Молекулалық биология және генетика презентация

Содержание

Қартаю- барлық тірі ағзаларға тән жалпы биологиялық құбылыс болып саналады. Қартаю-онтогенез қорытындысы,ағзада ерекше құрылымдық ,қызметтік және биохимиялық өзгерістердің пайда болуымен сипатталатын құбылыс.

Слайд 1Молекулалық биология және генетика
Орындаған\Егенбердиев

Қартаюдың молекулалық генетикалық механизмі
Тексерген\Кадыргалиевна Ляззат

Слайд 2Қартаю- барлық тірі ағзаларға тән жалпы биологиялық құбылыс болып саналады. Қартаю-онтогенез қорытындысы,ағзада

ерекше құрылымдық ,қызметтік және биохимиялық өзгерістердің пайда болуымен сипатталатын құбылыс.

Слайд 3Герантология(гр.geron-шал) деп атайды. қартаю құбылысының негізгі заңдылықтарын молекулалық және жасушалық деңгейден

бастап тұтас ағза деңгейінде анықтайды.

Слайд 4Қазіргі биологияда қартаю процесі ең маңызды және қызықты мәселенің бірі болып

саналады.Бұл процестің барлығын қызықтыруына да бірнеше факторлар бар.

Слайд 5
1)Генетикалық ақпараттың берілуі,жасушаның механизмі мен функциясы,ақуыз синтезі,ағзадағы зат алмасу процесінің заңдылығының

ашылуы.
2)Кейбір дамыған елдердегі жасы үлкен адамдардың көбеюі,соның сал дарынан жастар үлесі қарт адамдардан азайып,экономикалық,социологиялық мәселелерге алып келіп жатқаны
3)Адамның жасы үлкейген сайын түрлі аурулардың көбейіп,ағзаның патологияға бейім болуы.

Міне осы сияқты бірнеше факторлар биология ғылымындағы қартаю құбылысын терең зерттеуге негіз болды

Слайд 6Қартаю процесінің дамуы үшін
1) гетерехрондылық
2) гетеротроптық

3)гетерокинетикалылық тән. 1) Гетерехрондық -қартаю кезіндегі әр жасушалар арасындағы айырмашылықтың болуы.Адамдағы тимустың атрофиясы 13-15 жаста басталады,ал гипофиз безінің кейбір функциялары терең қарттық кезеңде байқалады.

Слайд 7Гетерокинетикалылығы-қартаюдың түрлі ағза мүшесінде түрлі жылдамдықпен жүруі.






Слайд 8Гетеротоптық-қартаюдың ағза мүшелерінде көрініс беруі.Жасуша байланысы ағзада бірдей емес қартаю процесі

миға түрлі кеңістікте әсер етеді.

Слайд 9
Қартаю-бұл ағзадағы баяу жүретін процесс.Қартаю кезінде ағза өзінің түрлі мүмкіндіктерінен айрылады.
Мысалға:

-регенерация құбылысының деңгейі төмендейді.
-Қоршаған ортаға бейімділіктің жоғалады,адаптация деңгейі төмен.
-Аурулар мен травмаларға жиі ұшырайды.
Бұл қаиет бүкіл тірі ағзаға тән қасиет.


Слайд 10 Өмір сүру

ұзақтығы жағынан жануарлар арасында түрлеріне, тұқымдастарына байланысты түрлі келеді.Көп жағдайда өмір сүру ұзақтығы ұрпақ қалдырғанына байланысты келеді. 1)көп ұрпақ беретіндер аз өмір сүреді. 2)жануарлардың көлеміне миының салмағына, метаболизмнің активтілігіне де байланысты болады .

