простагландиндер ,тромбоксандар және т.б. түзілүіне,
Слайд 47 Са++ басқада жасу шаның Са-байланыстыратың
ақуыздарымен \ Са++
-АТФаза, тропонин С және т.б.\ байланы сып олардың биол. әсерлерін қамтамасыз етеді.
Слайд 48. Кальций жүйке импуль стардың өтүін қамта масыз етеді \ әсіресе
ацетилхолинды синап стардан ацетилхолин ның бөлуін \. Кальций вазопрессинның әсерін күшейтеді).
Слайд 49Фосфордың биол.мәні
Фосфор қышқылы гидроксиапатиттың құрамына кіреді \ сүйек тін нің
манызды компоненты\ .
Фосфор қышқылы нуклеотидтер, нуклеин қыш қылдар, фосфолипидтер, фосфопротеидтер және т.б. құрамына кіреді.
Слайд 50АДФ фосфорла нуы \ АТФ \
Фосфаттар буферлы жүйе түзіп қышқылды-сілтілі
гомеостазды қамтамасыз етеді.
Фосфатар шекте кальций иондардың
сінірілуін күшейтеді
Слайд 51 -АДФ фосфорла нуы \ АТФ \
-Фосфаттар буфер
лы жүйе түзіп қышқылды-сілтілі гомеостазды қамтамасыз етеді.
Слайд 52АДФ фосфорлануы \ АТФ \ .Фосфаттар буферлы жүйе түзіп қышқылды-сілтілі гомеостазды
қамтамасыз етеді.
Фосфатар шекте кальций иондардың
сінірілуін күшейтеді
Слайд 53Су түзды алмасудын реттелуі
Жасушаішілік ор таның тұрақты лығын \
гомеос тазың \ қамтама сыз ететін :
Слайд 54 осмотиқалық қы сымның денгейі, рН, жасушадан тыс сүйыктіқтін
көлемы
Слайд 55 Олар бүйрек, баур, өкпе, ішек, терінің міндеттеріне және су-тузді,
минералды алмасуына тәуелді.
Слайд 58Буйректін биол. мәні:
осмореттеу - ішкі ортаның электролитты құрамын
сақтайды
волюмреттеу - ағзада сүйықтықтын мөлшерімен көлемін ретейді
рН реттеу - ағзаның
рН тұрақтылығын ретейді
Слайд 59Су-тұзды алмасуын рет
теуде бүйректің мәні:
- Осмореттеуші
-
волюмреттеуші
( альдостерон , вазопрессин, ренин-ангиотензинді жүйе )
Слайд 60 Қан көлемін реттеу (ренин-ангиотензинді жүйе)
Артериялық қысымды реттеу (ангиотензин, брадикинин)
Слайд 61 Альдостерон Na- тасымал даушы белок тың, АТФ түзілүін қамтама
сыз етеді ,
Слайд 62сондықтан, біріншілік зәрден қанға натрий, хлоридтер, бикарбо наттар иондарының реабсорбциясы
жоғарлайды
Слайд 63
керісінше зәрмен К+, Мg++,
NH4+ , Н+
шығарылады.
Слайд 64
Вазопрессин
бірінщілік зәрден судың
реабсорб циясын жоғарлатады.
Қаның осмотиқалық қысымын, диурезді төмендетеді.
Слайд 65
Вазопрессин - бірінщілік зәрден судың
реабсорбция сын жоғарлатады.
- Қаның осмотиқалық қысымын , диурезді төмендетеді.
Слайд 66
Нәтижесінде жасушадан тыс сұйықтіктін көлемы, қан қысымы
жоғарлайды.
Слайд 67 Ренин – ангиотензинді жүйе Қан көлемінің реттелуі.
