Слайд 1САУЫН СИЫРДЫ АЗЫҚТАНДЫРУ
Омарқожаұлы Нұрберген
С.Сейфуллин атындағы Қазақ
агротехникалық университеті, ҚР, Астана қ.
ауылшаруашылығы ғылымдарының докторы, профессор
Слайд 4Азық сапасының сүттілікке әсері
Жегізілген аумақты жемшөбі...
ІІІ класс болғанда сиыр
сауымы – 24 кг, ІІ -"- – 36 кг, І -"- – 50 кг болып, 1 кг сүтке жұмсалған құнарлы жем мөлшері, тиісінше, 600-500; 500-400; 350-300 грамға кеміген
Бұл азықтандырудың экономикалық фактор екенін көрсетеді
Слайд 5Сауым кезеңдері:
Бастапқы ......... 10-100 күн
Ортаңғы ……... 101-200 күн
Соңғы ………… 201-305 күн
Слайд 6Бастапқы кезеңде:
Сауымның 30-70 күндерінде сиыр сүтейеді
Суалған кезеңмен салыстырғанда оның зат алмасуы
300-700% өседі
Азық (құрғақ зат) желіну мөлшері өнім өндіру мұқтаждығын қамтамасыз етпегендіктен, сиырдың дене қорының жұмсалуынан тірілей салмағы кемиді
3-4-ші айда азық (құрғақ зат) желінуі өсіп, сиыр тірілей салмағы өсе бастайды
Слайд 7Тірілей салмағының өзгеруі
Құрғақ зат желіну мөлшерінен сүт өнімділігі артқандықтан, оны
түзуге қажетті энергия дене қорынан жұмсалады
Соның салдарынан сүтею кезеңіндегі ТС кемуі 6-8%, ең шегі 10% аспауы керек. Одан асқан жағдайда сиыр денсаулығына зиян келіп, сервис-кезеңі ұзаруынан көбеюшілік көрсеткіштері төмендап, өнімділігі аяаяды
Тұқымдық өнімдік қасиеттері жоғары сиырлар онлдай қасиеттері төмен сиырлармен салыстырғанда денедегі май қорын ұзағырақ пайдаланады
Бұл кезеңде сиырлардың ТС кемуі күніне 700 г жетуі мүмкін
Слайд 8Азық желінуін шектеуші жағдайлар:
Физикалық – ас қорыту жолының сиымдылығы, қорыту мен
химус жылжуының жылдамдығы;
Метаболикалық – аумақты жемшөптің мол мөлшері қарынға (месқарынға) басқа азықтар енуін шектейді; құнарлы жемнің көп мөлшері рацион энергиялық қуаттылығын арттырғанмен, аумақты азық желінуін шектейді
Аумақты және құнарлы азықтар қатынасы кормов, рационның физикалық аумағы ж.б.
Слайд 9Құрғақ зат желінуі
Азық желінуі мен өнімділік шыңы аралық уақыттық мерзімі лаг-кезеңі
деп аталады:
- құнажын лаг-кезеңі – 8-10 апта
- сақа сиыр лаг-кезеңі – 4-6 апта
Желінген азық құрғақ затының әр 1 кг қосымша
2-2,5 кг сүт түзілуіне мүмкіндік тудырады
Құрғақ зат желінуіне:
сиыр өнімділігі
тірілей салмағы
азық мөлшері мен сапасы
олардың қорытылуы
жегізердегі алдын ала өңделуі
жегізу жиілігі ж.б. жағдайлар әсер етеді
Слайд 10 Рацион құрамы мен құрылымы
Рациондағы:
- құрғақ зат көлемі
– 60-40%
- протеин мөлшері – 18-19%
- БДЖ – 28%, ҚДЖ – 19% болуға тиіс
Рацион құрамы мен құрылымын қысқы мерзімді, жедел түрде өзгертуге болмайды
Ацидоз, ҚЗ желінуінң азаюын, т.с.с. Жағдайларға жол бермеу үшін алғашқы екі аптада құнарлы жем мөлшерін біртіндеп, тәулігіне 500-700 г көлемінде қосады
Слайд 11Салмағы мен өнімділігіне байланысты сауын сиырдың азық жеуі,
тәулігіне құрғақ затпен
Сүт сауымы, Тірілей салмағы, кг
кг 400 500 600
20 14,6 15,9 17,3
30 17,7 19,6 20,9
Слайд 12Сауым бойында құрғақ зат жегізу деңгейі
Сауым күндері Жегізу деңгейі, %
15 75
30 85
60 95
90 100
120 100
150 98
180 93
210 81
240 79
270 71
300 65
Слайд 13Сауын сиырдың сүтею кезеңіндегі
құрғақ зат жеу мөлшері, кг
Слайд 14Prepartum Feed Prepartum Feed Intake
