Слайд 1АҚТҚ- адамның қорғаныс тапшылығының вирусы.
Онковирустар.
Слайд 2История открытия вируса
Внимание не только врачей, но и широкой общественности к
этому новому заболеванию было привлечено тем обстоятельством, что все первоначальные больные были гомосексуалистами. Позже были установлены другие пути передачи ВИЧ-инфекции (парентеральный, половой, вертикальный).
Вирус иммунодефицита человека в 1983 году независимо открыли в двух лабораториях:
- в Институте Пастера во Франции под руководством Люка Монтанье (фр. Luc Montagnier);
- в Национальном институте рака в США под руководством Роберта Галло (англ. Robert C. Gallo).
Слайд 4
«1 Декабря – Всемирный день борьбы со СПИДом»
ВИЧ/СПИД одна из самых
актуальных и значимых инфекций на сегодняшний день, проблема, которая требует принятия беспрецедентных профилактических мер во всех секторах общества по всему миру и в Казахстане.
По данным ВОЗ, лиц, живущих с ВИЧ (ЛЖВ) в мире – примерно 34 миллиона (на сентябрь 2011г.), что на 17% больше, чем в 2001г. Число людей, умерших по причинам, обусловленным СПИДом, уменьшилось до 1,8 миллиона, в то время как в середине 2000 года – во время пика – это число составляло 2,2 миллиона.
Общее число людей, живущих с ВИЧ/СПИДом в Восточной Европе и Центральной Азии достигло 1,5 миллионов человек, ежегодно в этом регионе умирает от СПИДа более 30 000 человек. Наиболее пострадавшими являются Российская Федерация, Украина и страны Балтии (Эстония, Латвия и Литва), в то же время ВИЧ продолжает распространяться в Белоруссии, Молдове, Казахстане. В последнее время эпидемии ВИЧ стали бурно развиваться в Узбекистане и Кыргызстане.
Слайд 6В Республике Казахстан
первый случай ВИЧ-инфекции был зарегистрирован в 1987 году. За
это время в нашей стране, эпидемия прошла путь от начальной стадии до концентрированной стадии эпидемии ВИЧ/СПИДа, когда распространенность ВИЧ среди уязвимых групп населения (в основном среди наркоманов и секс-работниц) превышает 5 % от общего числа этих людей. К сожалению, число заболевших продолжает расти, и на 1 октября 2013 г. в республике зарегистрировано 21385 ВИЧ-инфицированных, из них 1923 больных СПИДом. Умерло от СПИДа в Казахстане уже 1427 человек.
Слайд 7Выводы:
В Семейском регионе, как и во всей республике наблюдается неуклонный рост
заболеваемости ВИЧ-инфекцией, преимущественно среди молодежи 20-29 лет, с вовлечением в процесс женщин фертильного возраста.
Наблюдается процесс роста полового пути передачи ВИЧ с 5,5% в 2005 году до 45,5 % в 2013 году(66,7% в 2013 году), что связано с выходом ВИЧ-инфекции за рамки популяции наркопотребителей и постепенным вовлечением в эпидемиологический процесс обычного населения.
Слайд 8АКТҚ –адамның қорғаныш тапшылығының қоздырғышы.
АҚТҚ – ретровирустарға жатады, туысы лентивирустар.Осы тұқымдасқа
АҚТҚ (ВИЧ)-
тудыратын ауру-АҚТБ (СПИД)
АҚТҚ үш түрін ажыратады -1, 2(ВИЧ-1,ВИЧ-2) түрлері.
АКТҚ адамдарда және маймылдарда ауру тудырады.
Слайд 9АҚТҚ вирусының құрамы.
РНҚ-лы вирус,сферикалық пішінде,сыртқы қабығы-екі қабатты липидті кабығы,вирион қабықшасы гликопротеин
және 2 субьбірлік (gp120, gp 41), кері транскриптазасы бар.
Gp 41-трансмембраналық ақуыз вирус қабықшасын астарлайды, gp120-вирион бетінде тікеншелерді қалыптастырады.
Слайд 10Вирионның жүрекшесі цилиндр тәрізді,ішінде капсидті ақуыз р 24 бар.
Вирус жүрекшесінде нуклеокапсидті
протейн р7\р9,вирус геномы РНҚ және 3
вирусты энзим:кері транскриптаза
протеаза,интеграза бар.Вирусты бөлшекті жинақтауға 3 структуралық және 6 регуляторлы ген қатысады.
Слайд 11Ретровирустарда – транскрипция кері жүреді, РНҚ бойынша ДНҚ синтезделеді, сол ДНҚ
бойынша РНҚ репликациясы жүреді.
Суперкапсид құрамына gp120, gp 41 антигендері кіреді.
Слайд 12АҚТҚ вирусының репликациясы.
gp120 антигені арқылы АҚТҚ вирусы CD4 рецепторы бар
(Т хелпер, макрофагтар) жасушаларына жабысады,gp 41 антиген көмектеседі.
Пиноцитоз арқылы вирус жасушаға енеді, суперкапсиді сыртында қалады.