Слайд 11 1.Ми салмағы 2.дененің салмағы 3.зат алмасу процесінің 4.қарқындылығы Бұл сүтқоректілерде эмперикалық теңдеумен

беріледі: E=ми салмағы S=дене салмағы M=метаболизм процесі

L=5.5E(0.54)S(0.34)M(0.42)

Слайд 12




Қарттық кезеңде ағза құрылысы мен құрамының өзгеруі қалыпты процесс.Көп ғасырларға дейін

адамдар бұл процесті тоқтатудың амалын ойлады.Тек 20 ғасырдың ортасынан бастап биологиялық және медициналық зерттеулер жүргізе бастады.

Қартаюдың жалпы физиологиялық белгілері


Слайд 13Салмақ және дене құрамы
Көптеген ұлпалар мен бұлшықеттерден тұратын адам денесі қартайған

кезде өзінің максимальды бөлігінің үштен бір бөлігін құрайды.Дененің кішіреюіне қарамастан ұлпалар,тері жіне бұлшықеттер өз бойларына көптеп су жинайды.

Слайд 14
Бүкіл омыртқалылардың жасушаларының құрылысы бірдей.Олар 2 типті ақуыздың
коллаген
Эластиннен тұрады.
Қартаю кезіндегі

ұлпа құрылысындағы өзгеріс

Слайд 15Коллаген

Ағзадағы барлық ақуыздың үштен бір бөлігін құрайды.Теріде,сүйекте кездеседі.Жасуша синтезінен кейін коллаген

еріген күйінде (тронколлаген) болады.Ақырындап ол полимеризация құбылысынан өтіп,қалыпты формасына келеді.
Филаментарлық коллаген-жас өскен сайын ақуыздық торға айналады.Олар көздің кристалдық линзаларына ұқсайды.Қартаюдың әсерінен қантамырлардың серпімділігі мен созылғыштығы төмендейді,бұл коллагендердің фрагментациясы әсерінен.

Слайд 16
Жасушалық деңгейде қартаю,ол жасуша бөлінуінің баяулауымен түсіндіріледі.Бұл процесс көбнесе сомалық жасушалардың

бөлінуінің нәтижесі болып саналады. Себебі:бұл аралық активті теломеразалардың жоқтығы нәтижесінде хромосома ұштары”теломерлер”әр бөлінуде қысқарып отырады.Адамның сомалық жасушасы 52 рет бөліне алады,осыдан кейін теломерлер жоғалады,жасушада апоптоз процесі іске асады. Л.Хейфлик литин және оған негізделген А.Оловниковтың ” теломерлік гипотезасын ” айтуға болады.

Слайд 17Қартайған жасушадағы ең маңызды өзгеріс

Жасуша арасында
пигменттердің,
инертті зиян заттардың жинақталуы.
Липофуцин пигменті

жүрек бұлшықеттерінде пайда болады.Ол адам туылғаннан 10 жасқа дейін болмайды.Ал қартайған кезде 90 жаста жасушаның 3 % алып жатады.Сонымен қатар металдар да жинақталады,бірақ олардың көлемі аса көп емес.

Слайд 18

Ағзадағы қартаю кезіндегі жеке органдар
Қан айналым жүйесі-жүрек бұлшықеттерінің атрофиясы,әсіресе сол жүрекшедегі

қақпақшалардың кальификациясы.Жүрек қан тамырларының серпімділігі мен созылғыштығының әлсіреуі.(атеросклероз).Бұлшықеттерге,жүрекке қан тығыз керек болғанда қанның баяу жүруі,оттегінің жеткілікті бар мүшеге таралмауы,Осындай салдардан соң өкпенің активтілігі бұзылады.

Слайд 19Жүйке жүйесі

Психологиялық,нейрофизиологиялық қабілеттері уақыт өте келе ақаулықтарға тап болады.Көз жанарының жарыққа,қараңғыға

адаптациясы баяулайды,есте сақтау қабілеті нашарлайды,қарттарды неге де болса үйрету қиын,өйткені жасуша жаңаруы азаяды. Жүйке жасушаларының көбейе алмайтынын ескерсек,жас ұлғайған сайын олардың саны бірте-бірте азаятындығы өздігінен-ақ түсінікті.100 жылда мысықтың нейрондарының саны 25% кеміген