Бүйректің ЮКСТ-та
аппаратының жасу шаларында қаң қы сымының төмендеу нінде ренин бөлінеді
қанға
Бауырда- ангиотензиноген
(полипептид белс.емес)
Арығарай
ренин ( фермент)
Ангиотензин І
карбокси-
пептидаза
Ангиотензин ІІ
белсенді
ІІ
ЫНТАЛАНДЫРАДЫ
Қан
тамырларын Вазопрессин Альдостерон
тарылтып, біріншілік біріншілік
қан қысымын зәрден зәрден
жоғарылатады судың натрийдің реабсорбциясын жоғарлатады
Слайд 71Буферные системы организма представлены следующими типами:
1.Бикарбонатная буферная
система плазмы и эритроцитов(53%)
2.Система гемоглобин-оксигемоглобин (35%)
3.Протеиновая буферная система плазмы (7%)
4.Фосфатная буферная система (5%)
Слайд 72Ағзаның ішкі ортасының рН-нің
тұрақтылығын сақтайтың механизмдер
- Тінмен қанңың
буферлы жуйелері
Слайд 73
Жасушадан тыс сүйықтықтың
неғізғі буферлы жүйесі
бикарбонатты
НСО3- + Н+ Н2СО3
Н2О + СО2
Слайд 74Ағзаның ішкі ортасының рН-нің
тұрақтылығын сақтайтың механизмдер
- Жасушаішкілік, жасуша дан
тыс сүйықтықтарда электролитты өзгерістер
Слайд 75 - Өкпе вентиля цияның өзғеруі
- Бүйректің бөлу
міндетінің өзгеруі
Слайд 76 Қан мен тіндердің буферлік жүйелері
(бикарбонатты – 53%
гемоглобин-оксигемог лобинді жүйе – 35%
протеинды – 7%
фосфатты – 5%)
Слайд 77 Қаның рН 7,35-7,45
рН 7,8 - алкалоз неғіздердің жоғарлау,
қышқыл дардың төмендеу
Слайд 78 рН 7,0 - ацидоз
/ СО2, қышқылдардың
жоғарлау, неғіздердің төмендеу
Слайд 79 Қышқылды – сілтілі жағдайды сақтауда бүйектің мәні. Негізгі
механизмі: натрийдің реабсор бциясы және сутек иондардың секре циясы
бикарбонатының
/
H2CO3
ауысуы
Слайд 81Қан Каналшалар клеткалары
Каналшаның қуысы
Na + CO2 + H2O Na\ НСО3 HCO3
+ H2CO3
- HCO3- Н+ H+
NaHCO3 H2CO3
CO2 H2O
Бикарбонатты ( Na+)
буферлі жүйе Бикарбонаттардың H2CO3 ауысуы
NaH2PO4 аусуы
зәр
Бикарбонатты
буферлі жүйе
Na2HPO4
CO2 + H2O H+
карбангидраза
Na+ Н2CO3
+
HCO3- HCO- H+ NaH2PO4
зәр
Бикарбонатты
буферлі жүйе
Аммоний түздарының түзілуі
\АЦИДОЗДА глутаминазаның
белсенділігі
ЖОҒАРЛАЙДЫ \
Слайд 85
ГЛН + Н2О-------ГЛУ
+ NH3 NH3 + H+--- NH4+
глутаминаза токс
\ NH4+ + Cl- ---NH4Cl
Ацидозда \
белсенділігі зәрге күшейеді
Слайд 86
Қышқылды – сілтілі жағдай қышқыл немесе сілтілі
жақа өзгеру мүмкін. Бұзылыстары:
Ацидоз (Н+ ) ЖОҒАРЛАУ
Алкалоз (ОН- )
Слайд 87 Метаболитикалық аци доздың (лактат- ацидоз дың, кетоацидоз және
т.б. салдары:
оксигемоглобиннің синтезінің төмендейді гипоксия
Слайд 88миокардтың қозуы, өткізу қабілеттілігі, жиырылу бұзылады
катехоламиндердің микроциркуляциясы бұзылады және т.б
Слайд 89 Метаболитикалық алкалоздың салдары:
Ферментті жүйелердің инактивациясы
Клетка мен клеткаішілік кеңістіктің арасындағы иондардың
тепе-теңдігі нің өзгеруі
Слайд 90коменсаторлы гипервентиляция
оксигемоглобин диссоцияция сының қисығының солға жылжуы
Слайд 91Зәрдің түзілуі
бүйрек түйіндерінің капсуласында қан плазмасының ультрафильтрация сының нәтижесі.
Слайд 92 КОнцентрацияның градиентіне қарсы қайта сіңірілудің негізі - Na, К- АТФ-аза
өндіретін энергия
Слайд 93 және өзгешелік тасымалдаушы белоктардың қызметі болып табылады.
Слайд 95Қантамырлық түйін
Боумен капсуласы
Проксимальді каналшалар
Генле ілмектер
Дистальді бүгілме каналша
Байланыстырушы каналша
Жинағыш тұтықшы
Беллиниенды тұтықша
Слайд 96 Зәрдің түзілуі- нефрон да \ 3 процесс \:
-
түйінді фильтрация
\қан плазмасының уль трафильтрациясы-
бастапқы зәр түзіледі, \құрамында белок жок
Слайд 97 - проксимальды каналшада, Генли ілмегінде, дистальды каналшада, жинақтау түтікшеде
бастапқы
зәрдің іріктеулі
реабсорциясы.