Жасуша ішінде РНҚ босатылады, кері транскриптаза көмегімен РНҚ бойынша ДНҚ синтезделеді.
Слайд 14Сферическая форма, размер 100 – 120 нм, двойной липидный слой, на
поверхности гликопротеиды
Внутри – белковая оболочка, в середине РНК, обратная транскриптаза, другие белки, в том числе ферменты, участвующие в репродукции вирусов.
Морфология
В И Ч
Слайд 15 Схема строения ВИЧ
Главные антигены ВИЧ: поверхностные
белки gp120 и gp41, а также сердцевинный p 24
2 молекулы РНК,
несущие 9 генов
Слайд 17Вирус иммунодефицита человека - ВИЧ
Схема строения и микрофотография
Слайд 18АҚТҚ вирусының эпидемиологиясы.
Инфекция көзі – ауру адам,вирус тасымалдаушы.
Жұғу жолы – жыныстық
қарым- қатынас(85-90), қан арқылы(8-10), плацента арқылы(20-25).
АҚТҚ вирусы баяу инфекцияны шақырады –АҚТБ- адам қорғанышының тапшылығының белгілері (СПИД).
Слайд 19Адамға жұғу вирусы бар материалдың гениталий немесе тік ішектің шырышты қабықшасы
мен бірден қанға түсуі және
инфицирленген плацента арқылы жұғуы
Вирустың нысана жасушасы CD4 рецеп
-торы бар жасушалар.Ол Т-хельпер,қан моноциті,тіндік макрофаг,Лангерганс жасуша,лимфа түйіні фолликуласы,өкпе
альвеолярлы макрофаг,микроглия және т.б.
Слайд 20АҚТҚ вирусының эпидемиологиясы
Вирус қанда,спермада,қынап және сервикальді секреттерде,емшек сүтінде,
болады.Вирустың инфицирлеуші дозасы шамамен
10 мың вирион.Сілекейде,көз жасы мен зәрде де вирус болады,бірақ ондағы вирустың зақымдаушы саны өте аз.
Слайд 21Патогенез.
Қоздырғыш қанға түседі Т-хелпер және макрофагтарды зақымдайды, осы жасушаларда баяу көбейеді,
адамда бірнеше айдың ішінде макрофагтар және Т- хелпер саны азаяды. Иммунды тапшылық пайда болады.
Қоздырғыш моноциттерді, микроглияны, нейрондарды, эндотелий жасушаларын, олигодендриттер, астроциттерді зақымдайды.
Слайд 22Клиникалық көрінісі.
АҚТБ клиникасы 4 топқа бөлінеді –
1. Жедел АҚТҚ инфекциясы.
2. Асимптоматикалық
инфекциялар.
3. Персистентті жайылған лимфоаденопатия.
4. АҚТҚ белгілері.
Слайд 231 – жедел инфекция.
Инкубациялық кезең 3 ай- 5 жыл.
Бірінші адамдарда қызба
пайда болады, әлсіздік, бас ауыруы, миалгия, артралгия, летаргия, диарея, депрессия, ангина, лимфоаденопатия, бөртпе, түнгі тершеңдік кей кезде менингоэнцефалит.
Бір айда осы симптомдар жоғалады. Адам өзін сау сезінеді.
Слайд 242 кезен –асимптоматикалық инфекция.
Осы кезең 1 жылдан 15 жылға дейін созылуы
мүмкін, орташа 10 жыл.
Бірақ осы кезеңде аутоиммунды аурулар пайда болу мүмкін.
Шегрен синдромы (қалқанша без), Рейтер синдромы(буындар) т.б.
Слайд 253 кезең – лимфоаденопатия.
25-30% науқастарда 2 кезең симптомсыз болса, лимфа бездері
ісінеді, ұлғаяды 3 ай осы қөріністер байқалады.
Лимфоаденопатияны қатерлі ісіктерден лимфомалардан ажырату керек.
Слайд 264 кезең- АҚТБ нағыз белгілері.
Жиі тыныс жолдарының инфекциялары болады.
Безгек, түнгі
тершендік, диарея,науқас арықтайды, оппортунистік инфекциялар пайда болады.
Кейін тері және шырышты қабықшылардың инфекциялары қосылады.
Слайд 27
История открытия вируса иммунодефицита человека и развитие системы эпидемиологического надзора за
ВИЧ-инфекцией
Зимой 1980-81 г.г. были зарегистрированы первые больные со злокачественной формой саркомой Капоши в США.
Слайд 28Весной 1981 г. выявлены больные со злокачественной пневмоцистной пневмонией
.
Слайд 29АҚТҚ вирусымен байланысты инфекциялар.
1. Бактериальді.
2. Вирусты.
3. Санырауқұлақтар шақыратын инфекциялар.
4. Паразитоздар –қарапайымдылар
шақырады.
5. Қатерлі ісіктер.
6. Неврологиялық өзгерістер және кахексия.
Слайд 301. Бактериалды инфекциялар.