Слайд 20Қаңқа құрылысы
Кәрілік жаста сүйектер құрамындағы Ca азайып,мықты болудан қалады(остеопороз).Сынудың көп болуы

осы шақта

Слайд 21Бездерге әсері
Ішкі секреция бездерінің қызметіне де айтарлықтай өзгерістер байқалады-кейбір бездердің қызметі

төмендеп,гормондарды аз мөлшерде бөліп шығарады,мысалы жыныс бездері,қалқанша безі,бүйрек үсті безі,ал кейбіреулерінің қызметі керсінше жоғарылайды-гипофиз.

Слайд 22Ас қорыту жүйесінде

Тістер босап,қаусап түсе бастайды.Ас қорыту сөлдерінің бөлінуі азаяды.Жас

ұлғайған сайын ағзаның иммундық реакциясы өзгереді,гуморальдық және жасушалық иммунитет төмендейді.

Слайд 23

Теріге әсері

50 жастан кейін адам терісінде тұрақты өзгерістер:
тыртықтар
меңдер
сүйелдер
әжімдер пайда

болады.Бұның негізгі себебі: осы кезде тері асты май қабаты бірте-бірте жұқарып жойылады.Бұл терінің құрғақтауына,оның иімділігінің төмендеуіне алып келеді.

Слайд 24
Тарих қандай сыр шертеді?
Қартаю процесінің себебі?

Слайд 25 Ең бірінші қадам XIX ғасырда Вейсман жасаған болатын.Ол қартаюды эволюцияның әсері

деп түсіндіреді.Тағы бір айтқаны:

“Қартайған ағза қоғамға зиян,өйткені жастардың орнын алады”

Слайд 261951 жылы “Биологияның шешілмеген проблемасы”атты докладын Питер Медавар Лондонның патша қауымына

жария етті. Бұл жаңалықтың маңыздысы жануарлар өзінің максимал жасына сирек жетеді,қартаю байқалған кезде,эволюция қартаюдың даму процесіне қарсы тұра алмайды.Бұл жаңа зерттеулер жүргізуге себеп болды.

Слайд 27Қартаю теорияларын 2топқа бөлуге болады.


1) эволюциялық
“Қартаю- бұл тірі организмдердің жалпы қасиеті

“
2)жасушалардың кездейсоқ зақымдануынан кездейсоқ оқиғаларға негізделген.
“Бұл табиғи процестің нәтижесі болып табылады”

Слайд 281957 жылы Вильямс “плейтроптық

гендер” туралы мәлімдеме жасады.Олар әр түрлі өмір кезеңінде ағзаның өмір сүруіне әсер етіп отырады. Жастық шақта “плейтроптық гендер”пайдалы болса,қартайғанда зияны бар. Бұл идея: “антогонистік плейтропия “ деп атады.

Слайд 29Молекулалық механизмі
Қартаюдың қазіргі теориялары

бойынша қартаю жасушаның генетикплық аппаратының бұзылуы салдарынан болады.Онтогенез барысында нуклеопротейд кешенінің сандық жіне сапалық өзгерістері байқалады,ал ол тіршіліктің түпкілікті қасиеттерінің бірі—өзін-өзі жаңарту,ақуыз синтезі сияқты құбылыстардың өзгеруіне алып келеді.
Қартаю кезінде гистондар саны көбейеді,Олардың ДНҚ молекуласымен байланысы қатая түседі,ал бұл көптеген гендер мен гендер кешенінің актив күйінен активсіз күйіне көшуіне алып келеді.

Слайд 30
Қартаюдың негізгі теориялары.