Intake
5.00
10.00
15.00
20.00
25.00
ҚЗ
кг/күн
-21
-14
-7
0
7
14
21
28
Бұзаулау
Сиырдың құрғақ зат жеуі (чип)
Күндер
Слайд 15Азық сапасының желінуі мен сүттілікке әсері
*- жемсіз негізгі аумақты
азық есебінен алынатын сауым
Слайд 16Протеин мұқтаждығы
Дене қорының ақуызы тек 100-300 кг сүт түзуіне жетеді
Оның
қорын толықтыру үшін рацион ҚЗ 17-19 % деңгейінде протеин жеткізіліге тиіс
Жеткізілген протеиннің 35-30% месқарында ыдырамайтын түрде болуы керек
Тәуліктік сауымы 20 кг-нан асатын сауын сиырдың протеиндік мұқтаждығын қамтамасыз ету үшін әр 5 кг сүтке «шикі» протеині 34-50% деңгейіндегі 500 г құнарлы жем жегізу керек
Слайд 17 Сүт түзіміне дене энергиясы мен ақуызын жұмсалуы
Сиыр денесінің
1 кг салмақ қосымына – 24 МДж, майлылығы 3,6-3,8% 1 кг сүт түзіміне – 3 МДж
өнімдік энергия жұмсалады;
оның дене салмақ қосымы мен сүт тізуге орташа пайдаланымы 60% (0,6) болғандықтан 1кг:
- сүт түзіміне… 3 : 0,6 = 5 МДж,
-салмақ қосымына… 24:0,6 = 40 АЭ жұмсалады
Дене қорының сүт түзіміне пайдаланымы 80% (0,8) шамасында болғандықтан, 1 кг дене салмағынан… 24 х 0,8 = 19 МДж, яғни 6-7 кг сүт түзуге жететін АЭ босайды
Слайд 19Қоңдылығына байланысты сиырдың бұзаулағаннан кейінгі кезеңдегі аумақты жемшөпті жеуі, құрғақ затпен
Қоңдылығы Суалған Бұзаулағаннан кейінгі
балл кезеңде 1 аптада 2 аптада 70 күнде
3.25 6.06 12.07 13.17 13.90
4.04 6.07 10.56 11.50 13.21
Слайд 20 Сиыр бұзаулағандағы қоңдылығына
байланысты тірілей салмағының кемуі
Қоңдылығы
Тірілей салмағының
кемуі
3.25 0.64 43.30
4.04 1.12 55.52
P 0.001 0.065
Слайд 21 Қоңдылығына байланысты бұзаулаған сиыр салмағының кемуі
Қоңдылығы Қоңының Тірі
салмағының балл к е м у і
3.25 0.64 43.30
4.04 1.12 55.52
P 0.001 0.065
Слайд 22Оңтайлы қоңдылық деңгейі
3.75
3.25
3.50
Суалған кезең
3.75
3.25
3.50
> 300
Суалту басы
3.75
3.00
3.25
201-300
Соңы
3.25
2.75
3.00
101-200
Ортасы
3.00
2.50
2.75
31-100
Шыңы
3.25
2.75
3.00
1-30
Басы
3.75
3.25
3.50
Бұзаулау
Max
Min
кезеңі
күні
Норма
С А У Ы М Сиыр қоңдылығы
Слайд 23Сауым бойындағы азықтандырудың сиыр денсаулығы мен өнімділігіне ықпалы:
Жоғары өнімді сиыр азықтандыруының
шешуші кезеңі – саумының алғашқы үштік кезеңі
Бұл кезеңдегі астарласқан организм мұқтаждығын жан-жақты және толық қамту мүмкіндігі шектеулі
Слайд 251% бас мертігеді
18% бас бракқа шығарылады
Сиыр сауымы 200-250 л кемиді
140-200 л
сүт бракқа шығарылады
Сервис-кезеңі 19 күнге ұзарады
Шудың уақытында бөлінбеуінен келген зиян соммасы 3000-4000 теңгені құрайды
Шудың уақытында түспеуінің салдары
Слайд 27Сауым басында
Бүкіл кезең бойында жоғары энергиялы,
сүт түзімін қамтамасыз
етуге жеткілікті протеині бар, рацион жегізу керек
Қоңдылығы –
2.75-3.25 балл аралығында болуға тиіс
Слайд 28Сүтею шыңында:
Қоңдылығы2.5 - 3.25
Слайд 29Сауым ортасында:
Қоңдылығы
2.75 - 3.25
Азықтандыру
мол сүттілікпен қатар сиыр салмағын толықтыруға бағытталады
Слайд 30Сауым соңында:
Қоңдылығы
3.25 - 3.75
Денеде
келесі
сауымға қажет қор жинала бастайды
Слайд 31Бұзаулау алдында:
Қоңдылығы
3.50 - 3.75
Азықтандыру мақсаты –
жақсы дамыған,
салмақты (енесінің т.с. 7-10% шамасында) бұзау алу