Слайд 98 Проксимальды және дисталь ды арналардың қуысына ірік теулі секреция.
Слайд 99Зәр түзілуінің биол. мәні:
- ағза ортасының ішкі тұрақтылығын сақтау
\ гомеостазды реттеу
\
- су-тұзды, минералды алмасуды реттеу
Слайд 100 Зәрдің физико-химиялық қасиеттері
Диурез- мөлшері
1500-2000 мл\тәул.
Зәрдің
иісі - ароматты,
Слайд 101 Зәрдің түсі –
ашық сары түс тен қою сары түске
дейін
Слайд 102 ТҮСТІ АНЫҚТАЙТЫҢ зәр пигменттерінін ( урохром, уробилин, стеркобилин
) мөлшері және оның салыстырмалы салмағы.
Слайд 103 Мөлдірлігі - жаңа тү зілген зәр мөлдір, көп тұрғанда
лайлануы мүмкін.
PH= 5,3-6,5
Слайд 104Зәрдің физико-химиялық қасиеттерінің өзгеруі
Полиурия. Олигоурия. Анурия
Зәр иісінің
өзгеруі
Зәрдің салыстырмалы салмағының өзгеруі
Зәр рН-ң өзгеруі
Слайд 105Зәр түсінің өзгеруі
\ мыс.: қара түске алкатонурияда – туа
біткен энзимопатия \
Слайд 107 Әсіресі сілтілі
ортада \ Nаон \ жылтуда
ЗӘРДІҢ ТҮСІ
қараяды.
Слайд 110Сары ауруда – билирубинурия \ қоныр
Гематурия – қызғылт
Слайд 111Зәрдің химиялық құрамы
150-ден жоғары химиялық заттар :
1. Органикалық
заттар
2. Минералды заттар
Слайд 112Органикалық Минералдық
мочевина Na
зәр қышқылы K
Креатинин Ca
гиппур қышқылы Mg
пептидтер Аммоний тұздары
Слайд 113 Аминқышқылдар
Органикалық қышқылдар Порфобилиноген
Копропорфириндер Протопорфириндер
Индикан
Гормондар
Витаминдер ЖӘНЕ Т.Б.
Слайд 114
Патологияда зәрдің физиоло гиялық заттар деңгейінің өзгеруі.
Мыс.:
Мочевина- белокты алмасудың соңғы өні мі. Аммиактың залал сыздандырылуынның өнімі.
Слайд 115 Тіндік белоктардың ыдырауының күшеюімен сипатта латын ауруларда зәрмен
мочевинаның бөлінуі артады.
Слайд 116 Ал бауырдың
ауруларында
төмендеуі байқалады
Зәрде глюкозаның пайда болуы \ қан да глюкозаның мөлшері 10ммоль\ л асқанда \ :
- қантты диабет
- акромегалия
Иценко-Кушинг ауруы
жүктілікте байқа луы мүмкін .....
Слайд 119 Ацетонурия
Зәрде кетон
денелердің
пайда болуы
\ қантты диабет, ұзақ ашығу т.б.\
Слайд 120
CH3-CO-CH2-COOH
Ацетосірке
қышқылы
CH3-CO-CH3
Ацетон
CH3-CHOH-CH2-COOH
Бета-окси май қышқылы
Слайд 121 Сонымен қатар : кетонурия
ксантинурия билирубинурия
гематурия
протеинурия
фенилкетонурия
алкаптонурия және т.б.
Слайд 122КЕРІ БАЙЛАНЫС
ЗӘРДІҢ ТҮЗІЛУІНДЕ БҮЙРЕКТІН МӘНІ
БУФЕРЛЫ ЖҮЙЕЛЕРДІҢ БИОЛ.МӘНІ.
РЕНИН - АНГИОТЕНЗИНДЫ ЖҮЙЕНІҢ БИОЛ.
МӘНІ.
Слайд 123РЕФЛЕКСИВТЫ ТЕСТ
Рефлексия - субъектін өз өзіне, өз тұлғасына
/құндылықтар,қізіушіліқтар,себептер,эмоциялар,
қылықтары \ ,
өз біліміне немесе өзінін меншікті жағдайына назар аудару
Слайд 124
Мысалы;
Көп жаналықтарды білдім
Бұл маған өмірде керек болады
Туындаған сұрақтарға жауап алдым.Адал ниетпен
жұмыс істеп, мақсатыма жеттім