1. Микобактериоздар және туберкулез.
Рецидивті сальмонеллезді бактеремия
2. Вирусты инфекциялар -
цитомегало-
вирус, герпес инфекциялары,белдеме теміреткі.
3. Микоздар – кандидоз, криптококкоз. Аспергилезгистоплазмоз,кокцидиомикоз
Слайд 31Паразитоздар.
4. Пневмоцисталар шақыратын пневмония, Криптоспорадиоз, изоспороз.
5. Қатерлі ісіктер – Капоши саркомасы,
тілдің лейкоплакиясы. Ходжкин лимфомасы,
Слайд 32Сонғы кезеңі.
6. АҚТБ соңғы кезеңінде науқаста кахексия басталады -10-20% салмағы жоғалтады,
диарея,әлсіздік және безгек, деменция(25%), энцефалопатия, миелопатия, Паркинсон ауруы, ОНЖ лимфомасы және лейкоэнцефалопатия.
Слайд 33Диагностика.
Иммунды статусты анықтау керек- Макрофагтар, лейкоциттер, Т- лимфоциттер, В- лимфоциттер және
антиденелер санын, олардың, белсенділігін анықтау керек.
Серологиялық әдіс – антидене және антигенді анықтайды, осы әдістерді үш топқа бөледі.
Слайд 34Зертханалық әдістер.
1. Скрининг әдістері - ИФА, латекс агглютинация.
2. Қосымша әдістер –
иммуноблотинг,иммунофлюоресцентті реакция.
3. Дәлелдеу әдістері- вирусологиялық,
gp 24 антигенын анықтау, ТПР, гибридизация әдістері.
Слайд 35Зертханалық диагностика
АҚТҚ-инфекциясынын диагностикалау
Анти-АҚТҚ-антиденелерді анықтау немесе вирус антигенін және вирусты бөліп алуға
негізделген.Спецификалық антиденелерді анықтау ИФТ-реакциясы
Ig M,IgG антиденелер,иммундыблотинг
АҚТҚ жекеақуызына қарсы антидене- лерді анықтау.ПТР-диагностика қанда ДНҚ анықтау.
Слайд 36Емдеу және алдын алу.
Вирустарға қарсы препараттар- 1. динуклеозидтер аналогтары(азитотимидин,ставудин),
2. нуклеозид тежеушілері
– невирапин,лавиридин, делавиридин.
3. протеазалар тежеушілері- саквинавир,ритонавир, индинавир.
4. интеграза тежеушілері –зинтавир.
Слайд 37Онкогенді вирустар.
Онкнгенді вирустар екі топқа бөлінеді ДНҚ және РНҚ вирустары.
Осы
вирустар жасушалардың трансформациясын шақырады, жасушалар биологиялық қызметін өзгертеді вирустың әсерінен, жасуша зақымдалған жасушаға айналады. Трансформация өсу және көбею қабілеті шексіз болуына әкеледі, осы жасушалар таралады ағзада.
Слайд 38Онкогенді вирустардың репродукциясы.
Тіршілік циклы – вирус жасушаға енеді, интеграция болады, трансформацияға
әкеледі. Бұл жасырын кезеңі.
Онкогенді вирустардың әсерінен қалыпты жасушалар мутацияға ұшырайды, қалыпсыз жасушаларға айналады.
Слайд 39ДНҚ онкогенды вирустар.
Папавовирустар -1) PAPILLOMAVIRUSES- папилома вирусы
Папилома вирусы сүйел шақыратын вирус,
адамда қатерлі ісік шақырады.
Сүйел жазылады, бірақ карциномаға айналу мүмкін.
Слайд 40Папилома вирусы.
Папилома вирустар жыныс мушелерінің сүйелін тудырады және генитальді сүйелдер карциномаға
айналуы мүмкін.
Кенірдек, өңеш және өкпе карциномасын шақыруы мүмкін..
Слайд 41Полиома вирусы.
2) Полиома вирусы -POLYOMA VIRUSES
Вирус 40 -Simian virus 40 маймылдарда
карцинома туғызады.
Егеуқұйрықтар полиома вирусы - Murine Polyoma virus
Жанурларда қатерлі ісіктер шақырады
Адам полиома вирусы -Human polyoma viruses
-адамда қатерлі ісіктер шақырады.
Слайд 42Папилома вирус шақырған қарцинома.
Слайд 43ДНҚ- онкогенді вирустар.
Герпес вирустар адамда қатерлі ісіктер шақырады.
Епштейн –Барр вирусы -
Буркитт лимфомасы,
Мұрын- жұтқыншақ
карциномасы.
Слайд 45Гепатит В вирус шақыратын карцинома.
Слайд 46РНҚ онкогенді вирустар.
Ретровирустар –АҚТҚ вирусы- Адам лимфотрофты вирусы-1 (HTLV-1)
Т лимфоциттердің лейкемиясын
шақырады.
ТТV вирусы - Transfusion Transmitted virus – бауыр карциномасын және асқазан астындағы бездің карциномасын тудырады.