Слайд 31М.Рубнер
Әрбір ағзаның қуат қоры

болады.Ағзаның қуат қорын жұмсауы дененің сыртқы мөлшеріне тәуелді болады.Яғни ағза дене сыртына жылуды қаншалықты көп шығарса,соншалықты энергия алдмасуы белсенді түрде болып,оның қоры тез таусылады және ондай ағзалар көп өмір сүрмейді.Мысалы:егеуқұйрық 2-3 жыл
Ит 20 жыл
Піл 80 жыл өмір сүреді

“Қуаттық қартаю теориясы”

Слайд 32 И.П.Павлов А.А.Богомольц
Жүйке

тозуы-қартаю 1912

Орталық жүйке жүйесі ағзаның барлық мүшелері мен мүшелер жүйесінің қызметін реттеуші,басқарушы орталық болып табылады.ұзақ уақыт жүйкенің шаршауы ерте қартаюды тудыратын анықтаған

“Ұлтаралық қатынастардың бұзылуы” 1922

Ол жасушалар мен ұлпалардың қоректенуін қамтамасыз ететін және реттейтін дәнекер ұлпалардың қартаю құбылысындағы маңызы ерекше деп түсінген


Слайд 33Прогерия





Адамның ерте қартаю белгісі.(балалық шақтан бастап жедел қартаю белгісі.)

Олардың терісінде қыртыстар пайда болып,шаштары ағарады,көздері нашар көреді,тамырлардың атеросклерозы т.б. Дамиды,яғни 20 жасқа жетпей-ақ нағыз кәрі адамға тән қартаю құбылыстары дамиды.тап осындай құбылыс 2001 жылы Атырау облысының тұрғыны 9-10 жастағы Нұржан атты балада байқалған.


Слайд 35Адам өмірінің ұзақтығы
Ерте замандарда адам өмірінің ұзақтығы қысқа болған.

Слайд 36Адамдарда өмір сүруінің биологиялық мүмкіншіліктері 120-150жыл,дегенмен осы жасқа дейін өмір сүрушілер-ұзақ

өмір сүрушілер.Ұзақ өмір сүрушілер барлық елдерде де кездеседі.Сол сияқты Қазақстан да Ұлы Жамбыл- 100 жыл өмір сүргені бәрімізге айғақ.Дегенмен ұзақ өмір сүрушілер Абхазияда Аджария Грузия Әзірбайжан Солтүстік Кавказ Таулы Алтайда жиі кездеседі


Слайд 37Дүниеде ең ұзақ өмір сүрген ,Гинннестің рекордтар кітабына енген Шерәлі Мүслімов ол

168 жыл әкесі 110 шешесі 90- жыл өмір сүрген

Слайд 38 японцу Томодзи Танабэ, Tomoji Tanabe, 111 лет.
Жа Жанна-Луиза Кальман,

Jeanne Louise Calment. 122 года. Франция.



ӘЛЕМДЕГІ ЕҢ ҰЗАҚ ӨМІР СҮРУШІЛЕР

Слайд 39ЖОСПАРЫ:
КІРІСПЕ
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
ҚАРТАЮДЫҢ ЖАЛПЫ ЗАҢДЫЛЫҒЫ
ҚАРТАЮДЫҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ БЕЛГІЛЕРІ
3)АДАМНЫҢ ЖЕКЕ МҮШЕЛЕРІНДЕГІ ҚАРТАЮ ПРОЦЕСІ


Похожие презентации

Животные в нашем доме 274
Эликсиры жизни. Витамины 358
Семейство зайцев. Школьная научно­ практическая конференция 249
Значение рыб в природе и жизни человека 1283
Кровообращение и лимфообращение 708
Ховард Тейлор Риккетс. Риккетсии 396

Обратная связь

Если не удалось найти и скачать презентацию, Вы можете заказать его на нашем сайте. Мы постараемся найти нужный Вам материал и отправим по электронной почте. Не стесняйтесь обращаться к нам, если у вас возникли вопросы или пожелания:

Email: Нажмите что бы посмотреть 

Что такое ThePresentation.ru?

Это сайт презентаций, докладов, проектов, шаблонов в формате PowerPoint. Мы помогаем школьникам, студентам, учителям, преподавателям хранить и обмениваться учебными материалами с другими пользователями.

Для правообладателей

Яндекс.Метрика